Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hallo Jim,
Vandaag heb ik een gesprek gehad met mijn arts over eventueel andere medicatie. We hebben uiteindelijk besloten het bij de huidige medicatie te houden omdat er waarschijnlijk niet veel anders is. Momenteel neem ik paliperidon.
Nu wil ik graag informatie over de voortgang van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van medicatie/antipsychotica.
Wellicht komt er iets op de markt wat de moeite waard is om te proberen?
Vriendelijke groet en alvast bedankt.
Hey R.,
Een van de belangrijkste trends in dit onderzoeksveld is de ontwikkeling van antipsychotica-geneesmiddelen die zich richten op verschillende neuroreceptoren, niet alleen dopamine, wat het primaire doelwit is van veel bestaande antipsychotica. Deze nieuwe geneesmiddelen kunnen zich bijvoorbeeld richten op de glutamaat-, serotonine-, choline- of GABA-receptoren.
Het cholinerge systeem, dat betrekking heeft op de neurotransmitter acetylcholine, is een potentieel doelwit in de ontwikkeling van nieuwe antipsychotica. Dit systeem is betrokken bij verschillende hersenfuncties, waaronder geheugen en stemming, die vaak verstoord zijn bij psychiatrische aandoeningen – zoals psychosegevoeligheid.
Een voorbeeld van een medicijn dat zich richt op het cholinerge systeem is xanomeline, dat oorspronkelijk werd ontwikkeld als een mogelijke behandeling voor de ziekte van Alzheimer. Xanomeline is een muscarinische acetylcholinereceptor agonist. In klinische studies heeft xanomeline antipsychotische effecten getoond bij mensen met schizofrenie. Echter, het gebruik van xanomeline werd beperkt door bijwerkingen gerelateerd aan perifere cholinerge activatie, zoals overmatig zweten en gastro-intestinale problemen.
Om deze bijwerkingen te verminderen, werd xanomeline gecombineerd met een andere stof, trospium, om een nieuw medicijn genaamd KarXT (Karuna Therapeutics) te vormen. Trospium blokkeert de perifere, maar niet de centrale, muscarinische acetylcholinereceptoren, waardoor de bijwerkingen van xanomeline in het perifere zenuwstelsel worden verminderd terwijl de centrale effecten behouden blijven. In 2020 rapporteerde Karuna Therapeutics positieve resultaten van een fase 2 klinische studie van KarXT bij volwassenen met schizofrenie.
Maar…..dit is allemaal nog in ontwikkeling en of het iets bij gaat dragen weet niemand nog. Vaak lijkt het veelbelovend, maar is het resultaat na een paar jaar teleurstellend.
Dus nog niet veel alternatieven vrees ik…
Groet,
Jim
