Fotocredits: Pixabay, Gerd Altmann/geralt
Quin vraagt zich af: “Berusten psychotische ervaringen op onzin, of worden mensen met deze ervaringen simpelweg niet serieus genomen?”. Voor Quin is het antwoord eenvoudig: psychotische ervaringen zijn voor ieder individu uniek en verdienen de aandacht en erkenning die ze nodig hebben.
Het betreden van een ‘portaal’
Als 25-jarige heb ik in mijn leven vier psychotische ervaringen gehad. Tijdens deze psychoses voelde het alsof ik geestelijk een ‘portaal’ binnenstapte naar een hoger bewustzijn. In het begin voelde het alsof een diepere waarheid tot mij zou komen. Mijn zintuigen stonden op scherp. Er kwamen indrukken en signalen binnen die enorm krachtig en complex waren. Zelf begreep ik niet goed wat ik precies ervaarde.
Kleuren leken intenser, geuren roken sterker, geluiden kregen een andere betekenis en toevalligheden voelden ineens alsof ze allemaal met elkaar verbonden waren. Alles leek een teken, alsof het universum met mij communiceerde. Ik kreeg het gevoel dat heldervoelendheid en helderwetendheid echt mogelijk zouden kunnen zijn.
De hoeveelheid prikkels en informatie werd overweldigend. Ik probeerde het allemaal te duiden, te verklaren, ergens een samenhang in te vinden. Maar hoe meer ik zocht, hoe vreemder en verwarrender alles werd. Mijn geest begon verbanden te leggen, maar ik interpreteerde alles verkeerd, omdat mijn geest het niet kon bevatten. Alles werd te veel, ik raakte overprikkeld en langzaam verloor ik het contact met de gangbare realiteit.
De betekenis wordt niet serieus genomen
Nu zullen veel mensen psychoses zien als ervaringen die berusten op nonsens. Waanideeën zouden gebaseerd zijn op storingen in de hersenen en verzinsels die niets met de realiteit te maken hebben. Een psychose wordt vooral gezien als iets dat ‘fout’ gaat in de hersenen. Wat iemand ervaart, bijvoorbeeld het gevoel dat alles met elkaar verbonden is of dat er een diepere betekenis is, wordt dan niet serieus genomen.
In plaats van te vragen wat iemand beleeft en wat dat betekent, verschuift de aandacht naar wat er mis is in de hersenen. De beleving zelf verdwijnt daarmee naar de achtergrond, alsof die niet relevant is. Veel mensen vinden het moeilijk om ruimte te maken voor ervaringen die buiten de gewone werkelijkheid lijken te vallen. Zeker als die ervaringen niet gedeeld kunnen worden of niet ‘controleerbaar’ zijn, worden ze al snel afgedaan als fantasie of ziekte. Wat iemand voelt of denkt tijdens zo’n psychose wordt niet gezien als een vorm van kennis, maar als een vergissing van het brein.
Positivisme, materialisme en naturalisme
“Een persoonlijke ervaring is niet meetbaar, toetsbaar of verifieerbaar, dus dan is dit geen geldige kennis,” zou persoon A zeggen. “Het bewustzijn is slechts een hersenproces, dus wat jij voelt tijdens een psychose is gewoon een verandering in je hersenactiviteit,” zou persoon B daarop aanvullen. “Wat jij ervaart, hoort bij hoe je hersenen werken; dat is allemaal natuur, niets mysterieus of bovennatuurlijks,” aldus persoon C.
Alleen, de basis van de zienswijzen van deze drie personen vindt zich, respectievelijk, in de filosofie van het positivisme, materialisme en naturalisme. De gedachte van persoon A komt voort uit het positivisme, dat stelt dat alleen wat je kunt meten en bewijzen, als echte kennis telt. Het standpunt van persoon B is typisch voor het materialisme, dat zegt dat denken en voelen niets anders is dan materiële processen in ons fysieke brein. De opvatting van persoon C sluit aan bij het naturalisme, dat gelooft dat alles in de wereld te verklaren is door de natuurwetten, zonder iets bovennatuurlijks.
Er is meer dan alleen wat je kunt meten
Tegenover de drie genoemde filosofieën staan onder andere het idealisme en spiritisme, die juist benadrukken dat er meer is dan alleen wat je kunt meten of wat uit materie bestaat. Idealisten zeggen dat gedachten en bewustzijn de grondslag van alles vormen, ook al kun je ze niet direct meten. En spiritisten geloven dat ieder mens een onsterfelijke ziel heeft die na de dood verder leeft in een geestelijke wereld of hogere dimensie.
Wie bepaalt dat het niet klopt?
Maar wie bepaalt welke filosofie klopt? Waarom zouden positivisten, materialisten en naturalisten meer gelijk hebben dan idealisten en spiritisten? Misschien is wat je tijdens een psychose ervaart wel een kijkje in iets wat wij als mens met onze gewone manier van denken niet goed kunnen begrijpen. Het kan zijn dat zulke ervaringen niet alleen een teken zijn dat er iets ‘fout’ gaat in het brein, maar juist een opening naar een andere werkelijkheid, een ander soort bewustzijn.
In plaats van deze ervaringen meteen af te doen als onzin, kunnen ze ons juist iets vertellen over de grenzen van wat wij normaal zien en begrijpen. Misschien laten ze zien dat er meer is dan alleen wat je kunt meten of bewijzen. Daarom vind ik dat deze ervaringen ook respect en aandacht verdienen, want ze zijn een bijzondere manier van beleven, en misschien zelfs van weten!
Meer lezen van Quin?
Meer lezen over Psychotische ervaringen?
- Over de zin en onzin van psychotische belevingen – Stijn Vanheule
- Psychose. Tussen fantasie en werkelijkheid
- Psychose-ervaringen hebben zin
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de hoofdstukken van PsychoseNet al?
De professionals van PsychoseNet schreven deze hoofdstukken met betrouwbare, hoopgevende informatie.
10 reacties op “Berusten psychotische ervaringen op onzin?”
Super dat je dit benoemd. De hele diagnose van het hebben van ‘waanideeen’ is nogal neerbuigend en diegene die de diagnose stelt zou eens moeten reflecteren op zijn eigen wereldbeeld.
Wat maakt een waan idee een waanidee?
Voor mij is dit zeker nog geen uitgemaakte zaak.
En wie is de psychiater om mijn gedachten te gaan beoordelen! Is hij er niet om mij te helpen hier op een goede manier mee om te gaan?
Beetje frustrerend ook. Ik irriteer me ook eigenljjk aan de meeste psychiaters. Arrogant volk.
Dank je voor je open en eerlijke verhaal.
Ik hoop dat het goed met je gaat 🧡
Beste Veronica, wat een lieve reactie! Het gaat momenteel erg goed met mij. Het schrijven van blogs geeft me voldoening, niet alleen omdat ik er (hopelijk) andere mensen mee kan helpen, maar ook omdat ik zo mijn psychoses een plekje kan geven. Van mezelf afschrijven helpt voor mij in ieder geval echt goed!
Ik denk dat het helemaal geen onzin is. Ik denk dat het vaak juist op werkelijkheid berust is -zowel verleden als toekomst zien – en dat er juist componenten inzitten wat er mis is in omgeving, maatschappij, mishandeling/pesten, victim blaming/verlengstukken en losgeraakt is van eigen lichaam, uit de ziel is gestapt en geest het overneemt, de primitieve “vecht response” in de erge gevallen en dus sowieso over is gegaan in primitieve responses. Denk dat er ook al vaak signalen zijn gegeven door de persoon, angsten, depressies, selective mutisme/fawning, self-sabotage, eetstoornissen, passieve antwoorden al heeft gegeven maar omgeving het vaak niet wordt begrepen/onwetend is of geen interesse toont of zelfs dat diegene het op de kop krijgt waardoor er een ergere ontwikkeling ontplooit, minder zelfvertrouwen/zelfinzicht verlies om te moeten overleven en knapt(en dus psychose)
Ik merk ook nog te vaak dat bijvoorbeeld “emotionele mishandeling’ helemaal niet wordt opgepakt en verraadtrauma’s idem dito, en dat kan eenzaamheid ontwikkelen en vele klachten veroorzaken, laat staan dat veel slachtoffers niet geloofd worden of soms zelfs als dader worden aangewezen omdat ze dan ‘met al de hyperalertheid en nerveus systeem’ terugslaan. Aangezien een slachtoffer niet manipuleert en een dader hiertoe kan drijven, dit vaak te bewijzen is en dader doet het zo dat het verborgen blijft, isoleert je. Laat staan ouders en je als kind in overlevingsmechanisme komt, trouw bent aan ouders en dus selective mutisme/fawning creëert, dit kan tot volwassenheid problemen veroorzaken, zijn vaak het doelwit voor aangewezen zondebok te zijn, zowel binnen familie als in de samenleving als geheel. Als er in samenleving al ‘verbinding’ mist en narcisme meer ‘genormaliseerd’ wordt en dan ook hulpverlening/GGZ niet goed is ingedeeld qua niet alleen wachtlijsten maar ook ‘het gesprek’ te zakelijk, protocol, medicatie’ is en niet voorgeschiedenis meeneemt, blijft deze persoon in hetzelfde zitten en worden de wonden niet geheeld. Iemand die jong is en in fawning zit en nog aangewezen is op ouders en niet cognitief is ontwikkeld zou dat dus ook nog niet helemaal kunnen pakken (soms een beetje, ik had mijn vader al buiten de netwerkcirkel geplaatst en werd niet opgepakt) en wordt op dit moment ‘niet gehoord en naar geluisterd’ – Dit kan al psychoses uitlokken, licht tot zwaar.
https://www.choosingtherapy.com/betrayal-trauma/#:~:text=Betrayal%20trauma%20is%20a%20type%20of%20trauma%20that,like%20gaslighting%20and%20lead%20to%20anxiety%20and%20depression.
Beste Quin,
Je lijkt je denken goed ontwikkeld te hebben, en je vragen en conclusies lijken mij legitiem. Ja, het lijf-ziel-probleem is nog lang niet opgelost! Een boek dat hieraan refereert, heeft als titel: Das Ich und sein Gehirn. Van John C. Eccles. €4,- bij Boekwinkeltjes. De spiritualisten gaan uit van een IK (dat uiteraard van geestelijk natuur is) dat aan alles sturing geeft. Materialisten binden de ziel en enkele mentale vaardigheden aan neuronen, alhoewel (dacht ik) nog nooit iemand een neuroon heeft gezien. Het is een kennistheoretische hypothese.
Als het ‘mis’ gaat, is bij de één een verschuiving in het lichamelijk voegsel t.a.v. het ik – bij de ander inderdaad een neuroon defect. Soort kip-ei vraag lijkt me! Of: geest (bewustzijn) materie (hersenen) conflict.
Als ik mijn adem volg, naar mijn lichaam, de open en neer zwelling – tja, hoe ‘fysiek’ is dit in de menselijke ervaring? Ingewikkeld!
Een psychose is een paardenmiddel van de natuur om te genezen.
Mark Gyselen, psychiater, in:
Hoe menselijk is mystiek? Baarn: Ambo, 1979.
Volgens Podvoll is een psychose een ontsporing van de geest die een patiënt redding biedt in een geestelijk uitzichtloze situatie. Inzicht daarin kan de patiënt doen genezen.
Uit: Edward Podvoll : De verlokkingen van de waanzin
Zie ook: Edward Podvoll: History of sanity
In de westerse wereld is er een beweging ontstaan die de spirituele kant van psychoses omarmt, Een psychose – een staat waarin een individu losgezongen raakt van de fysieke werkelijkheid – kan volgens de aanhangers ook een spiritueel ontwaken zijn.
Trouw
Ha Quin,
Wat een interessante blog heb je geschreven!
Ja, ik had het ook fijn gevonden als psychiaters tijdens mijn opnamen meer aandacht hadden besteed aan mijn verhaal. Dan begrijpen ze ook meer hoe ik leed. Ik herken wat je schrijft, dat toevalligheden aan elkaar verbonden lijken. Daar heb ik nog steeds last van, en dan bespreek ik het bv met mijn zus of psychiater. Of, misschien ga ik er ook een blog over schrijven.
Mooi wat je schrijft over de drie verschillende filosofieën en over idealisme en spiritisme. Bedankt voor je uitleg. Ik ben door mijn ontmoeting met Christus gaan geloven in God.
Psychiaters zijn het er wel over eens dat mijn contact met Christus mij helpt, maar ik hoop ook dat het bijdraagt aan vrede in de wereld, een eind aan honger en zorg voor de natuur.
Christus liet me tijdens mijn psychose in 2013 zien hoe hij de wereld ziet. Vol liefde voor alles dat leeft. Ik ben benieuwd naar jouw diepe waarheid? Of ligt het gevoelig om daarover te schrijven? Ik ben beetje voor beetje gaan uitzoeken wat er van mijn psychosen klopt. Onder andere doordat Christus me adviseerde om open te zijn over mijn psychosegevoeligheid en om naar zijn huis [de kerk] te komen. Dat heb ik gedaan.
Alle liefs en goeds,
May-May
Beste May-May, dat ligt zeker niet gevoelig bij mij, hoor! Ik ben erg open wat dat betreft. Persoonlijk denk ik ook dat alles om liefde gaat; dat is het doel van God. En misschien ís God inderdaad ook wel Liefde. Wat mooi dat God jouw adviseerde om open te zijn over jouw psychosegevoeligheid! Zelf heb ik het gevoel ook steeds meer contact te hebben met God; ik ben echt naar Hem op zoek. Alleen heb ik Hem nog steeds niet helemaal kunnen vinden. Ik zit veel in mijn hoofd en ik moet meer mijn hart volgen. Ik denk dat ik dan op die manier een betere relatie kan opbouwen met God, want God zit vooral ook in je hart, denk ik!
Ha Quin,
Leuk dat je reageert!
Ja, God is liefde. Zo voel ik dat ook vaak. Liefde die je geeft aan andere mensen die kwetsbaar zijn. Of als ik een gewonde vogel help. Wat mooi dat je ook naar God op zoek bent! Sommige mensen vinden God in de natuur. Ik vind God daar ook, en in de Sint Vituskerk. Maar ook door liefde te geven. Bijvoorbeeld ook als ik vredeswerk doe met behulp van mijn vredesorganisatie Peace SOS. Het idee dat mensen in Gaza water hebben om een beetje af te koelen nu ze het zo warm hebben, en de zee niet in mogen. Dit is met hulp van onze mensen in Gaza, die hebben ook het idee dat God daarbij helpt. En als we drinkwater geven. Oproepen tot vrede. En het helpt me ook door er open over te zijn. Want, dan ontmoet je ook andere mensen die in God geloven, En dat is als een warm bad. En inderdaad, God zit in je hart. Ik voel ook meer met mijn hart, dan dat ik nadenk, sinds ik psychosen heb gehad.
Vrede en alle goeds!
PS Ik voel de aanwezigheid van God ook vaak als ik mensen help die erg lijden. Dat kan al door zoiets eenvoudigs als iemand zonder huis te helpen. Of als ik werk als ervaringsdeskundige in het ziekenhuis. Ik wens je veel zegen in het verstevigen van je band met Hem!