Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Jeroen Kloet

Jeroen Kloet is psychiater en kampt zelf met een wiebelige geest. Hij blogt op persoonlijke titel.  Hij heeft de intentie om deze twee kanten van de behandeltafel meer tot elkaar te brengen. Hij is initiatiefnemer van het Anti Stigma Café, een initiatief om stigma rondom psychische kwetsbaarheden te doen verminderen.

Eigen kwetsbaarheid krachtig inzetten – doe ik ’t of doe ik ’t niet?

eigen kwetsbaarheid

Je eigen kwetsbaarheid krachtig inzetten? Als professional lijkt het in de hulpverlening een hele stap te zijn om de ander deelgenoot te maken van een eigen kwetsbaarheid. Hoe reageren collega’s en wat ervaren cliënten als je dat doet? Jeroen Kloet schrijft er over in zijn blog.

“Kom binnen en neem plaats! Kan ik u iets te drinken aanbieden wellicht? Nee? Goed, dan wil ik u welkom heten. Mijn naam is Jeroen Kloet, ik ben psychiater verbonden aan dit team. Ik heb hier een brief voor me liggen van uw huisarts, de verwijzing. Daarin heb ik gelezen dat het u niet zo goed gaat de laatste tijd. Ik lees terug dat u de laatste tijd erg somber bent geworden en soms ook vreemde dingen meemaakt. Klopt dat?”

De jongeman tegenover mij kijkt mij wat voorzichtig aan. Ik zie een soort grimas die ik niet helemaal plaatsen kan. Hij kijkt onzeker naar het tafelblad beneden hem en begint zijn verhaal: “Nou weet u, ik weet niet zo goed waar te beginnen. Ik voel me gewoon echt niet goed. Er is iets raars aan de hand met me.”

Ik knik begrijpend en moedig hem aan om iets meer te vertellen over hetgeen hij de laatste tijd meemaakt

“Ik heb me nog nooit zo eerder gevoeld. Ik voel me raar, ik kan het niet uitleggen. Ik schaam me echt kapot. Nu zit ik hier bij de GGZ en ik weet niet hoe ik uit moet leggen hoe ik me voel!”

Wederom tracht ik begrip te tonen en probeer ik hem wat verder op weg te helpen met vragen als: “Wanneer zijn je klachten begonnen ? Wat ging daaraan vooraf ? Voel je je somber ? Hoe is je slaappatroon ? Hoe is je eetpatroon ? Maak je bijzondere dingen mee ? Kun je me daar iets over vertellen? Etcetera.

De jongeman antwoordt netjes op de door mij gestelde vragen en langzaam komt het gesprek wat op gang. Het lukt hem ook na verloop van tijd om zelf zaken te vertellen buiten de antwoorden om op de vragen die ik hem stel. Als toehoorder merk ik dat er langzaam wat meer contact ontstaat en dat hij meer ontspant. Ik krijg ook bevestiging van hem zodra hij het vertrek verlaat.

Ik heb het idee dat we echt tot enige verbinding zijn gekomen

“Kom binnen en neem plaats! Kan ik u iets te drinken aanbieden wellicht? Nee? Goed , dan wil ik u welkom heten. Mijn naam is Jeroen Kloet, ik ben psychiater verbonden aan dit team. Ik heb hier een brief voor me liggen van uw huisarts, de verwijzing. Daarin heb ik gelezen dat het u niet zo goed gaat de laatste tijd.”

De jongeman tegenover mij kijkt mij wat voorzichtig aan. “Wat ik u óók wil vertellen is dat ik naast psychiater ook cliënt ben. Ik heb helaas meermaals ook op uw stoel gezeten. Ik kamp namelijk zelf met een psychiatrische kwetsbaarheid. Ik vertel u dit omdat u dan weet dat ik zowel als psychiater met u mee kan denken maar ook vanuit een ander oogpunt. U hoeft hier uiteraard niets mee. Het gaat hier niet om mij maar om uw herstel. Maar ik wou het u toch meegeven.”

De voorzichtige blik voor mij verandert. Ik zie tranen opwellen. “Wat gebeurt er nu precies?”, vraag ik hem. “Dat u dat zo aan mij vertelt. Misschien begrijpt u me echt.”

Ik kijk hem begripvol aan

“Wat ik heb meegemaakt is niet persé hetgeen wat u nu door moet maken.”

“Nee, dat begrijp ik. Maar ik voel me zoveel meer gezien. Ik was bang voor dit gesprek. Dokters stellen soms moeilijk vragen waarop ik het antwoord niet goed weet. Het voelt alsof ik nu makkelijker kan vertellen hoe het écht voor me is.”

Ik voel vanuit de eigen kwetsbaarheid verbinding met deze jongeman en ik meen in zijn ogen te lezen dat dit wederzijds is. Een emotioneel betoog volgt waarin hij me probeert uit te leggen hoe zwaar hij het heeft en hoe moeilijk het is om iedere dag door te komen.

Ik hoef vanuit mijn eigen kwetsbaarheid eigenlijk maar krachtig te volgen en af en toe een verdiepende vraag te stellen. De verbinding is er, het stroomt

Met bovenstaand voorbeeld wil ik absoluut niet suggereren dat deze wijze van werken persé beter is. Er zijn genoeg collega’s te vinden die dit afraden. Jezelf als psychiater opstellen naar een cliënt is wezenlijk anders dan als ‘ervaringswerker’ is hun visie.

Het werkt rolverwarrend en dit kan ten nadele zijn voor de cliënt. Ik bestrijd dit, hoewel ik me terdege realiseer dat de scheidslijn dun is. Maar is die niet ook dun bij een hulpverlener die er zelf emotioneel niet bijster goed bij zit en besluit hier helemaal niets over te melden terwijl dit voor de cliënt zelf dikwijls al sterk voelbaar is?

Waar ligt de grens?

De medicus die met professionele distantie zaken ordentelijk en betrokken aanpakt of de kwetsbare hulpverlener die besluit naast deze genoemde zaken ook iets van de eigen kwetsbaarheid te tonen. Want meer is het feitelijk niet. Ik pretendeer niet ervaringsdeskundig te zijn daar ik die opleiding niet heb doorlopen. Maar het simpelweg benoemen opent al zoveel deuren.

In één zin wordt zelfstigma, schaamte, of angst soms direct bespreekbaar

En zeker, het kan ook anders. Cliënten die hier niet op zitten te wachten, zeer begrijpelijk. Zo begrijpelijk zelfs dat de vrees voor een dergelijke reactie ervoor zorgde dat ik jarenlang niets zei over mijn eigen kwetsbaarheid.

Ik zal de eerste zijn die in zo’n situatie dan ook direct mijn uitgestoken hand weer intrekt en weer terugplooit naar mijn rol als medicus.

Maar gezien de zo vele positieve reacties die ik al heb mogen aanschouwen de afgelopen vijf jaar kan ik niet anders dan concluderen dat velen er baat bij lijken te hebben. Dan kan het toch niet alleen maar verkeerd zijn denk ik dan.

Reacties

19 reacties op “Eigen kwetsbaarheid krachtig inzetten – doe ik ’t of doe ik ’t niet?”

  1. Marlou

    Prima dat zorg professionals hun eigen kwetsbaarheid (be)noemen! Bij veel cliënten is de hoop die zij hadden voor de toekomst tot onder het nulpunt gezakt en juist die zorgverlener zou op die manier duidelijk kunnen maken, dat op weg naar herstel, dat sprankje hoop weer in zicht komt; zelf signalen kunnen (h)erkennen als het even wat minder dreigt te gaan en welke stappen je dan zelf kunt ondernemen om niet nog verder weg te zakken. We blijven per slot van rekening allemaal mensen, die elk hun mate van kwetsbaarheid met zich meedragen!

  2. Rik Verweijen

    Inspirerend Jeroen. Breek maar een lans!

  3. Jeroen

    Hier alsnog een Youtube videotje dat goed aangeeft hoe een doorsnee psychiater funcioneert in de prakteik:

    https://www.youtube.com/watch?v=tiC-8suDDaI

    Het is vrijwel akuraat.

  4. Jeroen

    Mooi verhaal maar de realiteit voor de client lijgt ietsje anders binnen het huidige systeem. De taak van de psychiater is om een verhaal uit te lokken en van daaruit te beslissen hoe ernstig de situatie is en vervolgens een gokje te doen, en een willekeurige antipsychoticum voor te schrijven. Minimaal een a twee jaar. Als de client onder behandeling vervolgens een terugval krijgt, wordt de diagnose schizophrenie gegeven en wordt er permanent antipsychotica voorgeschreven. Dit zijn de huidige voorschriften voor zover ik het lees. Dit staat allemaal in de multidisciplinaire richtlijnen schizophrenie.

    De realiteit van antipsychoticum is dat hoe langer men het slikt hoe vatbaarder hij / zij wordt voor een terugval als het middel wordt gestopt. Het langdurig gebruik van deze middelen zorgen ervoor daat de client vanzelf vatbaarder wordt voor een psychose. Het is voor velen een catch-22 situatie.

    Dit artikel geeft aan hoe makkelijk een diagnose wordt gemaakt: https://en.wikipedia.org/wiki/Rosenhan_experiment

  5. Peter Oud

    Jeroen Kloet schreef: ‘Om hulpverleners een spiegel voor te houden zou het mogelijk niet verkeerd zijn om de term professionele distantie te vervangen voor professionele nabijheid.’
    Die cultuuromslag zou gaaf zijn.

  6. Ineke

    Ik denk dat het juist soms toch ook juist wel goed kan zijn om het wel te vertellen als jezelf ook een verleden hebt .
    Want heel vaak hebben mensen jullie enorm de behoefte aan iemand die echt weet hoe het voelt .
    Want vaak hoor je deskundige leren het uit boeken , maar weten niet hoe ik me echt van binnen voel hoe ellendig en wat een verdriet ik met me mee draag .
    En een ervaringsdeskundige , die weet dit dan wel , dus het kan wel degelijk voor veel clienten van zeer toegevoegde waarde zijn .
    Iemand die er echt hoe het voelt dat is toch heel belangrijk dan kun je toch ook echt praten over iets want je hebt het zelf meegemaakt .

  7. A

    Hoi Jeroen,

    Mooie Blog! Ik heb m meerdere keren gelezen en heeft me aan het denken gezet.

    Wat ik mij afvraag: als je zou zeggen tegen een patiënt dat je zelf patiënt bent en met psychiatrische problemen kampt, kan dit de cliënt onzeker maken?

    Ik denk dat even aan mijzelf. Hoe ik me voel als client zou ik de zorg aan een patiënt niet kunnen bieden. Ik zou als patiënt denk ik snel denken…dat als de professional zich voelt zoals ik, kan die mijn zorg wel dragen?
    Bij wijze van spreken; als jij je zo deprie voelt als ik, dan wordt t vast niets 😀
    Even in het overdreven getrokken hé.

    Tegelijk zie ik er iets heel moois in. Stigma en zelf stigma, zelfvertrouwen komt aan bod. Evenals menselijk contact. Zelfs misschien wel hoop om een functionerend mens te kunnen zijn. En misschien in levende lijven te zien. Ik denk ook dat ik meer t gevoel zou hebben dat een professional weet hoe je je kunt voelen.

    Met andere woorden: dankjewel voor je Blog. Zet me veel aan het denken

    1. Jeroen Kloet

      Beste A,

      Goeie vraag. Het is me ook wel eens overkomen dat het de cliënt tegenover mij onzeker maakte. Dat bleek echter heel goed bespreekbaar te zijn. Zodra ik aangaf dat bij mijn kwetsbaarheid dus ook hoort dat ik zelf verantwoordelijk ben voor het trekken van een grens zodra ik weer ziek word tav werk.
      Het kan niet zo zijn dat een cliënt een hulpverlener tegenover zich/haar treft die op dat moment mentaal niet in staat is zijn/haar werk te doen. Juist dat hoort ook bij herstel : hoe ga je zelf om met je kwetsbaarheid ?
      Kortom, je bent meteen in gesprek over een aantal essentiële zaken : psychische kwetsbaarheid, onzekerheid hierover , vragen rondom herstel etcetera.
      Al dit soort zaken zijn goed bespreekbaar binnen deze context is mijn ervaring waarbij je eigen disclosure als hulpverlener vaak helpt om de drempel te verlagen.

      1. Jeroen Zwaal

        Als cliënten op dit gebied een beoordeling gaven op wat er mogelijk zou kunnen gebeuren, dan zei ik meestal zoiets: je kunt er van uit gaan dat ik mijn werk prima doe. Mijn leidinggevende en collega’s zijn degenen die mij hier op mogen aanspreken, mocht er iets zijn, dus wees gerust. Kortom: ook een cliënt dient bij zijn of haar rol te blijven. Hoe zorg wordt beleefd, dan is alle feedback welkom, over het functioneren van mij als hulpverlener, dat komt terug in functioneringsgesprekken en dergelijke, en dat staat los van de cliënt.

        Dat lijkt me een gezonde afstand tussen beide perspectieven.

  8. Guus Cruts

    Maar nu is menige verwoording van de beroepsethiek gebaseerd op werken vanuit “professionele distantie”. Moet de beroepsethiek nu worden aangepast, of kun je je ook kwetsbaar opstellen vanuit de nodige professionele distantie?

    Ben benieuwd wat jullie daarvan vinden, groet, Guus

    1. Jeroen Kloet

      Beste Guus,

      Mooie vraag. Interpretatie van de term professionele distantie is de sleutel denk ik. Als distantie betekent dat je geen verbinding aangaat in het contact dan is dat voor de cliënt en voor jou als hulpverlener een slechte zaak. Het is inmiddels overduidelijk dat de mate van contactvorming tussen de hulpverlener en de cliënt sterk de uitkomst bepaalt van de behandeling.
      Anderzijds is het ook niet goed om vervlochten te raken met de ander. Het is dus van belang een balans te vinden. Dat blijft een zoektocht zoals dat ook geldt voor intermenselijk contact in het algemeen.
      Dus of het nu distantie of nabijheid heet ( de laatste term vind ik veel mooier omdat het impliceert dat je de ander benadert) het gaat uiteindelijk vooral om hoe je jezelf daadwerkelijk positioneert in het contact.
      Om hulpverleners een spiegel voor te houden zou het mogelijk niet verkeerd zijn om de term professionele distantie te vervangen voor professionele nabijheid.

      1. Guus Cruts

        Beste Jeroen,

        Dank voor je reactie, dan gaan we voortaan voor professionele nabijheid! Klinkt goed.

        Groet, Guus

  9. Adrie

    Ik denk dat het inzetten van je eigen eigen ervaring de opening geeft om meer als mens er te zijn voor de ander. De gelijkwaardige benadering maakt het contact echter en opener.

  10. Jurjen Mensink

    En zo zijn er vele zorgprofessionals die eigen ervaringen in (gaan) zetten. De drempel naar zelfonthulling door deze professionals wordt lager, er ontstaat niet alleen een meer wederkerige relatie tussen professional en client maar ook tussen zorgprofessionals (en ervaringswerkers, ervaringsdeskundigen enz.)

  11. Clara Koek

    herkenbaar voor mij Jeroen, ik heb ook genoeg positieve ervaringen met benoemen van mijn eigen ervaringen om te concluderen”dat het niet alleen maar verkeerd kan zijn”.
    In je blog laat je mooi zien hoe je dat kan doen.
    En ik denk juist binnen de GGZ, dat openheid over hoe menselijk die kwetsbaarheid is, dat uit balans zijn, eraan zal bijdragen dat mensen een realistischer en ook meer hoopvolle kijk kunnen krijgen op zichzelf en op hun perspectief.
    In het leven zijn we allemaal in meer of mindere mate zoekende en verbinding helpt ons allemaal.
    Met of zonder die DSM-classificatie.

  12. Bert Henning

    Dank voor jouw artikel. Ik ben zelf ook “opgevoed” met volstrekte neutraliteit van de kant van de Therapeut.
    Ik heb mijn eigen site naar aanleiding van jouw disclosure aangepast.
    Hartelijke groet, Bert. http://www.openoog.com

    1. Jeroen Zwaal

      Wauw, dat is fijn om te lezen! Zorgen dat je je eigen lading niet negatief terugkaatst naar de cliënt (triggers), dat is van oorsprong de gedachte achter ‘professionele afstand’. Het nadeel: Cliënten kunnen dan ervaren vanuit hun eigen perspectief een luchtledige afstand die op emotioneel vlak geen houvast biedt. Geraakt zijn als hulpverlener biedt dat wel! Daar dien je als hulpverlener dan wel bestand tegen te zijn, dus niet overspoeld door te raken, maar laten merken dat die golven van emotie aankomen, dat ze (h)erkend worden.. etcetera dat is zo waardevol. Dan is het samen delen en helen. In verbinding zijn en gezond weer uit verbinding gaan, zodat de cliënt vervolgens sterker zelf door kan.

      Mooie informatieve site ook! Fijn. Al wat dingen gelezen waar ik zelf wat aan heb 🙂

  13. Begonias

    Eveneens mooi en inspirerend. Dank.

  14. Wings

    Mooi en inspirerend! Mijn dank.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *