Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Nanette Waterhout

Nanette Waterhout is zowel ervaringsdeskundige als familie-ervaringsdeskundige. Zelf herstelde ze van een ernstige depressie. Ze werk als ervaringsdeskundige bij GGZ-NGN. Daarnaast is ze mantelzorger van haar broer, die al een groot deel van zijn leven aan psychoses lijdt.

Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie bondgenoten kunnen zijn

Blog Hoe familieleden en hulpverleners bondgenoten kunnen zijn

Het is zaterdag 6 juni 2015 als ik om 8.10 in Hoorn op de trein stap. Op weg naar Utrecht voor het eerste landelijke congres ‘Bondgenoten! Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie kunnen samenwerken’. Het congres is georganiseerd in vervolg op de uitgave van het boek met dezelfde titel van Henk-Willem Klaassen.

Het belooft een zonnige en warme dag te worden. Ik geniet van het uitzicht dat voorbij raast. En ik werp nog even een blik op het verhaal dat ik wil gaan delen op het congres.

Mijn verhaal heeft de titel Delen is helen

Ik deel mijn herstelverhaal dat tevens een familieverhaal is. Ik deel ook waarom ik als (familie)ervaringsdeskundige zo blij ben met dit congres. De meeste van mijn familie-ervaringen met de zorg zijn helaas slecht. Zowel de ervaringen rond de zorg van mijn moeder als die van mijn broer. Beiden langdurig opgenomen en behandeld.

Betrokkenheid bij en een luisterend oor voor de familie heb ik vaak enorm gemist. Rond de behandeling en na de suïcide van mijn moeder heb ik geen arts of psychiater gezien of gesproken. Nog even los van het feit dat ik dat als respectloos heb ervaren, heb ik bovendien belangrijke informatie niet ontvangen, waar ik pas vorig jaar achter ben gekomen (14 jaar later!) na het verzoek tot inzage van haar dossier.

Vaak ervoer ik de contacten met hulpverleners rond mijn broer eerder als frustrerend dan helpend. Als ik niet aan de bel trok, dan gebeurde er weinig tot niets of te laat en reactief. Soms weer met een volgende opname als gevolg. Gelukkig hebben we sinds kort een nieuwe casemanager die na jarenlange frustratie laat ervaren dat het ook anders kan. Het stemt mij hoopvol en geeft veel rust. In hoef er veel minder ‘bovenop te zitten’.

Ik ben ook blij met dit congres omdat ik inmiddels ook heb ervaren dat het anders kan (en moet om te kunnen komen tot echt herstel). Ik heb dat ruim een jaar geleden ervaren tijdens een second opinion traject voor mijn broer.

Wij troffen een psychiater die geïnteresseerd en zonder vooroordelen naar het verhaal van mijn broer luisterde

Hij beweerde eens een keer niet gelijk dat de stemmen die mijn broer dagelijks hoort niet bestaan. Maar hij ging er over in gesprek. Was er nieuwsgierig naar. Zo ook over de complottheorieën die mijn broer dagelijks in de greep houden.

Ook werd mij voor het eerst in 27 jaar ervaring in de zorg gevraagd naar mijn idee over wat er met mijn broer aan de hand is. Erkenning, gehoord en gezien worden; dat was voor zowel voor mijn broer als voor mijzelf  –  zijn zus  – de mantelzorger en juridisch voogd,  een verademende en hoopvolle ervaring.

Als laatste ben ik blij met het thema van het congres omdat het belangrijk is om te weten hoe je je als familielid het best kunt opstellen en inzetten in de zorg voor je naaste. Zo ontdekte ik de afgelopen jaren wat mijn eigen rol betekende in het contact met de hulpverlening.

Door de vele negatieve ervaringen in de zorg ben ik nogal boos, gefrustreerd en verdrietig geworden over die zorg

Vaak ging ik al boos naar een gesprek en werd dan gedurende het gesprek nog verder getriggerd in mijn boosheid. Je raadt het al: dat komt de effectiviteit van het gesprek niet ten goede en frustreert nog verder.

Na het lezen van het boek Bondgenoten: Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie kunnen samenwerken werd ik mij hier nog bewuster van. Door het boek leerde ik ook een nieuwe manier om de hulpverlener te laten inzien wat er nodig is om goede zorg te kunnen verlenen en waar ik tegen aanloop in de praktijk.

Door bijvoorbeeld de vraag te stellen, hoe hij/zij zou willen dat gehandeld werd als het zijn of haar broer, kind of ouder zou betreffen. Het heeft al een paar keer goed gewerkt. Ook heb ik door de familie motiverende interventietraining geleerd om beter aan te sluiten bij de fase van verandering waar mijn broer in verkeert, waardoor ik hem beter kan snappen en ondersteunen.

Op basis van het boek én eigen ervaring zou ik hulpverleners het volgende willen meegeven over het contact met familie:

  • Realiseer je dat jij niet de enige bent die het begeleidingsproces van je cliënt vormgeeft.
  • Wees je ervan bewust dat je als hulpverlener slechts een heel bescheiden rol hebt in het gehele proces.
  • Betrek de familie, vraag naar hun ervaringen en luister hier onbevoordeeld naar.
  • Realiseer je dat jouw waarneming van de persoon slechts een deel is van het volledige verhaal. Leg alle waarnemingen naast elkaar en bespreek de verschillen en overeenkomsten. Gebruik dus ook de belangrijke ervaringskennis van de familie.
  • Creëer een gelijkwaardig gesprek door een uitnodigende en samenwerkende houding.
  • Geef aan wat je mogelijkheden en onmogelijkheden zijn.
  • Doe geen valse beloften.
  • Geef aan hoe je te bereiken bent.
  • Vraag hoe het gaat met de familie en wat zij nodig hebben in de ondersteuning. Onderken de emoties van de familie.
  • Ga op een respectvolle en juridisch juiste manier om met de privacy van de hoofdpersoon en zijn naasten.
  • Laat je menselijke kant, je machteloosheid, je verdriet, je (on) tevredenheid en je wil tot samenwerken zien.
  • Ondersteun familie in het aanleren van vaardigheden om een gesprek te voeren met zowel hun dierbare als met de hulpverleners (bijvoorbeeld familie motiverende interventie).
  • Bedenk je altijd hoe jij behandeld zou willen worden als het om jouw dierbare zou gaan.
  • Durf sorry te zeggen als er ‘fouten’ zijn gemaakt.
  • Zie kritiek als een uiting van een behoefte en als een leermoment.
  • Zoek een oplossing met elkaar als er tegengestelde meningen zijn.

Het was emotioneel en prachtig om te zien en te ervaren dat op die zaterdag 6 juni zowel hulpverleners, familieleden als cliënten in die zaal zaten. Dat zij daar op hun ‘vrije’ zaterdag aanwezig waren omdat zij weten hoe belangrijk het is om SAMEN te werken. Om naast de kennis en kunde van de hulpverleners ook de ervaringskennis en kunde van zowel cliënten als familieleden te kennen en te gebruiken ten behoeve van het bevorderen van het herstelproces.

En het werd die dag in Utrecht inderdaad een warme zaterdag. Niet alleen buiten was het warm, maar vooral in mijn hart.

Samenwerken, ik ga er voor. Doe je mee?

Reacties

12 reacties op “Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie bondgenoten kunnen zijn”

  1. Melanie

    het mdo gesprek bepaalt waar de client vaak niet bij mag zitten hoe de hulpverleners met een client moeten omgaan. De client heeft geen enkele inbreng een onafhankelijke psycholoog die de client alleen van dossier kent gaat even tips geven aan de directbetrokken medewerkers , de psycholoog die waarschijnlijk alleen psycholoog is geweest en nog nooit heel dicht bij clienten is geweest ( wekelijks over de vloer). Het zou beter en eerlijker zijn om de client een paar keuzes voorleggen hoe wil je benaderd worden, wat werkt voor jou? Voor sommige clienten werkt de positieve benadering niet ( helaas werkt het wel in praktijkvoorbeelden in les boeken ) de positieve benadering die er vaak helaas overdreven aan toe gaat waar hulpverleners te veel in door schieten. De client kan zich als een klein kind behandeld voelen waardoor wat de hulpverlener zegt niet meer serieus word aangenomen door de client . Als profesional dan toch zo eigenwijs blijven om de positieve benadering te blijven gebruiken, en het niet werkt, is het toch niet gek als de hulpverlening niet werkt. Waarom mag een client niet horen bijv. De psychologische truck Je moet wat langzamer met die client praten omdat haar verwerking minder snel is . De Client kan bij een mdo geen antwoord geven of dit voor haar werkt en hoort deze feedback van een onafhankelijke psycholoog toch niet terug van de hulpverleners na een mdo gesprek . De hulpverlener gaan direct de tip toepassen op de client zonder dit te bespreken. De truck word gewoon even gebruikt zonder te vragen aan de client : Helpt het jou als we langzamer praten ivm verwerkingssnelheid minder snel is ? Ja of nee zegt de client. Als de client nee zegt vraag je door of geef je nog meer keuzes en vraag je dat. Wat helpt voor jou ? Helpt dit of dat? Ook de client kan aanvullingen en goede tips hierop geven; als hulpverleners van het goed uitgaan kent de client uiteindelijk zichzelf het beste . Als je echt naar de client wil luisteren en hem echt wil helpen dan zou de hulpverlening meer moeten vragen aan de client en ook de client bij het mdo betrekken en niet vooraf en na het mdo . En ook dat de hulpverlener op het laatste moment als hij weggaat een bom vol complimentjes over je afvuurt als de afspraak bij de client ,( en dan ook nog komt er in dezelfde week een andere hulpverlener op bezoek die ook een bom vol complimentjes afvuurt , hier is sprake van afgesproken werk ( waarschijnlijk een tip uit het mdo gesprek vanuit de psycholoog ( komt dat echt over op de client? ) ( gewoon niet praten over de client maar met de client!) De maatschappij is ook keihard en op je werk word je ook niet overladen met een positieve benadering en 100 duizend overdreven complimenten . Die overdreven positieve benadering doen ze zelf ook niet naar collegas familie en vrienden

  2. Karel Burgs

    Soms denk ik wel eens dat veel situaties op een gegeven moment zo complex zijn dat hulpverlening er niet meer aan uitkomt. Maar ze willen ( en moeten) toch helpen natuurlijk, met heel hun beschikbare arsenaal. En zelf heb ik soms de indruk dat het meestal niet goed lukt dit in te zetten in zorg op maat met resultaat, door allerlei oorzaken door alle facetten heen, juist omdat er zo ontzettend veel bij komt kijken, het soms nog zo ondoorzichtig is in het begin en er toch iets gedaan moet worden. Het zou inderdaad goed zijn als er vanuit iedereen gekeken wordt, in een klinisch behandelkamertje of dreiging die van een opnamesituatie uitgaat voor sommigen lijkt het me moeilijk om wat objectiever te beoordelen wat er nodig is. Want wat zeggen die momentopnames nu eigenlijk over een mens en zijn verhaal?

  3. joyzzz

    Heel mooi en goed beschreven. Helaas heb ik meegemaakt dat familie helemaal niet betrokken wil worden . Die door intens verdriet en machteloosheid niet meer betrokken wilde worden. Ik probeer altijd de naastbetrokkenen te betrekken( naastbetrokkene consulente geweest) het lukt niet altijd. Wat soms wel jammer maar begrijpelijk is.

  4. peter

    dank Nanette voor de tips… Ik ga die meegeven aan alle collega hulpverleners en toekomstige collega hulpverleners die ik nu en in de toekomst nog zal ontmoeten

  5. Pauline Kuin v/d Jagt

    Mooi beschreven weer fijne collega!!
    Heel mooi om de familie positief in te kunnen zetten.
    Zelf zou ik ook behoefte hebben aan inzicht in “expressed emotions” bij de familie.
    Zelf heb ik gemerkt dat onmacht bij de familie negatieve effecten kan hebben bij het herstel proces van de “cliënt”…En dat bezorgdheid een nare kant kan hebben… Hoe goed bedoeld ook..
    Goed als deze dingen ook bespreekbaar zijn en dat door alle partijen in wordt gezien dat iedereen de beste bedoelingen heeft!

    1. Nanette waterhout

      Terechte en goede aanvulling Pauline.

  6. Jim van Os

    Dank Nanette! Laten we deze 16 punten hoog in het vaandel houden en dagelijks ter harte nemen.

    1. Nanette waterhout

      Gaan we doen!

  7. Dag Van Wetter

    Dankjewel voor deze waardevolle voorzetten rond een betere samenwerking en echt bondgenootschap – met veel bewondering voor jouw gedrevenheid hierrond. Op 21 april organiseren we in Vlaanderen (regio Brugge) een congres hierover, waarop we ons verder willen laten inspireren rond sterke praktijkvoorbeelden van ‘samen-werken en samen spreken’, met o.a. Jaakko Seikkula (Open Dialogue aanpak in Finland) en Henk-Willem Klaassen (dus de man van het boek ‘Bondgenoten – Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie kunnen samenwerken’). Zie http://www.verbindendsprekenmetpsychose.com

    1. Nanette waterhout

      Hallo dag,

      Ja die open dialogue is ook zo mooi. Samenwerken, onbevooroordeeld vragen en luisteren en verbinding komen hier mooi in samen. Mooi om te lezen dat jullie hier een dag over organiseren en dat Henk-Willem er bij is. Hij is een oud collega van mij. Succes met de voorbereidingen van het congres!

  8. Fransisca Furda

    Heel goed beschreven en het is zo belangrijk dat de familie, maar ook vrienden erbij betrokken worden. Merk dit nu zelf vanaf april 2013. Daarvoor werd de familie eigenlijk buitengesloten in de behandelingen, is ook mijn eigen evaringen tijdens mijn eigen jarenlange vele opnames terug te voeren tot 1980. Vind het zelf heel fijn dat ik nu vanaf 2013 deze grote verandering. Nu wordt er vanuit de hulpverlening waar ik contact mee heb, dat het eigenlijk prettig gevonden wordt dat er familie of vrienden van me meekomen naar een gesprek. Vind dit in ieder geval in mijn situatie een hele goeie vooruitgang in de hulpverlening. Merk dat ik hierdoor ook meer begrip van mijn familie en vrienden krijg nu. Merk soms wel bij mijn psychiater, dat die wel moet wennen aan de vele contacten die ik steeds wisselend meeneem naar de gesprekken. Maar hoor ook van hem dat hij het persoonlijk ook positief ervaart dat er zoveel mensen in mijn omgeving zijn die zich bij mij betrokken voelen.
    Een heel groot positief verschil met de 32 jaren daarvoor!

    1. Nanette waterhout

      Hallo fransisca,
      Fijn dat je positieve ervaringen opdoet de laatste jaren. Het is verschrikkelijk belangrijk dat er samen gewerkt wordt. Ik ben blij dat dit steeds meer ingezien en gedaan wordt. En er is ook nog een hoop te doen op dit terrein.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *