flag 001
flag 001
flag 001
flag 001
Diagnose Rouw: ziekte of een gezonde reactie?

Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Jeroen Zwaal

Jeroen Zwaal is ervaringsdeskundig docent bij Howie the Harp. Hij maakte vijf psychoses mee in zijn leven, die hem steeds een stukje dichterbij hemzelf brachten. Jeroen is getrouwd en heeft een dochter.

Diagnose rouw – is het GGZ-systeem niet op rouw ingericht?

Jeroen Zwaal

Vandaag sprak ik een collega. “Ik ben zo onderhand ook ervaringsdeskundige”, antwoordde ze. Ze reageerde op mijn opmerking waarin ik haar condoleerde met het verlies van haar schoonmoeder. Haar eigen moeder was ze onlangs ook verloren en zo ging het gesprek aan het begin van het werkoverleg vooral hier over. Ik vertelde dat ik een gedichtje had geplaatst op Linked In, over mijn verlies in mijn kindertijd.

Ja”, zei een tweede collega die er ook bij zat. “Maar dat is toch heel anders.” In mijn gedachten weerlegde ik dat meteen: “Het gaat niet om ‘anders’. Het is niet met elkaar te vergelijken en daarom ook zijn zulke ervaringen universeel. Ongeacht leeftijd of afgelegde levensgeschiedenis.”  Het gesprek werd functioneel en ging vervolgens wel over werk.
Op de fiets naar huis dacht ik hier over na. In Nederland werken we met diagnoses. Want met een goed gestelde diagnose wordt er in het systeem van de GGZ geld, tijd en professionele aandacht vrijgemaakt. Met een diagnose worden de kosten (deels) vergoed door de ziektekostenverzekeraars. Ehh…mis ik iets?

Mijn interne dialoog kwam op gang: is rouw een ziekte? Nee. Rouw is een gezonde reactie op een heftig verlies

Is een depressie, die bijvoorbeeld is ontstaan naar aanleiding van een rouwproces, dan wel een ziekte? Ja. Dus voor een depressie is er zorg, tijd, aandacht en ondersteuning mogelijk… en voor gezonde rouw niet?

Als jonge knul reageerde ik gezond op het verlies van mijn moeder. Ondanks het verdriet redde ik me de eerste jaren wel, al kreeg ik de rouw van mijn vader rondom het verlies van zijn vrouw er ook nog bij. Graag had ik toen professionele ondersteuning gehad. Rouwverwerking, of een vorm van begeleiding. Niet omdat het niet goed met me ging, maar om ervoor te zorgen dat het in mijn toekomstige leven zo goed mogelijk zou blijven gaan! Twee weken even niet naar school, dat was het. En daarna moest ik gewoon weer meedoen, totdat het drie jaar later helemaal misging en ik mijn eerste psychose kreeg.

In plaats van creatieve therapie ging ik destijds tekenen en dichten, op momenten dat ik eigenlijk huiswerk had moeten maken

Of later, tijdens mijn opleiding SPH, toen ik bewust het keuzevak ‘Rouw en verlies’ had uitgekozen. Daar leerde ik over de Rouwcirkel van Elisabeth Kübler Ross.  Na een van deze lessen vroeg ik de docent: “Ben ik wel goed met mijn rouw omgegaan?” Ik was namelijk nog nooit boos geweest over deze wending in mijn leven.

Iemand met rouw heeft liefdevolle nabijheid en aandacht nodig. Vaak is deze nabijheid volop aanwezig. Vooral in het begin, als iedereen het verlies voelt. Maar dan…de weken, maanden en jaren erna. Hoe vaak ontbreekt het aan aandacht voor rouw? Heeft de GGZ daar voldoende zicht op? Hoeveel mensen kampen achter hun zichtbare diagnose en zichtbare symptomen met gestolde* rouw die veel minder goed zichtbaar is?

Is mijn conclusie – net op de fiets – kloppend dat het GGZ-systeem niet op rouw is ingericht?

Er is genoeg aanbod in de vorm van psychologen die hun deskundigheid op internet aanbieden. Ik vraag me af of iemand zelf in staat is om vóórdat ziektesymptomen ontstaan, zelf inziet dat ondersteuning nodig is. Laat staan dat iemand in alle chaos die er al is, zelf deze hulpvraag kan en durft te stellen aan een professional. Ik kon dat destijds in ieder geval niet. Sterker nog, tot op de dag van vandaag heb ik hier geen hulp om gevraagd. Ik red het wel, is nog steeds de gedachte.

Wel heb ik het geloof en het inzicht dat er bijsturing kan plaatsvinden, vóórdat er ziektesymptomen zichtbaar worden. Depressie, psychose, vroegtijdig schoolverlaten, angststoornissen, burn-out, verslaving, of wat al niet.

Als mensen leren omgaan met hun eigen verwerkingsproces, rouw en herstel dan zal er wellicht veel leed voorkomen kunnen worden

Stapelen van grote rouwervaringen kan dan worden omgezet naar stapelen van kleine succeservaringen. Er zijn legio voorbeelden waarbij zorg standaard is ingebed in de samenleving. We gaan allemaal naar de tandarts, we komen op controle met onze peuter bij het consultatiebureau, ouderen krijgen de griepprik, op basisscholen zijn er de ‘luizenmoeders’. Wie aangifte doet na een geweldsmisdrijf krijgt toch ook standaard ondersteuning aangeboden via Slachtofferhulp?

Rouw is pijnlijk genoeg. Er niet aan voorbij gaan is de helende beweging die vroeg of laat nodig is. Een structureel preventief zorgaanbod creëren voor iedereen die net een dierbare heeft verloren, vind ik meer dan logisch.

Wat vind jij?

*Gestolde rouw wordt ook wel genoemd: uitgestelde rouw, gecompliceerde rouw, of verlate rouw. Kijk op in-de-wolken.nl voor meer informatie over rouw. 

Rouw

photo credit: pexels.com

Reacties

7 reacties op “Diagnose rouw – is het GGZ-systeem niet op rouw ingericht?”

  1. caro

    Ik zie dat dit blog al enige tijd geleden geschreven is. Toch wil ik graag reageren.
    Ik ben momenteel bezig met het thema rouw m.b.t. mijn verleden. Ik heb een verleden waarin sprake was van emotionele en psychische verwaarlozing. Dat heeft een enorme impact op mijn leven.
    De laatste tijd lees ik info over rouwverwerking en herken ik veel. Als kind had ik reacties die voorkomen in een rouwsituatie. Bijvoorbeeld bezig zijn met de schuldvraag, uitzichtloosheid ervaren. Kinderen leggen de schuld altijd bij zichzelf: ik ben niet goed genoeg, daarom word ik niet geliefd, ik ben waardeloos, daarom… enz.
    Die reacties uit mijn kindertijd zijn vast gaan zitten, de schuld die ik voel en de uitzichtloosheid reisden met me mee.
    Ik lees dat er veiligheid en een vertrouwde omgeving nodig zijn om te kunnen rouwen. Die waren er bij mij dus niet. Meer reden nog dat ik denk dat er sprake is van een rouwproces dat ik niet kon doorlopen, dat stagneerde.
    Ik heb in mijn twintiger jaren allerlei diagnoses gekregen. Nooit is er over vastgelopen rouw gesproken en het helpen vlot trekken van het rouwproces. Ik heb veel hulp gehad, therapieën gedaan, maar niets hielp.
    Ik krijg de laatste tijd sterk het idee dat er sprake is van zeer ingewikkelde rouw die bovendien is gestagneerd.
    Ik ben benieuwd wat een benadering vanuit die rouw voor mij had kunnen betekenen of alsnog zou kunnen betekenen.
    Het is toch heel anders mezelf op die manier te bezien.

    Mijn leven is gestagneerd op alle gebieden (werk, vriendschappen, liefdesrelatie), tot op de dag van vandaag en ik ben inmiddels ver in de vijftig.
    Als het goed is zou je, als je het rouwproces doorloopt, weer een vorm vinden waarin je je leven verder leeft. Dat is bij mij volgens mij dus nooit gebeurd.

    De herkenning die ik las bij de info over rouw stelde me ergens gerust, alsof ik ineens mezelf beter begreep. Ik voel me door anderen ook niet begrepen. Maar misschien is het ook wel moeilijk voor anderen te begrijpen, moet ik eerst mezelf begrijpen en dan dat uitleggen.

    Ik zie dus ook het belang van herkennen van en aandacht besteden aan rouwprocessen.

  2. Jeroen Zwaal

    Op Linked In reageerde Tonnie Kleijnen op dit blog met onder andere de naam Manu Keirse, een hoogleraar uit Leuven. Hij legt rouw op een mooie manier uit: https://youtu.be/Rbfdl61cPO4

  3. Susanna Scheepers

    Dag Jeroen, je blog slaat keer op keer de spijker op de kop. Steeds als ik ze lees voel ik me als proffesional bevestigd in mijn positie tov de ander die hulp vraagt dan wel nodig heeft. Vanuit het onderlinge contact van betekenis zijn voor de ander.
    Daarin merk ik dat er vanuit de GGZ nog maar schoorvoetend gewerkt wordt vanuit deze visie. Wetenschappelijk onderbouwde therapie is 1 ding, de therapie van de mens, vertrekkend vanuit het bestaansrecht is 2. Mijn inziens samen sterk. Als ervaringsgerichte psychosociaal gestalt-gezinstherapeute, geschoold vanuit de gestalt visie en de visie van Walter Kempler, ervaar ik steeds opnieuw dat mijn kennis belangrijk is maar vele male belangrijker het aansluiten van mens tot mens. Als profesional jezelf meenemen is dan waar het omgaat. Maatschappelijk gezien nog een weg te gaan.
    Met plezier blijf ik je blog volgen, delen en als profesional doen waar ik goed in ben “er zijn”.

    1. Jeroen Zwaal

      Wow, wat een fijne reactie om terug te krijgen! Over aansluiten gesproken… Dank je wel Susanna! And keep up the good work!

  4. Karel Burgs

    Dank je Jeroen. Ondanks boze momenten wil ik blijven geloven in de goede intenties van mensen, dus ook hulpverleners. Iedereen zit vast in hetzelfde systeem, voor zover het vergelijkbaar is ondervond ik ook problematiek hierdoor toen ik nog in het verpleeghuis werkte. Ben me later meer bewust geworden van mijn rol aldaar toen ik client werd binnen de psychiatrie, dus aan de ‘ andere kant’ van het gezondheidszorgverhaal terechtkwam. Beide kanten als complex ervaren.

  5. Karel Burgs

    Je slaat weer eens de spijker op de kop. Na de complexiteiten van mijn jeugd verloor ik in een escalerend tempo op een gegeven moment mijn werk, ‘ beste’ vrienden , mensen om mij heen door overlijden en het grote verlies: het verlies van mijzelf doordat er veel te veel gebeurd was in korte tijd en ik blijkbaar van de gezonde route was afgeweken. Toen had ik verdacht weinig aan de therapieën die ik aangeboden kreeg maar je moet wat als je er op alle vlakken helemaal doorheen zit. Een arm om je heen is geloof ik geen interventie die heel gangbaar is in de psychiatrie, er wordt snel ingezet op eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Dat is een lovend streven waar ik het helemaal mee eens ben maar simpelgezegd gaat dat echt niet vlak na al die verlieservaringen. Later wel, in een eigen tempo. En dan nog zit alle pijn en verdriet er ergens nog onder, op onbewaakte momenten steekt dat er doorheen. Ik zou niet weten wat een diagnose in de verwerking daarvan voor zinvols toe kan voegen in eerste instantie, misschien verklaart het waarom iemand zelf bepaalde zaken in zijn leven zover liet komen en hoe het misschien beter anders kan. En medicatie is waarschijnlijk in aanvang nodig maar of je dan de onderliggende gevoelens verwerkt? Iemand emotioneel bereiken is ook moeilijk en zelf gaf ik veel weerstand maar het schiet ook niet op als therapeuten dingen invullen die jij zelf zo niet voelt en vind. Dat roept ook weerstand op. Je voelt je helemaal niet begrepen dan.

    1. Jeroen Zwaal

      Wat een mooie inhoudelijke reactie en toevoeging van jouw verhaal Karel. We zijn het volledig met elkaar eens zo te lezen
      :-). Hartelijke groet Jeroen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *