Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Nanette Waterhout

Nanette Waterhout is zowel ervaringsdeskundige als familie-ervaringsdeskundige. Zelf herstelde ze van een ernstige depressie. Ze werk als ervaringsdeskundige bij GGZ-NGN. Daarnaast is ze mantelzorger van haar broer, die al een groot deel van zijn leven aan psychoses lijdt.

KOPP: Kinderen van Ouders met Psychische Problemen

KOPP kind

Mam, wat is dat, een KOPP kind?” vraagt mijn dochter. Ze leest mijn opmerkingen hierover in het recent verschenen boek Uitgedokterd van Brenda Froyen.

Ik werk nu bijna 4 jaar als ervaringsdeskundige in de GGZ. In het eerste jaar dat ik er werkte hoorde ik voor het eerst over KOPP: Kinderen van Ouders met Psychische Problemen. Nooit eerder had ik er van gehoord, maar gelijk gingen de rillingen door mijn lijf. Wat een rare afkorting voor uitdagingen die niet alleen met het hoofd te maken hebben, maar wel deze associatie bij mij oproept. Waarschijnlijk een afkorting die lekker makkelijk te onthouden is.

En dan het stukje ‘ouders met psychische problemen’. Dat vind ik dan weer zo probleemgericht, in plaats van krachtgericht. Het intrigeert mij echter wel.

Zelf was ik ook een kind van een moeder met de nodige psychische problemen in haar leven

Dusdanig dat zij uiteindelijk suïcide pleegde. Het intrigeert me ook vanwege het feit dat mijn dochter mij als moeder heeft. Een moeder die ook de nodige psychische uitdagingen op haar pad is tegen gekomen. Waar zij als elfjarige ruim een half jaar getuige van is geweest, tijdens mijn laatste crisisperiode in 2012.

En dus ging ik op zoek naar meer informatie. Hoe meer ik er over las, hoe verdrietiger ik werd. Ik vond het allemaal zo zwaar en probleemgericht geformuleerd. In plaats van over positieve ondersteuning gaat het over interventies en behandeling. Ik voel mij er niet prettig bij. Sterker nog, door wat ik in de beschrijving lees over mij als ‘ouder met psychische problemen’ voel ik mij ook gevoelsmatig niet gesteund.

Laat duidelijk zijn, ik ben hartstikke vóór aandacht en steun voor de kinderen van mensen met psychische problemen

Ik weet zeker dat deze kinderen de nodige uitdagingen tegen komen, en dat ze een grotere kans lopen om zelf psychische klachten te ontwikkelen. Ook geloof ik zeer in preventie, maar ik vind het erg eng om er een etiket als ‘KOPP’ aan te hangen. Zeker door wat ik er verder over lees.
Een etiket kan soms veel kwaad doen, zo heb ik zelf ook ervaren. En ervaar ik nog steeds. Ik denk zelfs dat dit nog meer geldt voor kinderen. Je bent wat mij betreft ook geen KOPP kind, maar een kind van een ouder met psychische uitdagingen. Een ouder die wellicht extra aandacht, hoop en begeleiding nodig heeft; positief en kracht gericht. Het is namelijk allemaal al uitdagend genoeg. Voor het kind én de ouder.

Recentelijk werd ik over mijn familie ervaringen en mijn werk geïnterviewd door Brenda Froyen voor haar tweede boek Uitgedokterd.

Ze stelde mij aan het eind van ons gesprek de vraag of ik bang ben dat mijn dochter ook psychische problemen kan krijgen

En ja, daar ben ik zeker heel lang bang voor geweest. Ze heeft ook veel meegemaakt, met een moeder die langere tijd ernstig depressieve en psychotische klachten kende. Met een moeder die amper voor haar en zichzelf kon zorgen. Al deed ik er echt mijn uiterste best voor.

Sinds ik mijn eigen laatste acceptatie- en herstelproces heb doorlopen na mijn crisis in 2012 ben ik de ergste angst voor de eventuele gevolgen voor mijn dochter kwijt. Ik heb nu namelijk zelf geleerd om mijn psychische kwetsbaarheid niet alleen als last te zien, maar tevens als mijn kracht. Als iets dat bij mij hoort.

Ik heb geaccepteerd dat ik goed ben zoals ik ben en heb geleerd om rekening te houden met mijn kwetsbaarheid, en er mee om te gaan

Daarom ben ik nu veel minder angstig, maar natuurlijk wel ‘op mijn hoede’. Ik zie dat mijn dochter een kwetsbare en gevoelige puber is. Net zoals vele anderen met haar. En we hebben een stuk ondersteuning gezocht op haar verzoek bij het weerbaarder en veerkrachtiger worden. Daar heeft ze veel aan gehad.
Ja, ik ben nog wel angstig zo nu en dan en heb tevens veel vertrouwen in haar talenten en kracht.

Ik wil haar laten zien dat ik een prachtig hersteltraject heb doorlopen. Ze ziet hoe ik soms met kleine en soms grote stappen vooruit ga in dat herstel. En ik kan haar gelukkig zelf laten zien en ervaren dat die kwetsbaarheid dus ook een mooie en krachtige kant heeft.

En zo nam ik mij al een tijdje voor eens een blog te schrijven over KOPP. Het kwam er nog niet van. Tot Brenda eind oktober haar boek presenteerde en ik daar met die kanjer van een dochter van mij heen ging.
Het ‘toeval’ wilde dat ik de dag erna een mail kreeg van een dierbare collega, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Marianne Frieling. Ze stuurde mij de opname van de klinische les die ze diezelfde dag heeft gegeven over KOPP kinderen. Ik kon daar helaas niet bij zijn.

Ik deel aarzelend mijn ideeën over KOPP, en voeg daar aan toe dat ik het overigens wel heel goed vind dat er aandacht is voor de kinderen. De reactie die ik krijg is zo mooi en hartverwarmend: “Dank voor je enthousiaste reactie! Zullen we met elkaar eens naar de naam en definitie van KOPP kijken? Tenslotte dateert die al uit begin jaren tachtig. Volgende week zien we elkaar bij Ervaringswerkers-VAR (verpleegkundige Advies Raad) en ik heb het meteen op de agenda gezet“.
Ik denk WOW, wat geweldig!

We kunnen het hier met elkaar over hebben. Soms zijn het kleine stapjes die heel groot kunnen voelen. Toeval bestaat niet!

Floor komt er de dag na de presentatie nog even op terug: “dus ik ben een KOPP kind“. Slik…….
Dan zeg ik: “Nee, jij bent Floor. En je bent goed zoals je bent. En waar je eventueel ondersteuning nodig hebt om met uitdagingen om te gaan, krijg je die. Gericht op al die kwaliteiten en krachten die jij in je hebt!”

photo credit: pexels.com

Reacties

21 reacties op “KOPP: Kinderen van Ouders met Psychische Problemen”

  1. Lia

    Hoi
    Ik ben geboren uit schizofrenie moeder, nu ik volwassen ben. Liever had ik gehad dat ik beter beschermd was tegen mijn moeder, Als er ooit een wet komt dat mensen zoals mijn moeder geen kinderen mogen krijgen. Ben ik daar 100% voor. De schade jeugd, vechtscheidingen, dagjes omgaan moeder hell. Echt dit gun een kind niet. Het trieste is dat schizofrene moeder totaal geen enkel inzicht heeft in dat ze niet kinderen veilig kunnen opvoeden en dat hun psychoses een gevaar zijn voor kind, ze weten niet wat ze doen!!!

  2. Karin

    Hoi Nanette,

    Sinds een tijdje hebben we als buurtgezin 2 keer per maand een lang weekend de zorg voor een KOPP kind.
    Ik ben daardoor nu op zoek naar informatie omdat deze 8 jarige ‘rare’ gedragingen heeft. Op zijn situatie vind ik de term KOPP absoluut van toepassing. Zijn ouders hebben absoluut niet de psychologische competenties voor zelfreflectie, oorzaak gevolg relaties te doorgronden en uit te gaan van de behoefte van hun kinderen. Aan de primaire zorg van het kind denk aan onderwijs, voedsel, hygiëne mankeert het al. Laat staan de psychologische problematiek als onthechting, onzekerheid, sociale vaardigheden worden niet erkend door de ouders.

    Als ik dat vergelijk met bijvoorbeeld jouw verhaal, praat je in mijn ogen over 2 verschillende categorieën.

    Het kind dat leeft met een bewuste ouder met psychologische problemen.

    Het kind dat leeft in een omgeving waar de ouder niet de competenties heeft om een bewustzijn over de situatie te krijgen en elke vorm van hulp met argwaan wordt bekeken. Soms geaccepteerd, maar net zo makkelijk weer teruggedraaid. In deze situatie zijn wat mij betreft alle rode vlaggen noodzakelijk om het kind te helpen.

    Misschien helpt dat in het bedenken van een nieuwe term.

  3. Els Jonker

    Dag Nanette, dank voor je heldere blog. Als jullie toch aan het zoeken gaan: wij zijn al jaren op zoek naar een vervanging van de term ‘jonge mantelzorger’, ook internationaal. Hebben we, ook met inzet van jongeren zelf, tot nu toe niet gevonden. Zelf benoem ik het thema als ‘opgroeien en ouderschap met ziekte en zorg in het gezin’, maar dat bekt niet echt. Net zoals ‘gewone kinderen in bijzondere omstandigheden’ niet bekt. Tegen al te positieve terminologie als ‘jonge helden’ heb ik als bezwaar dat het verhullend is, dat het de kinderen die het betreft net zo beperkt als wanneer je ze als slachtoffer ziet.

    Dus bedenken jullie een naam die positief is én recht doet aan kinderen en hun ouders: heel graag!

    1. Jeroen Zwaal

      Goed idee, een andere term. Wellicht kunnen we hier een brainstorm starten? Ik ben zelf nooit fan geweest van de term KOPP en ben het eens met je mening over de suggesties die je voorstelt Els. Ik zat zelf al om te denken: van ‘zorgkinderen’ naar ‘kinderen met extra zorgen’? Of een andere discussie: is een term nodig? Een kind wil juist kind zijn en gewone aandacht. Wat draagt dit hokje of deze term bij gezien vanuit het perspectief van het kind zelf?

      Zelf heb ik moeite met de term KOPP, wanneer er een dynamiek ontstaat op onderlaag: het komt allemaal door de problemen van mijn ouders. Onbedoeld kan er een slachtofferrol worden versterkt. Terwijl deze ouders ook ‘kinderen zijn’ van. Sinds ik de ervaringen van familieopstellingen heb omarmt, kijk ik toch anders naar gezinsdynamieken. Meer dat het een gezin één complex bewegend systeem is, waarin elke gezinslid zelf de taak heeft om weer op de juiste plek te komen, als het systeem uit balans is geraakt. Kinderen nemen vaak al van nature de plek in, waar ze het hardst nodig zijn. Belangrijk dus dat een heel gezinssysteem ondersteuning krijgt om iedereen weer op de juiste positie te krijgen.

  4. Anna

    Hier een ander geluid! Ik irriteer mij mateloos aan de verhalen op deze website en ik zal proberen uit te leggen waarom. Ik ben opgegroeid met een borderline-moeder. Toen ik twaalf jaar oud was, overleed mijn vader, die enige veilige ouder die ik had. Geen enkele begeleiding heb ik gekregen, die was alleen maar gericht op mijn moeder. Ik kreeg alleen maar te horen dat ik flink moest zijn en lief en mijn moeder moest helpen. Mijn moeder was de enige die hulp en aandacht kreeg. Als een van ons kinderen verdriet had om het verlies van vader, was dat alleen maar aandachttrekkerij. De jaren daarna zijn een hel geweest! Ik werd als oudste van zes kinderen verantwoordelijk gemaakt voor het reilen en zeilen van het gezin. Ik zorgde dat ’s morgen voor ik naar school ging al mijn broertjes en zusjes gewassen en aangekleed aan het ontbijt zaten en – wat vaak nog het grootste probleem was – dat mijn moeder tenminste uit bed was. Vanaf mijn dertiende regelde ik ook de bankzaken, omdat mijn moeder weigerde om die taak van mijn overleden vader over te nemen. Familie van mijn moeder, buren, ouders van vriendinnetjes, allemaal moeten ze iets geweten hebben van de situatie, maar niemand deed iets! Ook huisarts, maatschappelijk werk en leerkrachten op school vonden het blijkbaar gemakkelijker om de situatie te laten voortbestaan dan in te grijpen. Jarenlang heb ik me schuldig gevoeld, omdat ik de tekortschietende dochter was! Omdat ik niet in staat was om het gezin goed te laten draaien! Ik was verdomme twaalf! Dus f*ck you, positievelingen! En f*ck you, hulpverleners, die weer alleen maar aandacht hebben voor de ouder! En f*ck you, ouders die weer alle aandacht naar zichzelf toetrekken!

    1. Anne Marsman

      Dag Anna, wat heftig wat je hebt mee moeten maken. En dan is heftig eigenlijk nog een understatement. Ik kan me je boosheid en frustratie heel goed voorstellen, gezien jouw geschiedenis. Geen enkel kind zou met zulke verantwoordelijkheden moeten opgroeien, en het is niet te begrijpen dat jij en jullie familie niet zijn geholpen en ondersteunt.
      Dat gezegd hebbende… iedereen heeft zijn eigen waarheid en ervaring. Daar willen we op deze website ruimte voor maken.

    2. Nanette

      Jeetje Anna. Ja dat zijn heftige ervaringen. En inderdaad heel eg dat er geen aandacht voor jou en de andere kinderen is geweest. Dat moet wel, want ieder heeft zijn eigen verhaal en ervaring. Ik herken je gevoel van hierin niet gezien en ondersteund worden vanuit mijn rol als voogd en mantelzorger voor mijn broer. Mijn punt maak ik vanuit mijn ervaring als kind en moeder van…….voor mij persoonlijk is een term als KOPP en de omschrijving er van niet helpend. Ik weet dat dit voor anderen wel het geval is. Dus prima, ik zou alleen graag zien dat de naam en taal rond dit thema veranderen zodat ze beter ‘voelen’ en ondersteunend zijn. Ik hoop dat je nu alsnog gehoor vindt voor jouw kant van het verhaal en steun daarbij als dat nodig is.

  5. Monique

    Goedendag

    Ik zoek graag gelijkgestemde kopkind ouderen maar ben meer van praten niet van mailen wie weet of er praatgroepen hierover zijn voor volwassen iedere vorm van hulp is welkom voor mij

  6. wboevink

    Dank je wel Nanette, voor je prachtige blog… als het woord KOPP valt, maak ik meestal stiekem een ommetje… want dat KOPP dat is voor mij mijn ultieme schuldwoord… had ik wel kinderen mogen baren… met mijn achtergrond…. ja maar…. wat kan ik nog doen om alles teniet te doen? niks eigenlijk… we hebben genormaliseerd, verzacht, zo open mogelijk gehouden en soms ook weer niet…. en dan toch weer KOPP horen als het ultieme vonnis van de psychiatrie-rechter… ik ben blij dat ik je ongelofelijk goed genuanceerde blof heb gelezen… dank je wel

    1. Nanette Waterhout

      Dank je wel lieve Wilma. Ja we weten er alles van he die verschrikkelijke, niet helpende taal. Voor zowel de kinderen zelf als de ouders. Onze kinderen zijn toppers, ook al hebben ze de nodige uitdagingen. En wij met hen. Bij mij de nodige verdrietige en uitdagende momenten op dit moment met die kanjer van een dochter. Het heeft zijn weerslag en we gaan weer op zoek naar de juiste (veer)kracht en ondersteuning.

  7. Cyn

    Mooi verwoord en heel duidelijk, ik zelf heb 2 jaar geleden een psychose gehad en heb 3 weken in een instelling gezeten bij thuiskomst heb ik mijn 2 kids om de tafel gezet en gezegt je mag alles vragen je krijgt er zo een eerlijk antwoord op ! Ik ben hierop gekomen omdat mijn moeder niet eerlijk is geweest over haar psychische problemen en ook geen hulp zocht. Wat ik hiermee creëerde is een open basis van vertrouwen en eerlijkheid waarbij ik hun onzekerheden en schuld / zorggevoel kon wegnemen wat ik wel heel lang bij mij moeder gevoeld heb.

  8. Irma Dekjer

    Je raakt weer een goed punt Nanette. Inspirerend om je blog te lezen en het perspectief van wat het je (naast alle minder goede dingen) heeft opgeleverd aan goede dingen.
    Dank je wel weer!

  9. Şevda

    Bedankt voor de openhartige blog, heel erg zorgwekkend inderdaad. Hopelijk ben je niet alleen en als wij (andere ervaringswerkers) iets voor je kunnen betekenen ajb betrek ons ook. Uiteindelijk wij zijn Samen Sterk 😉

  10. Peggy Cools

    Dag Nanette. Ik lees dat je je even schuldig hebt gevoeld naar jouw dochter toe omwille van jouw problemen, maar je kan volgens mij een verschil maken tussen ouders die zich willen laten helpen en diegenen die dit absoluut niet willen/kunnen. Zelf ben ik al meer dan 14 jaar in therapie om maar te leren hoe ik in godsnaam met mijn ouders zou kunnen omgaan, maar dat blijkt onmogelijk. Ik heb uit zelfbescherming het contact moeten verbreken. Zij blijven in cirkeltjes draaien, in een vernietigende negativiteit die mij ook kapot maakte. KOPP heeft mij terug bestaansrecht gegeven. Ervoor gezorgd dat dat verpletterende schuldgevoel verdween. Want wat een slechte dochter ben je als je je ouders in de steek laat…….daar rust een groot taboe op. Ik hoop nog elke dag dat mijn vader of mijn moeder of mijn zus mij opbelt met het nieuws dat hij/zij de stap naar de hulpverlening heeft gezet, dat er weer contact kan zijn….. Ik wens jou het allerbeste samen met jouw dochter Nanette, echt waar. Ik wou dat ik zo’n moedige moeder had….. liefs, Peggy

  11. Linda Akerman

    Dank voor je moedige schrijven. Wat zou ik graag met je van gedachten wisselen hoe we KOPP kinderen kunnen ondersteunen buiten alle stigmatiserwnde hulpverlening om.

    1. Nanette waterhout

      Dank je en Heeeeeel graag.

  12. Joop Kools

    Dag NanEtten-Leur. Ik kan me jouw reactie heel goed voorstellen. Weer zo”n label waar je niet op zit te wachten. Ik zie KOPP dan ook veel meer als een must voor hulp en zorgverleners om naast de aandacht die nodig is voor degene met psychische kwetsbaarheden ook aandacht te hebben voor de omgeving, voor partners, vrienden en zeker ook kinderen. Dat deze aandacht krachtgericht is, zou vanzelfsprekend moeten zijn. Maar ik zie ook nog vaak dat na minstens 20 jaar KOPP projecten kinderen maar ook partners en direct betrokkenen geen aandacht krijgen vanuit de GGZ en dat er ook onvoldoende gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheden die zij weer kunnen bieden aan degeneen met psychische problemen. Community Care staat nog steeds in de kinderschoenen.

    1. Nanette waterhout

      Hallo Joop, dat er meer positieve en krachtgerichte aandacht mag zijn voor naasten ben ik helemaal mer je eens en weet ik uit eigen ervaring als mantelzorger van mijn broer. We hebben nog heel wat werk te verrichten;)

  13. Miranda

    Dank je wel Nanette, prachtig en raak stuk. Ben het er hartgrondig en tot in detail mee eens. Heel mooi verwoord bovendien. Wat fijn dat het gevolgen gaat hebben!
    Ik wou nog wat toevoegen: het puntje open vs stiekem: ik denk dat je het een kind nog moeilijker kan maken door bv te liegen, zwijgen of het kind daartoe te manen, vanuit schaamte. Openheid (op het niveau van het kind en zonder het extra zorgen te geven) helpt.
    Al het beste voor jou, dame, en voor jouw niet meer zo kleine dame (leuk, ik heb haar gezien bij de presentatie! )

    1. Nanette waterhout

      Goed en belangrijk punt Miranda. Er is veel schaamte en er wordt veel bovendien niet verteld. Vanwege die schaamte, schuldgevoelens, bezorgdheid, enz. Ik geloof in openheid op het niveau van het kind. Want kinderen zijn niet ‘gek’ die voelen feilloos emoties en spanningen aan. Dan zwijgen maakt het volgens mij alleen maar ingewikkelder voor hen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *