Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Leestijd 2 minuten

Auteur

Jeroen Zwaal

Jeroen Zwaal is ervaringsdeskundig docent bij Howie the Harp. Hij maakte vijf psychoses mee in zijn leven, die hem steeds een stukje dichterbij hemzelf brachten. Jeroen is getrouwd en heeft een dochter.

Creatief tijdens crisis – pleidooi om creativiteit te benutten

Creativiteit en psychose

In de methodiek van Open Dialogue wordt het ook gesuggereerd: tijdens een psychotische crisis is er in de eerste dagen de meeste energie.

Ineens was het crisis

De kans op een kanteling richting herstel is tijdens een crisis het grootst. Benut met elkaar dit moment en zorg dat deze energie ten goede wordt ingezet. “Erop af dus!” zegt men bij Open Dialogue. Zo ging het niet in mijn laatste crisis in 2011. Niemand nam mijn creaties serieus, behalve de persoon naast me in de isoleercel: heel hard riep hij ook kunstenaar te zijn.

Elke keer als ik eruit mocht, maakte ik foto’s van de krijtdeur, dat mocht gelukkig

Ik had mijn dochter getekend met een bosje bloemen. Op de tekening heeft ze de lengte die ze met negen jaar nu ongeveer heeft. Ook mijn verleden gaf ik aandacht. Daarvan getuigt de olifant, het symbool voor mijn moeder die tijdens haar leven miniatuur olifantjes spaarde. En zo zijn er heel veel autobiografische details, die allemaal een verhaal in zich dragen.

Elk detail is een verhaal op zich

Dit onderstaande (beeld)verhaal met terloopse foto’s en tekeningen uit die periode deel ik met plezier. Nog liever stel ik drie serieuze vragen. Het is een oproep voor de GGZ en voor gesloten opnameafdelingen in het bijzonder:

  1. Wanneer een cliënt zich tijdens een crisis op een creatieve manier uit, hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit creatieve autobiografische materiaal op waarde wordt geschat én niet verloren gaat?
  2.  Creatieve uitlatingen zijn een enorme bron van informatie, ongeschikt voor dat moment, maar van grote waarde voor iemands toekomst. Op welke manier kunnen we de geestelijke gezondheidszorg zo inrichten, waardoor ook creatieve dossiervorming plaatsvindt?
  3. Misschien ben ik te rap met mijn persoonlijke beeldvorming: waar gebeurt dit inmiddels? Wie heeft goede voorbeelden?

Creatieve uitlatingen zijn een enorme bron van informatie

Enkele suggesties:

  • Neem creatieve uitspattingen serieus, ook al is er geen helderheid in te herkennen;
  • Maak foto’s (of stimuleer de cliënt dat zelf te doen) van het werk dat bij creatieve therapie wordt gemaakt;
  • Neem gesprekken op (met toestemming van de persoon en naasten), ook al zijn de gesprekken verward;
  • Geef het creatieve dossier mee aan de cliënt, wanneer deze met ontslag gaat.

Een mooie bijkomstigheid schuilt in de zin: Ik ben toen opgenomen. Hopelijk krijgt deze zin er in de toekomst een waardevolle betekenis bij.

“Hier is uw portfolio op een USB-stick, we hebben ons best gedaan om zoveel mogelijk flarden van uw verwardheid op te slaan en op te nemen. Als u voldoende bent hersteld, raden we u aan deze puzzelstukjes nader te bestuderen, bijvoorbeeld met een beeldend therapeut. U heeft prachtige symbolische dingen gemaakt, wees er zuinig op.”

“Dank u wel!”

Reacties

12 reacties op “Creatief tijdens crisis – pleidooi om creativiteit te benutten”

  1. Else

    Hoi Jeroen,

    Ik vind je tekeningen heel indrukwekkend. Kippenvel bij sommigen.

    Tijdens mijn twee psychose werd ik gesepareerd. Ik tekening een levensecht egeltje. Ze stond in haar eentje op het bord.

    Ik weet nog wat ik wat moest huilen toen ze m weg veegde.

    Ik had daar heel graag een foto van gehad!

    Deze punten geven hoop dat me uberhaupt eens gaat kijken naar hun aanbod van herstelgerichte projecten. Er zijn zoveel mooie, creatieve, orginele en daarmee verassende manieren te bedenken om om te gaan met mensen die om wat voor reden dan ook in op een opname zitten.

    Een usb stick met een portfolio is geniaal.

    1. Jeroen Zwaal

      Dank je Else! Voor je reactie, je kippenvel en je compliment!

  2. Bernadette

    Mooie blog, Jeroen.
    Creativiteit is voor mij altijd al een uitlaatklep geweest. Schrijven heb ik altijd gebruikt om spanning te verwerken. Door te kleien en te tekenen kan ik met ieder stukje klei of potloodstreep beetje bij beetje verwerken wat ik aan nare ervaringen heb meegemaakt. Mijn werken uit de behandelperiodes heb ik nog steeds. Zowel tekeningen als kleiwerkstukken. Ook de tekenezel gemaakt van beukenhout gebruik ik nog steeds.

    De gesprekken van toen, die hoef ik niet terug te horen. Dat wat ik wilde leren of wilde onthouden heb ik in een dagboek geschreven.

    1. Jeroen Zwaal

      Wat mooi om te lezen Bernadette, fijn dat je deze creativiteit omarmt en koestert. Elke creatie is altijd een stap verder en nooit een stap terug, want het is iets nieuws wat ervoor niet bestond 🙂

  3. Michèle

    Mooi Jeroen!

  4. Edo Paardekooper Overman

    Mooie suggestie Jeroen. Maar toch liever ‘flarden van uw belevingen tijdens uw opname’ dan ‘…van uw verwardheid’ … Ja toch?

    hartelijke groet,
    Edo

  5. Jacqueline van der Velden

    Creatieve therapie is geen onzin! Tijdens mijn opname ging mijn creativiteit weer stromen terwijl die in de jaren ervoor vast zat. Ik moest mezelf tekenen zoals ik mezelf wilde zien. Tussen mijn depressies in lukt het stukje bij beetje. Het mooiste wat er is ,is iets maken wat uit jezelf komt. Uit je gevoelens! Bij mijn ontslag zei mijn psychiater dat ik mijn creativiteit moest blijven ontwikkelen. Een beter advies kon ik niet krijgen.

  6. Guy Van der Borght

    Jeroen, ik vind je idee terecht. Aan Rafaël wil ik graag het volgende meegeven. Hulpverleners in psychiatrie doen nu al veel hun best, maar als enkele accenten anders gelegd zouden worden is de kans op verval veel minder en blijven er dus meer plaatsen open voor de dringende gevallen.

    Welke accenten bedoel ik?
    Ik zou een lege brochure meegeven bij opname, er is ruimte om tekeningen in te maken, de gedachten in een manishce fase kunnen genoteerd worden. Verder in de opname kan de persoon het proces noteren hoe is de psychose stap per stap ontstaan. Er kan in genoteerd worden welke eigenschappen psychosegevoelig zijn. Daarnaast kan de persoon oplossingen schrijven. Als dit voor de persoon te moeilijk is kan een psycholoog hem hierbij helpen.

    De accentverschuiving zit hem in meer persoonlijke benadering. Dus in plaats van in een groep personen cognitieve therapie te geven, echt individuele kapstokken en houvast te geven.

    Als 1 een lichte psychose is en 10 een ernstige psychose en vanaf 5 een opname nodig is, heb ik twee weken geleden een 4 gehad en door bovenstaande info zelf te ontdekken en toe te passen heb ik een opname in drie dagen kunnen afwenden.

    Mijn vraag is dan ook waarop zit de psychiatrie te wachten om met deze informatie aan de slag te gaan, mensen gaan veel beter herstellen, ze gaan zich beter voelen door de houvast die ze gekregen hebben; mensen gaan beter terug aan de slag kunnen gaan omdat ze beter hersteld zijn. Tenslotte gaan er in de psychiatrie meer lege plaatsen zijn voor de mensen, die het nodig hebben op te vangen.

    Jeroen, ik vond het een mooie en kleurrijke blog.

  7. Karel Burgs

    Ik vind ook dat mensenlevens gered moeten worden. En als je in doodsnood op een afdeling zit kan nu juist iets wat je goed kan, je gevoel of je ei in kwijt kan of wordt gewaardeerd door anderen op dat moment ( heel belangrijk in die eenzaamheid) juist een motivatie geven om door te gaan ( lees: te overleven omdat er veelal een stuk is wat dat wil blijven doen). Het kan kunst zijn of sport of wat dan ook als het maar bij de persoonlijke behoefte van dat moment aansluit. En ik denk dat dat per saldo levens kan redden ja, ook omdat het te maken heeft met eigen regie voeren. Je maakt het zelf, wilt het zelf , het is soms het enigste wat nog echt van je oorspronkelijke zelf is. Een daad van verzet zelfs. Om iets duidelijk te maken misschien binnen een soms normerend systeem. Dat diep van binnen jij jij bent ook al lijkt dat niet meer zo. Wat kan daar mis mee zijn.?

  8. Naomi

    Wat een prachtige oproep, goeie tips en bovenal schitterend werk heb je gemaakt Jeroen. Dank voor het delen. Wat een rijkdom. Ken je het boek Touched with Fire van Kay Redfield Jamison? ? Lezenswaardig… gaat over manisch-depressiviteit en artistiek talent. Is er volgens mij ook in het nederlands.

  9. Rafael

    Heel leuk al deze nieuwe GGZ. Maar konkreet. Mensen vriezen dood omdat ze als onbehandelbaar worden gezien. Mensen kunnen geen uitkering aanvragen omdat ambtenaren regiobinding hanteren. Wat voorkomen moet worden is dat kwetsbare mensen een uitkering kunnen uitvragen. Geld boven hulp aan mensen. Moet het daar niet om gaan? Dat heeft prioriteit. Niet een leuke blog over creativiteit en andere onzin. Eerst maar eens mensenlevens redden!

    1. Jim van Os

      Zeker Rafael, daar moet het ook over gaan. Maar dat betekent niet dat andere topics, die voor mensen persoonlijk zeer belangrijk kunnen zijn in hun herstel, gecensureerd moeten worden…

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *