Vorige week zat ik op een avond bij een lezing van Age Niels Holstein, auteur van ‘Een brandende aap’ en medeoprichter van 113 Zelfmoordpreventie. Age Niels kwam vertellen over ‘de grammatica van de geest’ en de goed te beschrijven structuur van depressie en psychose. Daar had hij niet alleen lang over nagedacht en voor geleerd, hij had het zelf ook ondervonden.
Om het niet geheel eenrichtingsverkeer te laten zijn die avond vroeg Age Niels het publiek (een man/vrouw of 100) zelf ook een beetje open te zijn. Hij kwam zich tenslotte ook blootgeven, daar mocht best wat tegenover staan.
Hij begon veilig met de vraag of alle hulpverleners in de zaal de handen in de lucht wilden steken
In sommige gezelschappen kan dat best een spannende onthulling zijn, maar hier kwam zonder enige schroom ongeveer de helft van het publiek voor die status uit. Er volgde een vraag over wie van de hulpverleners weleens met depressieve en/of suïcidale mensen werkt (de overgrote meerderheid), en wie met psychotische (een aantal).
Interessant werd het toen Age Niels vroeg wie van de mensen in de zaal zelf ooit een depressie had gehad. Samen met een aanzienlijk aantal anderen stak ik mijn hand omhoog. Me daarvoor schamen doe ik al heel lang niet meer, toch voelde het wel een beetje kwetsbaar om dat tegenover een groep vreemden met mijn hand in de lucht te bevestigen. En natuurlijk kijk je dan ook heel snel even rond wie naast jou in datzelfde gitzwarte schuitje heeft gezeten.
“En wie van jullie heeft ooit een psychose gehad?”, vroeg hij tenslotte
Er volgde een stilte die wellicht maar heel kort duurde, maar voor mij aanvoelde als lang, pijnlijk en confronterend.
Er gingen drie voorzichtige handen omhoog. Drie mannen die dapper genoeg waren om ook voor die ervaring uit te komen, want dapper was hoe dat voelde. Voor een depressie uitkomen is tenslotte één ding, maar voor een psychose…
Als ik in de drie jaar dat ik nu voor PsychoseNet werk iets heb geleerd, dan is het wel hoe ontiegelijk groot het taboe op psychose nog is
Hoe ontzettend veel vooroordelen er nog zijn, hoeveel misvattingen er de ronde doen, hoe groot de schaamte is waar heel veel psychosegevoelige mensen mee worstelen. En hun families, vrienden, betrokkenen. Want leg het maar eens uit, wat zo’n psychose nou precies is. Hoe het komt, wat er gebeurt, hoe het in godsnaam weer over gaat.
Leg het maar eens uit in een maatschappij die praten over depressie nog heel spannend vindt, zoals gisteravond wederom bleek na de haast viral gaande ‘bekentenis’ van Qmusic-dj Stephan Bouwman over zijn depressie. Terwijl ik volgde hoe de ene na de andere krant zijn verhaal oppikte, luisterde ik tegelijkertijd naar May-May Meijer die bij RTL Late Night vertelde over de periode dat ze dacht een zwarte panter te zijn die door de AIVD werd aangestuurd. Daarover op social media geen woord, hoewel toch zeker ook heel taboedoorbrekend.
Wat zegt het over onze maatschappij, dat de openheid van iemand over depressieve gevoelens bijna wereldnieuws wordt?
Los van dat het natuurlijk dapper is, belangrijk is, nodig is, want dat vind ik het zonder meer. Tegelijkertijd vraag ik me ook echt af of het fenomeen depressie niet ook opgeblazen wordt, juist door er zoveel aandacht aan te besteden. Als alle kranten er mee vol staan dat iemand iets over depressie heeft gezegd, dat moet het wel héél bijzonder zijn. Maar is het dat wel? Of eigenlijk, zou het dat wel moeten zijn?
In de ideale wereld, eentje voorbij (zelf) stigma, taboes en vooroordelen, is praten over je depressie geen nieuws
Het is duidelijk dat we daar nog lang niet zijn, en het is goed dat we daar naartoe leven door verhalen te vertellen, campagnes te voeren dat het ‘ok is’ als het niet ok is, gala’s te organiseren. Zo onderhand zou ik het alleen wel gaan waarderen als we de collectieve aandacht ook eens verleggen naar psychische problemen die misschien nog wel een veel groter taboe meedragen. Psychose bijvoorbeeld, of persoonlijkheidsproblematiek.
Zolang er mensen zijn die de Facebookpagina van PsychoseNet niet durven te liken omdat ze bang zijn dat hun omgeving dan denkt dat ze ‘iets met psychose’ hebben, is er echt nog een wereld te winnen.
Anne Marsman is hoofdredacteur van PsychoseNet.nl en PhD student aan de Universiteit Maastricht.
Ik vind het hele waardevolle reacties.
Fijn dat er zo open over psychoses gesproken wordt. Ik geef binnenkort een voordracht over psychose in relatie met stemmen horen.
Theoretisch of uit je eigen leven?
Heel mooi Anne, ik lees je stuk nu pas. Het zou mooi zijn als taboe’s doorbroken zouden worden en er meer begrip is voor psychose. Het is inderdaad moeilijk uit te leggen aan anderen. Ik heb mijn psychoses vergeleken met het nemen van bepaalde drugs of een droom die werkelijkheid lijkt, droomwerelden, soms hallucinaties, geloofsovertuigingen en spiritualiteit. Misschien schrijf ik er een blog over: hoe leg je psychose uit aan anderen…en dan nog zijn er evenveel soorten psychoses en ervaringen als er er pyschosegevoelige mensen zijn…
Hoe leg je uit hoe zwaar het herstel kan zijn?…Ook een lastige..
ik merk het aan iedereen dat echt iedereen wel weet wat psychose is en hoe dat is en moet zijn voor iemand en wat te doen dan. Denk niet dat psychosenet enige toegevoegde waarde heeft aan het fantasie kennis opdoen van de gemiddelde Nederlander en Belg. Ook de psychosepatienten weten het helemaal en zeker, met een kennisbron als psychosenet in de Smartphone, rennen zich rot in runs, doen alle herstelactiviteiten al was het vroeger op kamp gaan als op de lagere school en elke BN-er heeft nog diepere ervaringen en uit de kast kom verhalen in petto. Ben het gepsychiatriseer van de samenleving goed zat en zelf slachtoffer van dit alles, pas na 25 jaar krijg ik iets van behandeling van een arts die ik nodig heb tegen mijn lichamelijke klachten die in de GGZ zowiezo niet bestonden en aan geestesziekte werden toegeschreven, veel schade ondervonden door de psychofarmaca als een bedreigend iets als obesitas, bewust door medewerkers en patienten blootgesteld aan ernstig gevaar en met niet zulke frisse types moeten verblijven in een setting. Dus zak ff door de … want dat getrut dat het maar allemaal moet kunnen en zijn ben ik zat. Sommige dingen kunnen gewoon niet en die mensen hebben erg veel profijt van psychosenet als excuus en ik weet dat half psychosenet dankzij een hele grote groep ernstige patienten bestaat en niet mensen als ik die door intoxicatie of reactie op medicatie eens een psychotische ervaring hebben gehad van een hele korte duur maar de nachtmerrie duurt nog voort.
Dank voor je reactie. en dan zeg erbij: Zonder Psychosenet had je deze reactie hier niet kunnen geven. Dan hoop ik dat deze plek ook voor jou van waarde kan zijn. Ik heb je gehoord en gelezen en ik neem het mee.Groet Jeroen
Beste Kees,
Ieder z’n realiteit. Ik (en wij als PsychoseNet) ervaren het heel anders.
Groet,
Anne
Kees, je hebt gelijk. Tegenwoordig heeft 1 op de 7 werknemers een burn out. Het feit dat cynisme een ziektekenmerk daarvan is zegt mij genoeg, het vraag het aan Mona gehalte is erg hoog in de psychiatrie. Het is rudimentaire idioterie om ieders gedrag te herleiden tot een ziektebeeld waar je je leven lang voor moet verantwoorden. (rook je teveel, drink je veel, ben je boos, heb je wrok, ben je negatief, geef je teveel geld uit, ben je druk, concentratieproblemen, ben je stoned, heb je ontslag gekregen, ben je lusteloos, heb je veel zin in seks, spreek je wartaal: het is allemaal moralistisch gezever waar de kerk bij verbleekt). De grootste dooddoener in de psychiatrie is dat de patient zelf geen inzicht heeft in zijn ziekte. Maar de link tussen een specifieke hersenafwijking en een willekeurige psychiatrische ziekte is nooit gelegd. De inzicht in een psychiatrische ziekte bij de psychiater gaat niet verder dan een conceptueel idee dat niet geferifieerd kan worden, toch een belangrijk kenmerk van de wetenschap. Kortom Kees, psychiatrie is niet meer dan niet-ferifieerbare informatie, oftewel RODDEL.
Prachtige tekst Anne,
Ik verbaas me er de laatste tijd nogal over dat meerdere mensen in mijn naaste omgeving, bij wie ik het gevoel heb het meeste tegen stigma of verregaande goedbedoelde onwetendheid aan te lopen, ook de mensen zijn die zelf vinden dat er geen stigma (meer) bestaat. Of vinden dat ik er niet voor in aanmerking kom (Maar je kunt er toch niet nog steeds echt serieus last van hebben? / Maar je lummelde toch alleen maar wat rond in huis zonder werk?)
Het blokkeert de open vormen van gesprek en ’t degradeert de gevolgen in de ogen van de ander.
Er is in mijn beleving echt nog een wereld te winnen.
Hoi,
Helemaal waar. Ik heb over mijn psychose ook een dichtbundel geschreven. Dit omdat we mystieke krachten niet toe laten in de samenleving. Terwijl die kant juist nou erg actueel.
Beste Anne,
Goed dat jij het onderwerp psychose en het taboe erop hier bespreekbaar maakt.
Zoals hier op de site ook zoveel te lezen en te leren valt.
Mijn voorstel:
Vraag eens in een willekeurige groep mensen wie wel eens heeft gedacht dat er over hem of haar gepraat werd omdat je dacht hoor ik daar mijn naam noemen?
Of wie wel eens een voorbijganger stil zag staan voor zijn huis en zich afvroeg wat wil diegene, moet ie wat van mij?
Waarschijnlijk zijn velen wel eens achterdochtig in bepaalde situatiesgeweest.
Als je uitlegt dat bij een psychose achterdocht niet meer valt te nuanceren en je steeds meer angst krijgt of stemmen hoort, dan komt het misschien dichterbij en wellicht kun je dan doorpraten en begrip kweken over een psychose.
Mooie tip! Dank.
Dat helpt veel meer dan denken in wij-zij termen. Hand opsteken: ben je wel/niet … ? Ik ben van alles wat, soms zelfs heel even normaal.
Goed stuk Anne en ik vind dat psychosenet het goed doet!
Zelf psychosegevoelig, door stigma en zelfstigma lang niet verder gekomen. Sinds een tijdje de creativiteit die bij die gevoeligheid aanwezig is ontdekt en zie mezelf nu als schrijver/dichter, met een eerst uitgebrachte bundel, een tweede opkomst en druk bezig een boek te schrijven.
Ik merk dat het een enorm taboe is, omdat alles in deze maatschappij “likeble” moet zijn. De markt van de liefde, de prachtwijken, de knuffel-marrokkaan, de politieheld, nu de “coming-out” van BN’ers over psychische problemen wat ook weer likebility oplevert.
We houden niet van lelijk, onvolmaakt, imperfect, uitschot, stank, afval, werkeloosheid, verval, ontslag. We sluiten onze ogen, net alsof het er niet is en mag zijn. We leven in de perfecte facebookwereld door de ogen van anderen, en willen zo graag leuk gevonden worden, tenkoste van onze authenticiteit.
Ik waardeer het enorm dat een kleine minderheid de moed heeft om wel authentiek te zijn, met de plus en de min die daarbij hoort. Ik probeer dat ook te zijn en voor te leven, ookal brengt dat bepaalde risico’s met zich mee.
Dat raakt me, je antwoord Edwin. Thanks! groet Jeroen