Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Ik heb begrepen dat veel mensen die ooit een psychose hebben gehad later opnieuw een psychose krijgen. Kunt u iets zeggen over om hoeveel mensen dit gaat?
Waardoor krijgen ze opnieuw een psychose? En als mensen gaan werken aan onderliggende trauma’s en bijvoorbeeld stoppen met blowen, kan dit dan een nieuwe psychose voorkomen?
Ik hoor het graag, bedankt!
Hey R., dank voor je vraag!
Over je eerste vraag hoeveel mensen na een eerste episode nog eens ontregelen: grofweg de helft (achteraf), maar dat gemiddelde zegt weinig over het individu. Het risico schommelt omdat het afhangt van prikkels en bescherming: slaap, stressniveau, middelengebruik, sociale steun, hoe snel je signalen herkent, en of de behandeling aansluit.
Cannabis is hier een grote factor: bij psychosegevoeligheid werkt veel blowen echt als benzine op het vuur, zeker de sterke THC-varianten. Slaaptekort is een tweede usual suspect. Stress en trauma-activatie een derde. Biologisch kun je het zien als een systeem voor betekenisgeving dat op scherp staat; dopamine en stresshormonen geven extra salience aan gedachten en waarnemingen, en dan helpt het als de omgeving rustiger en voorspelbaarder wordt en het lijf regelmaat krijgt.
Kan werken aan trauma helpen om nieuwe ontregeling te voorkomen? Vaak wel, mits timing en dosering kloppen. Te snel de diepste wonden openleggen kan overprikkelen. Eerst stabiliseren en draagkracht opbouwen, dan voorzichtig trauma-gerichte stappen met methoden die het zenuwstelsel mee kalmeren, zoals lichaamsgericht werk, mindfulness, ademregulatie, TRE of een trauma resource model (TRM). En parallel oefenen met ACT-achtige vaardigheden: ongewenste gedachten opmerken zonder ze te bevechten, kleine waardegerichte acties kiezen ook als de stemming zegt ‘blijf liggen’. Je bouwt weerbaarheid door het ongemak te leren dragen zonder erdoor weggespoeld te raken.
Hope this helps, en kijk en lees vooral verder op PsychoseNet want daar is nog veel meer informatie te vinden.
Greetz Jim
