Hallo Jim,
Ik weet dat psychose niet per se leidt tot onherstelbare hersenschade, maar hoe zit dat bij manie?
Veroorzaakt een manie of meerdere manieën wel hersenschade?
Met vriendelijke groet,
U.

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hallo Jim,
Ik weet dat psychose niet per se leidt tot onherstelbare hersenschade, maar hoe zit dat bij manie?
Veroorzaakt een manie of meerdere manieën wel hersenschade?
Met vriendelijke groet,
U.
Hey U., dank voor je vraag!
Het korte en eerlijke antwoord is: nee, een manie veroorzaakt niet automatisch blijvende hersenschade. Ook niet als iemand meerdere manische episodes heeft gehad. Het idee dat manie het brein stukmaakt is te simpel en vaak onnodig beangstigend.
Wat wel klopt is dit. Tijdens een manie staat het brein in een extreem ontregelde toestand. Slaaptekort, hoge stresshormonen, overactiviteit van bepaalde netwerken. Dat is zwaar voor het systeem. Tijdens zo’n periode functioneren aandacht, geheugen en concentratie vaak slechter. Dat kan voelen alsof er schade is ontstaan, maar dat is meestal tijdelijk.
Na herstel zien veel mensen dat cognitieve functies weer grotendeels terugkomen. Soms niet helemaal op het oude niveau, soms wel. Dat verschilt per persoon en per context. Factoren die meer invloed hebben dan de manie zelf zijn duur van de episode, ernst van slaaptekort, middelengebruik, herhaald trauma en hoe snel er weer rust en herstel kwam.
Onderzoek laat geen eenduidig bewijs zien dat manie op zichzelf onherstelbare hersenschade veroorzaakt. Wat men soms ziet op scans zijn kleine verschillen in hersennetwerken bij mensen met bipolaire gevoeligheid, maar dat betekent niet kapot. Dat betekent anders afgestemd. Veel van die verschillen zijn ook weer veranderlijk. Het brein is plastisch.
Belangrijk om te zeggen: het verhaal van hersenschade wordt soms gebruikt om mensen bang te maken of om zware medicatie te rechtvaardigen. Dat helpt meestal niet. Het helpt meer om te kijken naar wat jouw brein nodig heeft om stabiel te blijven. Ritme, slaap, stressregulatie, betekenis, relaties. Dat zijn beschermende factoren.
Manie is geen bewijs dat je brein stukgaat. Het is een signaal dat je systeem tijdelijk over zijn grenzen is gegaan. Herstel is juist het vermogen van datzelfde brein om weer tot rust te komen en nieuwe balans te vinden.
Dat perspectief is realistischer en ook hoopvoller.
Hope this helps,
Jim