Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik heb ergens online gelezen “niet alle narcisten zijn psychopaat, maar alle psychopaten zijn wel narcist”.
Ik weet dat verborgen narcisme bestaat, zou het kunnen dat er dan ook iets bestaat als verborgen psychopaat? Zo ja, hoe zou je zo’n verborgen psychopaat kunnen herkennen?
En hoe ga je dan het beste met zo iemand om?
Hey M.,
De (moeilijke!) vraag die je stelt raakt aan de complexiteit van persoonlijkheidsstoornissen en de uitdagingen bij het begrijpen en categoriseren ervan. Het is waar dat de termen ‘narcist’ en ‘psychopaat’ vaak worden gebruikt in populaire psychologie en media, maar in de professionele psychiatrie worden deze termen nauwkeuriger en met meer nuance gebruikt.
Het is niet helemaal correct om te stellen dat “alle psychopaten narcisten zijn”, maar er is wel enige overlap. Zowel narcisme als psychopathie vallen onder cluster B persoonlijkheidsstoornissen in de DSM-5 (de bijbel van de psychiatrie, zeg maar), die gekenmerkt worden door dramatisch, overemotioneel of onvoorspelbaar denken of gedrag.
Narcisme wordt gekenmerkt door gedragingen zoals een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid, behoefte aan buitensporige bewondering en een gebrek aan empathie. Psychopathie daarentegen omvat vaak kenmerken zoals een gebrek aan empathie en berouw, oppervlakkige charme, en manipulatief gedrag.
De term ‘verborgen psychopaat’ wordt niet formeel erkend in de psychiatrie. Psychopathie wordt meestal beoordeeld op een spectrum, waarbij sommige individuen kenmerken kunnen vertonen die minder duidelijk of ‘verborgen’ zijn.
Mensen die minder duidelijke psychopathische trekken vertonen, kunnen in sommige situaties functioneren zonder opvallende problemen, maar kunnen in andere situaties manipulatief of schadelijk gedrag vertonen.
Herkenning en Omgaan met Psychopathische Trekken:
Het herkennen van psychopathische trekken bij iemand is complex en vereist vaak een professionele beoordeling. Enkele tekenen kunnen zijn: gebrek aan empathie, manipulatief gedrag, oppervlakkige charme, en een gebrek aan berouw of schuldgevoel.
Omgaan met iemand die psychopathische trekken vertoont vereist voorzichtigheid. Het is belangrijk om grenzen te stellen, duidelijke communicatie te hanteren en indien nodig professioneel advies of ondersteuning te zoeken.
Persoonlijkheidstypen lopen inderdaad door elkaar heen en een scherpe indeling is onmogelijk. Wat in de ene context functioneel kan zijn, kan in een andere context problematisch zijn.
Elke persoonlijkheidsstoornis manifesteert zich anders bij elk individu. Het labelen van iemand als ‘psychopaat’ of ‘narcist’ zonder grondige beoordeling door een gekwalificeerde professional kan misleidend en schadelijk zijn.
Als je te maken hebt met iemand waarvan je vermoedt dat hij of zij psychopathische of narcistische trekken heeft, kan het raadzaam zijn om sowieso voorzichtig te zijn en de kat uit de boom te kijken eerst. Dit kan helpen om beter te begrijpen hoe je op een veilige en gezonde manier met de situatie om kunt gaan.
Hope this helps!
Greetz Jim
