José P. schrijft over traumabonding tijdens haar therapie en hoe dit tijdens haar behandeling in de weg stond. Ze reflecteert en kijkt terug naar wat er nu daadwerkelijk misging.
Heb je Zelfmoord-gedachten? www.113.nl, 0800-0113
Ik heb een langdurige behandeling gehad bij een psychotherapeut waarbij er zich een dynamiek ontwikkelde die ik nu begin te herkennen als traumabonding. Het was een relatie waarin ik me soms gezien voelde, maar ook heel vaak onbegrepen, verward, onveilig en afhankelijk. Uiteindelijk verbrak de therapeut de relatie plotseling zonder afscheid, overdracht of evaluatie. Dat is nu bijna een half jaar geleden.
Ik was verbijsterd dat me dit was overkomen en raakte in een psychische crisis. Nu is het bijna een half jaar later en het gaat langzaam weer een stukje beter met mij. Ondertussen sta ik op de wachtlijst voor een nieuwe therapeut om alles te kunnen gaan verwerken wat er bij de vorige therapeut misging. Ik wil jullie meenemen in een korte uitleg wat er gebeurde in deze dynamiek. Ik hoop met dit schrijven iets heel ingewikkelds uit te kunnen leggen en ik hoop een stukje bewustwording te kunnen creëren voor therapeuten.
Verwaarlozing en onveiligheid in mijn jeugd
Allereerst: Ik heb complexe PTSS. Als kind heb ik te maken gehad met emotionele verwaarlozing en onveiligheid en gebrek aan steun tijdens mijn opgroeien. Ik ben opgevoed door een grillige, overspannen moeder die me enerzijds verzorgde maar anderzijds met agressie en onvoorspelbaarheid benaderde en er niet voor me was op de momenten dat ik troost en nabijheid nodig had.
Ik heb ook last van structurele dissociatie als gevolg van C-PTSS. Dat betekent dat ik verschillende ‘delen’ in mij heb, waaronder kind-delen die mijn meest intense emoties dragen zoals wanhoop of verdriet. Maar ik heb ook een kinddeel dat wanhopig op zoek is naar nabijheid van mijn therapeut. Het getriggerd raken van deze delen vind ik erg lastig te hanteren. Soms nemen de delen het over en dan lukt het me moeilijk om terug te komen in mijn volwassen zelf en mijn volwassen vaardigheden lijken dan weg. Die fases kunnen dagen of soms weken duren. In die periodes voel ik me overweldigd, wanhopig en heb ik moeite met helder denken.
Afstandelijk, niet warm, maar af en toe empathisch
Ik ging naar een psychotherapeut. Ruim 2 jaar lang. In het eerste jaar had ik individuele gesprekken met hem en het daaropvolgende jaar volgde ik groepstherapie. De stijl van deze therapeut leek een beetje op die van mijn moeder. Hij was wat afstandelijk, niet erg warm, maar af en toe toch empathisch. Ik vond mijn therapeut beter dan mijn moeder. Hij deed iets wat zij niet kon en nooit gedaan had. Bepaalde kind-delen raakten zeer sterk gehecht aan de therapeut als een soort ‘vervangende ouder’, maar diezelfde delen raakten ook diep gekwetst bij elk signaal van afstand of afwijzing. Ik probeerde dan in die situaties een gesprek te vragen en aan te geven dat ik me boos en verdrietig voelde omdat hij niet goed had geluisterd of niet goed had gereageerd op wat ik had verteld.
Het moeilijke was echter dat mijn therapeut automatisch een soort defensief gedrag vertoonde als ik dit probeerde te benoemen. Maar misschien lag het ook wel aan mij. Misschien kan ik met al mijn getriggerde kind-delen dit soort dingen helemaal niet helder en duidelijk overbrengen. Ik weet het niet, maar mijn therapeut reageerde vaak enorm ingewikkeld op zulke situaties. Hij had het helemaal niet zo gezegd of niet zo bedoeld of ik moest het een en ander maar inbrengen in de groepstherapiesessie de week erop. Dit zorgde ervoor dat mijn kind-delen nog meer wanhopig werden, omdat ik nog meer onbegrip ervaarde. Liever had ik gehad dat hij zei dat hij blij was dat ik wilde delen wat ik voelde en dat hij echt de moeite deed om me te begrijpen.
Intense wanhoop bij elke empathische breuk
Ik werd heen en weer geslingerd tussen verlangen naar nabijheid, angst voor verlating en een intense wanhoop bij elke empathische breuk. Wanneer ik me door hem niet begrepen of afgewezen voelde, kon dat leiden tot crisissituaties, waarin ik me suïcidaal en extreem wanhopig voelde.
Maar er was ook een andere kant: als hij dan uiteindelijk merkte dat ik in een diepe crisis beland was, keerde hij zich opeens weer empathisch naar mij toe. Dan zei hij dat ik altijd welkom was als het slecht met me ging. Hij gaf me dan rust en troost en een gevoel van veiligheid. Ik was dan zo ontzettend opgelucht en blij. Mijn therapeut was dan mijn Redder, de beste die ik me kon bedenken. Hij had me rustig gekregen.
Door hem voelde ik me weer goed en alle heftige wanhoop en stress, waar ik dan al dagen of soms weken in zat, kwam eindelijk tot stilstand. Ik voelde me dan intens opgelucht. En dit versterkte nog meer mijn gehechtheid aan deze therapeut. Zie je wel dacht ik dan: hij geeft om mij. Hij zorgt voor mij. Maar het patroon herhaalde zich steeds: breuk, crisis, troost, opluchting – en weer opnieuw.
Een breuk in de behandelrelatie
Op een gegeven moment, na opnieuw een empathische breuk en een gesprek waarin ik geen begrip ervaarde of tot een oplossing kon komen met mijn therapeut, had ik de klachtenfunctionaris gevraagd om een bemiddelend gesprek. Zo’n klachtenfunctionaris kan het vast beter duidelijk maken dan ik, dacht ik toen nog. Zij kan dit vast oplossen tussen ons en dan kan alles weer goedkomen. Het MOET goedkomen. Anders gaat de stress, de wanhoop, de breuk die ik voel en mijn gevoel van onveiligheid niet weg.
Maar het meest ondenkbare gebeurde: Mijn therapeut weigerde mee te werken aan dit gesprek en besloot de behandeling per direct te beëindigen. Hij kon niet meer onbevangen in het contact staan met mij, zei hij. Ik probeerde te begrijpen wat de term onbevangenheid in contact precies betekent, en waarom dat een reden is om onze behandelrelatie van ruim 2 jaar, binnen 24 uur op te zeggen. Maar ik begrijp het tot op de dag van vandaag nauwelijks.
Ik bleef hopen op verbinding
Er kwam geen evaluatie van mijn behandeling, geen afscheid van de therapiegroep, geen warme overdracht en ook geen vervolgzorg. Alles waar ik zo bang voor was gebeurde: Er was alleen nog maar conflict, onbegrip, verlating en gebrek aan verbinding. Het was enorm verwarrend en hertraumatiserend. Het was de ultieme herhaling van mijn vroegere jeugd en bracht mij opnieuw in een ernstige crisis. Het voelde alsof ik alles kwijtraakte, mijn hele wereld uit elkaar viel en weer verviel ik in de worsteling met mijn suïcidale delen. Mijn bange, gekwetste kind-delen ervaarden opnieuw hoe het is om letterlijk verlaten te worden en geen hoop en steun meer te hebben. Tegen beter weten in bleef ik hopen op verbinding, heling en excuses van mijn (ex-)therapeut.
Ik probeer nu te begrijpen wat er gebeurd is en hoe ik alles moet duiden. Daarnaast zie ik nu in dat alles eigenlijk een onderdeel is van een dynamiek van traumabonding en dat ik onbewust herhaal waar ik zo ontzettend bang voor ben. Ik heb daarnaast ook een tuchtklacht ingediend over het ongegrond en onzorgvuldig beëindigen van de behandeling van deze therapeut. Er is nog geen zitting gepland en ik zie natuurlijk ook op tegen de zitting die komen gaat en ik weet ook helemaal niet of mijn klacht gegrond verklaard wordt. Maar als ik kan voorkomen dat deze therapeut dit nogmaals op deze manier doet bij een andere cliënt is dat al winst. Ik zie het ergens ook als mijn plicht om door middel van deze procedure bij te dragen aan verbetering en lering in de geestelijke gezondheidszorg in Nederland.
Ik zoek een VEILIGE therapeut
Ondertussen sta ik op de wachtlijst voor een nieuwe therapeut. Met deze nieuwe therapeut ben ik van plan om vooraf hele duidelijke afspraken te maken over het bespreekbaar maken van empathische breuken en het beëindigen van de behandelrelatie.
Ik zoek geen perfecte therapeut. Wel een VEILIGE therapeut. Iemand die blijft en mij blijft verwelkomen met alle delen die er zijn. Ook mijn ongemakkelijke, vastklampende, boze en intens verdrietige delen. En vooral iemand die mij niet breekt als het hem of haar allemaal teveel wordt.
Meer lezen over Traumabonding tijdens therapie?
- Verbinding in een behandelrelatie
- It’s the relationship, stupid
- Is er genoeg aandacht voor trauma en hechtingsproblematiek?
- Trauma Bonding – Info van Psychology Today
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Wil je PsychoseNet steunen?
Wordt donateur en help ons om mooie projecten te realiseren.
Geef een reactie