Samen werken aan gezondheid, stap voor stap. In een beweegtuin voor mensen met een ernstig psychiatrische aandoening. Daarover gaat dit achtergrondartikel dat is geschreven door Jeroen Deenik en Harma van de Brake.
Het is zonnig en met 25 graden Celcius is het eindelijk een beetje zomer: een ideale dag om een beweegtuin te openen voor de mensen met een ernstig psychiatrische aandoening die bij ons langere tijd verblijven.
Bij GGz Centraal hebben we twee grote(re) terreinen waar we langdurige zorg bieden voor mensen met een ernstig psychiatrische aandoening
Dit zijn Zon & Schild in Amersfoort en Veldwijk in Ermelo.
De meerderheid van de mensen die er verblijven is gediagnosticeerd met een psychotische aandoening. Op 3 mei 2018 openden we een beweegtuin voor de mensen in de langdurige zorg op landgoed Veldwijk, in navolging van een beweegtuin die vorig jaar geopend werd bij Zon & Schild.
Beweegtuinen zijn steeds populairder geworden de afgelopen jaren in Nederland en bieden de mogelijkheid voor mensen met een ernstig psychiatrische aandoening om meer te bewegen.
Het vergroot het activiteitenaanbod waaruit zij kunnen kiezen en brengt zulke sportfaciliteiten dichter naar ze toe, vrij toegankelijk, op ieder moment van de dag.
Een beweegtuin heeft de potentie om bij te dragen aan het verbeteren van de hoeveelheid beweging van mensen die bij ons verblijven
Zij zitten of liggen 84% van de tijd dat ze wakker zijn (1) en meer bewegen kan de vaak slechte lichamelijke gezondheid verbeteren.
Met dank aan de inzet van mensen binnen GGz Centraal, kwam de beweegtuin tot stand met donaties en sponsoring van lokale partners.
We zijn erg blij en dankbaar dat deze organisaties de waarde en de potentie zagen, bereid waren om hierin te investeren en de ambitie te ondersteunen. Bovendien is een gedeelte van de toestellen van hout gemaakt door patiënten zelf, in de werkplaats die we hebben op het terrein.
Bij de opening was het geweldig om te zien hoe zowel patiënten als medewerkers hier trots op waren
Het heeft bijgedragen aan een soort eigenaarschap, waarbij het nu hun beweegtuin is. Het werd een heus leefstijl-‘event’, met smoothies en fruit uit het restaurant, de diëtiste die presenteerde hoe je gezonder kunt drinken (inclusief prijsvraag!) en fysiotherapie, ergotherapie en activiteitenbegeleiding die mogelijkheden voor bewegen demonstreerden, zoals verschillende fietsen die men kan lenen.
Ondertussen was het een lokaal project geworden in Ermelo, waar Veldwijk direct mee verbonden is. Hoewel de beweegtuin in de eerste instantie gemaakt is voor patiënten en medewerkers – die overigens 76% van de tijd dat zij wakker zijn zitten of liggen – willen we ook stimuleren dat bewoners uit Ermelo het gebruiken.
Daarmee hopen we dat de beweegtuin kan bijdragen aan het destigmatiseren van mensen met een psychische aandoening
De lokale trimgroep heeft bijvoorbeeld al aangegeven er gebruik van te willen maken als aanvulling op hun training. Mensen die er al een keer hadden gesport vroegen zelfs hoe ze patiënten zouden kunnen betrekken die zaten te kijken.
Tijdens de opening werden de toestellen geprobeerd door alle aanwezigen (patiënten, verpleegkundigen/begeleiders, managers, activiteitenbegeleiders, paramedici, sponsors en lokale bewoners), wat bijdroeg aan de gelijkwaardigheid.
Voor sommige patiënten was het motiverend om te zien dat ook de begeleiders sommige oefeningen lastig vonden en dat ze sommige dingen beter konden dan een manager!
GGz Centraal is niet de eerste instelling met beweegtuinen. Op verschillende plekken in het land zijn ze aangelegd.
Een belangrijk punt is dat we ondanks de vele kansen die een beweegtuin biedt en het enthousiasme erover, moeten erkennen dat we er niet zijn met het aanleggen en openen ervan.
Uit ervaring weten we dat zonder actieve ondersteuning de kans klein is dat mensen de beweegtuin gaan gebruiken. Dat zien we ook terug in het feit dat mensen het heel leuk kunnen vinden en zichzelf in staat kunnen voelen om te bewegen, maar er vervolgens niet toe komen (2).
Het is een uitdaging om mensen met een ernstig psychiatrische aandoening te activeren, aangezien ervaren mogelijke voordelen (bijv. vermindering van stress, verbetering van stemming en lichamelijk gezondheid) tegengesteld zijn aan ervaren belemmeringen zoals stress, somberheid, weinig motivatie, lichamelijke klachten en bijwerkingen van medicatie (3).
Daarom streven we ernaar om de beweegtuin te integreren in de dagelijkse behandeling
Zoals in wandelingen met verpleegkundigen/begeleiders en activiteitenprogramma’s, in lijn met aanbevelingen van recente onderzoeken (4-6).
We hebben bij GGz Centraal de afgelopen jaren positieve ervaringen opgedaan met het integreren van een multidisciplinaire leefstijl bevorderende behandeling binnen de langdurige zorg, waarin zulke ondersteunde activiteiten een belangrijk onderdeel zijn. Wetenschappelijke artikelen zullen naar verwachting later dit jaar verschijnen.
Deze aanpak heeft er zelfs in geresulteerd dat sommige patiënten de verpleegkundigen vroegen om (hulp bij) activiteiten in het weekend, want “nu heb ik niets anders te doen behalve in bed te liggen of televisie te kijken, waardoor ik me minder goed voel”.
Als onderdeel van deze aanpak, hopen we dat deze beweegtuin – gezamenlijk ondersteund door patiënten, medewerkers en lokale partners – zal blijven bijdragen aan het verbeteren van de lichamelijke gezondheid van mensen die langdurig bij ons verblijven.
Jeroen is psychomotorisch therapeut en gezondheidspsycholoog. Nadat hij tijdens zijn afstudeeronderzoek in 2013 de uitdaging van leefstijlbevordering in de langdurige zorg zag, is een en ander uit de hand gelopen en zit hij nu in de laatste fase van zijn promotieonderzoek hierover bij GGz Centraal. Twitter: @jdeenikNL
Harma is teamleider patiëntenactiviteiten bij GGz Centraal en de drijvende kracht achter de totstandkoming van de beweegtuin in Ermelo. Twitter: @GGzCentraal
Deze blog is een vertaling van de Engelstalige blog voor het wetenschappelijke tijdschrift British Journal of Sports Medicine
Meer informatie:
- Over leefstijl bij GGz Centraal: www.ggzcentraal.nl/leefstijl
- De loopgroep geeft mij moed en kracht om uit het dal te klimmen
- ‘Dit gaat ook over mij’; 6e editie Socialrun gaat eind september 2018 los
