Vandaag sprak ik een collega. “Ik ben zo onderhand ook ervaringsdeskundige”, antwoordde ze. Ze reageerde op mijn opmerking waarin ik haar condoleerde met het verlies van haar schoonmoeder. Haar eigen moeder was ze onlangs ook verloren en zo ging het gesprek aan het begin van het werkoverleg vooral hier over. Ik vertelde dat ik een gedichtje had geplaatst op Linked In, over mijn verlies in mijn kindertijd.
“Ja”, zei een tweede collega die er ook bij zat. “Maar dat is toch heel anders.” In mijn gedachten weerlegde ik dat meteen: “Het gaat niet om ‘anders’. Het is niet met elkaar te vergelijken en daarom ook zijn zulke ervaringen universeel. Ongeacht leeftijd of afgelegde levensgeschiedenis.” Het gesprek werd functioneel en ging vervolgens wel over werk.
Op de fiets naar huis dacht ik hier over na. In Nederland werken we met diagnoses. Want met een goed gestelde diagnose wordt er in het systeem van de GGZ geld, tijd en professionele aandacht vrijgemaakt. Met een diagnose worden de kosten (deels) vergoed door de ziektekostenverzekeraars. Ehh…mis ik iets?
Mijn interne dialoog kwam op gang: is rouw een ziekte? Nee. Rouw is een gezonde reactie op een heftig verlies
Is een depressie, die bijvoorbeeld is ontstaan naar aanleiding van een rouwproces, dan wel een ziekte? Ja. Dus voor een depressie is er zorg, tijd, aandacht en ondersteuning mogelijk… en voor gezonde rouw niet?
Als jonge knul reageerde ik gezond op het verlies van mijn moeder. Ondanks het verdriet redde ik me de eerste jaren wel, al kreeg ik de rouw van mijn vader rondom het verlies van zijn vrouw er ook nog bij. Graag had ik toen professionele ondersteuning gehad. Rouwverwerking, of een vorm van begeleiding. Niet omdat het niet goed met me ging, maar om ervoor te zorgen dat het in mijn toekomstige leven zo goed mogelijk zou blijven gaan! Twee weken even niet naar school, dat was het. En daarna moest ik gewoon weer meedoen, totdat het drie jaar later helemaal misging en ik mijn eerste psychose kreeg.
In plaats van creatieve therapie ging ik destijds tekenen en dichten, op momenten dat ik eigenlijk huiswerk had moeten maken
Of later, tijdens mijn opleiding SPH, toen ik bewust het keuzevak ‘Rouw en verlies’ had uitgekozen. Daar leerde ik over de Rouwcirkel van Elisabeth Kübler Ross. Na een van deze lessen vroeg ik de docent: “Ben ik wel goed met mijn rouw omgegaan?” Ik was namelijk nog nooit boos geweest over deze wending in mijn leven.
Iemand met rouw heeft liefdevolle nabijheid en aandacht nodig. Vaak is deze nabijheid volop aanwezig. Vooral in het begin, als iedereen het verlies voelt. Maar dan…de weken, maanden en jaren erna. Hoe vaak ontbreekt het aan aandacht voor rouw? Heeft de GGZ daar voldoende zicht op? Hoeveel mensen kampen achter hun zichtbare diagnose en zichtbare symptomen met gestolde* rouw die veel minder goed zichtbaar is?
Is mijn conclusie – net op de fiets – kloppend dat het GGZ-systeem niet op rouw is ingericht?
Er is genoeg aanbod in de vorm van psychologen die hun deskundigheid op internet aanbieden. Ik vraag me af of iemand zelf in staat is om vóórdat ziektesymptomen ontstaan, zelf inziet dat ondersteuning nodig is. Laat staan dat iemand in alle chaos die er al is, zelf deze hulpvraag kan en durft te stellen aan een professional. Ik kon dat destijds in ieder geval niet. Sterker nog, tot op de dag van vandaag heb ik hier geen hulp om gevraagd. Ik red het wel, is nog steeds de gedachte.
Wel heb ik het geloof en het inzicht dat er bijsturing kan plaatsvinden, vóórdat er ziektesymptomen zichtbaar worden. Depressie, psychose, vroegtijdig schoolverlaten, angststoornissen, burn-out, verslaving, of wat al niet.
Als mensen leren omgaan met hun eigen verwerkingsproces, rouw en herstel dan zal er wellicht veel leed voorkomen kunnen worden
Stapelen van grote rouwervaringen kan dan worden omgezet naar stapelen van kleine succeservaringen. Er zijn legio voorbeelden waarbij zorg standaard is ingebed in de samenleving. We gaan allemaal naar de tandarts, we komen op controle met onze peuter bij het consultatiebureau, ouderen krijgen de griepprik, op basisscholen zijn er de ‘luizenmoeders’. Wie aangifte doet na een geweldsmisdrijf krijgt toch ook standaard ondersteuning aangeboden via Slachtofferhulp?
Rouw is pijnlijk genoeg. Er niet aan voorbij gaan is de helende beweging die vroeg of laat nodig is. Een structureel preventief zorgaanbod creëren voor iedereen die net een dierbare heeft verloren, vind ik meer dan logisch.
Wat vind jij?
*Gestolde rouw wordt ook wel genoemd: uitgestelde rouw, gecompliceerde rouw, of verlate rouw. Kijk op in-de-wolken.nl voor meer informatie over rouw.
Geef een antwoord