Fotocredits: Pixabay, Gerd Altmann/geralt
Quin vraagt zich af: “Berusten psychotische ervaringen op onzin, of worden mensen met deze ervaringen simpelweg niet serieus genomen?”. Voor Quin is het antwoord eenvoudig: psychotische ervaringen zijn voor ieder individu uniek en verdienen de aandacht en erkenning die ze nodig hebben.
Het betreden van een ‘portaal’
Als 25-jarige heb ik in mijn leven vier psychotische ervaringen gehad. Tijdens deze psychoses voelde het alsof ik geestelijk een ‘portaal’ binnenstapte naar een hoger bewustzijn. In het begin voelde het alsof een diepere waarheid tot mij zou komen. Mijn zintuigen stonden op scherp. Er kwamen indrukken en signalen binnen die enorm krachtig en complex waren. Zelf begreep ik niet goed wat ik precies ervaarde.
Kleuren leken intenser, geuren roken sterker, geluiden kregen een andere betekenis en toevalligheden voelden ineens alsof ze allemaal met elkaar verbonden waren. Alles leek een teken, alsof het universum met mij communiceerde. Ik kreeg het gevoel dat heldervoelendheid en helderwetendheid echt mogelijk zouden kunnen zijn.
De hoeveelheid prikkels en informatie werd overweldigend. Ik probeerde het allemaal te duiden, te verklaren, ergens een samenhang in te vinden. Maar hoe meer ik zocht, hoe vreemder en verwarrender alles werd. Mijn geest begon verbanden te leggen, maar ik interpreteerde alles verkeerd, omdat mijn geest het niet kon bevatten. Alles werd te veel, ik raakte overprikkeld en langzaam verloor ik het contact met de gangbare realiteit.
De betekenis wordt niet serieus genomen
Nu zullen veel mensen psychoses zien als ervaringen die berusten op nonsens. Waanideeën zouden gebaseerd zijn op storingen in de hersenen en verzinsels die niets met de realiteit te maken hebben. Een psychose wordt vooral gezien als iets dat ‘fout’ gaat in de hersenen. Wat iemand ervaart, bijvoorbeeld het gevoel dat alles met elkaar verbonden is of dat er een diepere betekenis is, wordt dan niet serieus genomen.
In plaats van te vragen wat iemand beleeft en wat dat betekent, verschuift de aandacht naar wat er mis is in de hersenen. De beleving zelf verdwijnt daarmee naar de achtergrond, alsof die niet relevant is. Veel mensen vinden het moeilijk om ruimte te maken voor ervaringen die buiten de gewone werkelijkheid lijken te vallen. Zeker als die ervaringen niet gedeeld kunnen worden of niet ‘controleerbaar’ zijn, worden ze al snel afgedaan als fantasie of ziekte. Wat iemand voelt of denkt tijdens zo’n psychose wordt niet gezien als een vorm van kennis, maar als een vergissing van het brein.
Positivisme, materlialisme en naturalisme
“Een persoonlijke ervaring is niet meetbaar, toetsbaar of verifieerbaar, dus dan is dit geen geldige kennis,” zou persoon A zeggen. “Het bewustzijn is slechts een hersenproces, dus wat jij voelt tijdens een psychose is gewoon een verandering in je hersenactiviteit,” zou persoon B daarop aanvullen. “Wat jij ervaart, hoort bij hoe je hersenen werken; dat is allemaal natuur, niets mysterieus of bovennatuurlijks,” aldus persoon C.
Alleen, de basis van de zienswijzen van deze drie personen vindt zich, respectievelijk, in de filosofie van het positivisme, materialisme en naturalisme. De gedachte van persoon A komt voort uit het positivisme, dat stelt dat alleen wat je kunt meten en bewijzen, als echte kennis telt. Het standpunt van persoon B is typisch voor het materialisme, dat zegt dat denken en voelen niets anders is dan materiële processen in ons fysieke brein. De opvatting van persoon C sluit aan bij het naturalisme, dat gelooft dat alles in de wereld te verklaren is door de natuurwetten, zonder iets bovennatuurlijks.
Er is meer dan alleen wat je kunt meten
Tegenover de drie genoemde filosofieën staan onder andere het idealisme en spiritisme, die juist benadrukken dat er meer is dan alleen wat je kunt meten of wat uit materie bestaat. Idealisten zeggen dat gedachten en bewustzijn de grondslag van alles vormen, ook al kun je ze niet direct meten. En spiritisten geloven dat ieder mens een onsterfelijke ziel heeft die na de dood verder leeft in een geestelijke wereld of hogere dimensie.
Wie bepaalt dat het niet klopt?
Maar wie bepaalt welke filosofie klopt? Waarom zouden positivisten, materialisten en naturalisten meer gelijk hebben dan idealisten en spiritisten? Misschien is wat je tijdens een psychose ervaart wel een kijkje in iets wat wij als mens met onze gewone manier van denken niet goed kunnen begrijpen. Het kan zijn dat zulke ervaringen niet alleen een teken zijn dat er iets ‘fout’ gaat in het brein, maar juist een opening naar een andere werkelijkheid, een ander soort bewustzijn.
In plaats van deze ervaringen meteen af te doen als onzin, kunnen ze ons juist iets vertellen over de grenzen van wat wij normaal zien en begrijpen. Misschien laten ze zien dat er meer is dan alleen wat je kunt meten of bewijzen. Daarom vind ik dat deze ervaringen ook respect en aandacht verdienen, want ze zijn een bijzondere manier van beleven, en misschien zelfs van weten!
Meer lezen van Quin?
Meer lezen over Psychotische ervaringen?
- Over de zin en onzin van psychotische belevingen – Stijn Vanheule
- Psychose. Tussen fantasie en werkelijkheid
- Psychose-ervaringen hebben zin
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de hoofdstukken van PsychoseNet al?
De professionals van PsychoseNet schreven deze hoofdstukken met betrouwbare, hoopgevende informatie.
Geef een reactie