Gaat alle angst die mensen ervaren, om angst voor de dood?
En hoe zorg je ervoor dat je loskomt van doodsangst?
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Gaat alle angst die mensen ervaren, om angst voor de dood?
En hoe zorg je ervoor dat je loskomt van doodsangst?
Hey J., dank voor je vraag!
Interessant dat je de link legt tussen angst en doodsangst. Het is een gedachte die veel mensen hebben gehad en die ook een kern van waarheid bevat. Als je kijkt naar de kern van veel angsten, dan komt die vaak neer op een soort existentiële angst – het besef van kwetsbaarheid, verlies, en ja, uiteindelijk de dood. Onze hele levensinstelling en wat we doen in het dagelijks leven kunnen vaak indirect te maken hebben met de poging om die angst te vermijden. Dus ja, je zou kunnen zeggen dat veel angst te maken heeft met de dood en met het proberen grip te krijgen op het leven.
Maar nu, hoe zorg je ervoor dat je loskomt van die doodsangst? Dat is een grote vraag en het antwoord zal voor iedereen anders zijn. Voor sommigen kan het helpend zijn om naar de bron van de angst te kijken: wat maakt je zo bang? Is het de gedachte aan de dood zelf, het lijden, of misschien het gevoel dat het leven nog niet “af” is? Als je dat helder hebt, kun je gaan werken aan hoe je je anders kunt gaan verhouden tot die angst.
Een mogelijke aanpak hiervoor is bijvoorbeeld Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Daarin leer je om de angst niet te willen wegduwen, maar om hem te accepteren als een deel van je ervaring. Dit klinkt misschien raar – waarom zou je iets vervelends willen accepteren? Maar de truc zit ‘m erin dat als je de angst toelaat, hij juist minder groot en bedreigend kan worden. Denk aan het beeld van een golf: als je tegen de golf in zwemt, is hij enorm en neemt hij je over. Maar als je op de golf surft, beweeg je met hem mee en wordt hij minder angstaanjagend.
ACT heeft veel oefeningen die je kunt proberen. Bijvoorbeeld je aandacht verplaatsen naar het hier-en-nu, de wereld om je heen in plaats van in je hoofd. Of stilstaan bij je waarden: wat vind je echt belangrijk in het leven? Als je weet waar je voor staat, dan wordt de angst voor de dood soms ook minder, omdat je focus ligt op het leven dat je nu leidt, in plaats van op het eindpunt.
Daarnaast kan lichaamsgerichte therapie helpen om te voelen waar de angst in je lichaam zit en om daar rust in te brengen. Vaak dragen we die spanning en angst ergens in ons lijf, en dat kan je helpen om het stap voor stap los te laten.
De realisatie dat we allemaal kwetsbaar zijn en dat het leven eindig is, is een moeilijk gegeven. Het is eigenlijk een paradox: door de dood te accepteren en toe te laten, maak je vaak meer ruimte voor het leven zelf. Dan ontstaat er misschien zelfs een soort zingeving in de confrontatie met die eindigheid.
Dus, hoe kom je los van doodsangst? Door het niet te vermijden, door te oefenen met acceptatie, en door je aandacht te verleggen naar wat voor jou waardevol is. Soms kan die angst een grote leermeester zijn die je helpt om echt te leven, als je bereid bent hem in de ogen te kijken.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen!
Greetz Jim
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN: