Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Ik heb een vraag naar aanleiding van een recent artikel (“Een gemene aanval op het eigen brein“) uit de NRC.
Bij welke groep patiënten is het zinvol om uit te sluiten dat de psychose veroorzaakt is door auto-antistoffen (auto-immuun reactie)?
Welke bepalingen zijn daar dan voor nodig?
Dank u wel.
Beste moeder,
Ik geef je een uitgebreid antwoord, maar realiseer je dat bij dit soort programma’s een enorme hoop hype zit en dat in de praktijk auto-immuun reacties maar zeer, zeer, zeer zelden een verklaring vormen voor psychiatrische beelden.
In zeer zeldzame gevallen kan psychose gerelateerd zijn aan auto-immuun processen, zoals bij auto-immuun encefalitis.
Wanneer kan het zinvol zijn om auto-immuun oorzaken uit te sluiten? Denk aan de volgende situaties, als ze IN COMBINATIE optreden:
Atypische Presentatie
Als de patiënt een atypische presentatie heeft van psychose, bijvoorbeeld plotseling begin van symptomen of een snel veranderend klinisch beeld.
Weerstand tegen Standaardbehandeling
Als de psychose niet reageert zoals verwacht op standaard antipsychotische behandeling.
Neurologische Symptomen
Als er naast de psychose ook onverklaarbare neurologische symptomen zijn, zoals bewegingsstoornissen, cognitieve stoornissen, of veranderingen in het bewustzijnsniveau.
Eerdere Auto-immuunziekten
Als de patiënt een geschiedenis heeft van auto-immuunziekten of als er aanwijzingen zijn voor een auto-immuun proces (bijvoorbeeld de aanwezigheid van andere auto-antilichamen, ontstekingsmarkers, etc.).
Jonge Leeftijd
Jonge patiënten zonder voorafgaande psychiatrische geschiedenis die plotseling psychose ontwikkelen.
Welke bepalingen kunnen zeer zelden nodig zijn?
Antilichaamtesten
Bepalingen in bloed en/of hersenvocht (liquor) naar specifieke antilichamen die geassocieerd worden met auto-immuun encefalitiden, zoals anti-NMDA-receptor antilichamen, anti-LGI1, anti-CASPR2, en anderen.
Beeldvormend Onderzoek
MRI van de hersenen kan nuttig zijn om structurele of inflammatoire veranderingen te identificeren.
EEG
Elektro-encefalografie (EEG) kan gebruikt worden om de elektrische activiteit van de hersenen te onderzoeken en om andere oorzaken van de symptomen, zoals epileptische activiteit, uit te sluiten.
CSF Analyse
Analyse van het cerebrospinaal vocht (CSF) kan informatie bieden over mogelijke ontstekingsprocessen in het centrale zenuwstelsel.
Overige Labtesten
Overige laboratoriumtesten kunnen nuttig zijn om andere mogelijke oorzaken van psychose uit te sluiten, zoals infecties, metabole stoornissen, of intoxicaties.
Het is belangrijk om een uitgebreide klinische evaluatie uit te voeren en andere mogelijke oorzaken van psychose te overwegen. De diagnose en behandeling van auto-immuun gerelateerde psychosen moet worden begeleid door een team van specialisten, waaronder psychiaters, neurologen en immunologen.
Maar nogmaals – ik heb in 35 jaar dit slechts één keer gezien.
Groet,
Jim
