Kun je een waanidee onderscheiden van de realiteit?

Antwoord

Beste 4d chess,

Goede vraag!

Het onderscheid tussen een waan en een ‘gewoon’ denkbeeld cq voorstelling van zaken is niet absoluut.

Het onderscheid mag ook niet alleen maar puur theoretisch zijn – waar het primair om gaat, namelijk, is dit: heeft iemand een zorgbehoefte of niet?

Met andere woorden: als ik er van overtuigd ben dat Marilyn Monroe verliefd op mij is heeft het geen zin om dat een waan te noemen als noch ik noch iemand anders daar verder last van heeft en ik mijn leven verder gewoon kan leiden.

Het wordt een probleem als ik de behoefte heb om die verliefdheid constant te verkondigen en er zodanig emotioneel intensief mee bezig moet zijn dat mijn leven in de soep loopt. Dan is er sprake van een zorgbehoefte en heeft het dus nut om te constateren dat ik blijkbaar een waanachtige overtuiging heb. Of dat ik misschien een waanstoornis heb – hoewel het proces van diagnose vaak nodeloos ingewikkeld wordt gemaakt in de psychiatrie.

Dus de vraag of je kunt zien of er een waan is heeft alleen zin in de context van een zorgbehoefte. Want een zorgbehoefte is ondubbelzinnig: iemand heeft wel of geen zorgbehoefte, je kunt niet een halve zorgbehoefte hebben.

Waar het bij de waan om gaat is niet zozeer of de inhoud strookt met de ‘realiteit’ (wat dat ook wezen mag – iedereen heeft tot op zekere hoogte zijn eigen realiteit, hoewel we ook wel een zekere mate van gedeelde realiteit hebben binnen de eigen cultuur) maar meer of het ‘bewijsmateriaal’ dat de persoon aanvoert ter rechtvaardiging van de overtuiging wel deugt.

Ik kan er bijvoorbeeld van overtuigd zijn dat mijn vrouw vreemd gaat. Maar als ik dat denk omdat ik gister drie rode auto’s achter elkaar zag rijden op de snelweg is dat een waan – zelfs als ze echt vreemd gaat met iemand!

Hope this helps!

Jim