Als gastblogger levert Bram-Sieben maandelijks een bijdrage aan PsychoseNet. Hij is al jaren actief voor patiëntenvereniging Anoiksis, de vereniging van mensen met een psychosegevoeligheid. Tevens is hij als onderzoeksmedewerker betrokken bij de studies Ophelia en HAMLETT, twee grote Nederlandse onderzoeken naar het gebruik en afbouw van anti-psychotische medicijnen. Deze maand interviewt hij Wim Veling.
Bram-Sieben: “Mijn blogs hebben als doel om meer bekendheid te geven aan wat er binnen het onderzoeksveld gebeurt rondom psychoses. Er is ook ruimte voor de persoonlijke kanten van de onderzoekers.
Veel plezier met het lezen van dit interview met Wim Veling over virtual reality therapie in psychose onderzoek
Wim Veling deed 15 jaar geleden onderzoek naar hoe vaak psychose vóórkomt bij mensen met een verschillende etnische afkomst. Daar vond hij een hoger risico op psychose bij Marokkaanse mensen. Opvallend was dat hij in de Schilderswijk in Den Haag waar relatief veel Marokkaanse mensen wonen geen vergroot risico op psychose vond. Hoe zit dit nu? Door mensen te interviewen probeerde hij daar achter te komen. Toen hij een enigszins vergelijkbaar onderzoek tegenkwam waarbij virtual reality (VR) werd gebruikt zag hij een kans. Hij kreeg daarvoor subsidie en kon er mee aan de slag om mensen in een digitale omgeving te gaan behandelen.
Het onderzoek met virtual reality vond onder andere plaats in een virtueel café
Daarin kon het aantal bezoekers, de etnische afkomst van de bezoekers, en of ze boos kijken, worden ingesteld. Eerst onderzocht Wim of het voor je beleving veel uitmaakt dat je met een bril op in een computerwereld komt. Ook voor mensen zonder psychosegevoeligheid bleek het te werken. Zij ervaarden meer stress en meer achterdocht in een vijandig ingesteld virtueel café. De virtuele situatie werd dus als echt ervaren.
Er werden in eerste instantie 4 soorten omgevingen gebruikt. Het werd gebruikt bijvoorbeeld in combinatie met cognitieve gedragstherapie (VR-CGT). In het echte leven oefenen mensen vanuit angst niet zo snel. In de als echt ervaren nepomgevingen durfden ze dat wel. En het werkte. Na de sessies bleek dat de mensen ook in hun dagelijks leven meer durfden en over angsten heen kwamen. Ze kregen meer zelfvertrouwen en hun wereld werd weer groter. Ze gingen weer met de trein reizen, of boodschappen doen. Ook waren er verbeteringen te zien in de data die werden gemeten via een dagboek op de smartphone (EMA).
EMA is een dagboek-app op de Smartphone, Ecological Momentary Assesment (EMA)
De vragen gaan onder andere over symptomen zoals achterdocht en stemmen horen. En ze vragen je aan te geven wat je doet en met wie, en over je gevoelens van dat moment. Deze worden dan een paar keer per dag op enigszins willekeurige momenten aan je gevraagd. Invullen gaat vrij snel en gemakkelijk en duurt ongeveer twee minuten. Ondanks dat ervaren mensen deze methode toch vaak als belastend, want je wordt wel steeds even gestoord in je bezigheden.
Een voordeel van deze meetmethode ten opzicht van normale vragenlijsten is dat deze methode in tijd dicht op de situatie zit. Terugdenken geeft eerder fouten in herinnering en daarom extra kans op een niet helemaal correcte uitkomst. Kleinere veranderingen in stemming en emoties kunnen dan ook worden gemeten. Het doel is door over langere tijd iemand te volgen dat je datgene vindt dat de aanleiding is richting meer psychoseklachten. Dan kan je mogelijk eerder ingrijpen of de situaties die aanleiding geven tot psychose wat meer vermijden. Ook zou het kunnen dat je iets opmerkt wat je juist zou moeten blijven doen om minder klachten te krijgen.
Ook bij het afbouwen kan EMA mogelijk ingezet worden ter ondersteuning door snel signalen van terugval op te pikken. Binnen HAMLETT worden dan ook EMA metingen gedaan.
De VR is verder ontwikkeld van een café, winkelstraat, supermarkt, en bus naar veel meer situaties en met meer mogelijkheden voor interactie
De omgevingen kunnen nu worden ingezet om het beter te leren herkennen van bedoelingen en emoties van andere mensen. En voor agressie behandeling bij mensen met een TBS. Daarnaast is er een module ‘zelfbeeld’ en een module ‘motivatie en plezier’ om de negatieve symptomen aan te pakken. In de module over stemmen horen kan je de avatar een zo goed mogelijk gelijkende stem geven als de door de cliënt gehoorde stem. De hulpverlener spreekt dan in een rollenspel in VR omgeving met de gehoorde stem. Zo kan de cliënt in het dagelijks leven minder hinder gaan ervaren van deze stem.
Wim Veling is zelf nog steeds erg onder de indruk van de verhalen van cliënten
Het vraagt veel doorzettingsvermogen om met de klachten om te gaan die bij een psychosegevoeligheid horen. Daar heeft hij respect voor. Het relativeert hem soms ook als hij zelf ergens tegenaan loopt.
Uiteraard probeer hij zelf ook balans te houden. Voor hem is het belangrijk de weekenden vrij te houden om zich goed te blijven voelen. Ook hardlopen vind hij prettig. Soms zoekt hij het in de sociale contacten, zoals bij zijn kerkgemeenschap. Even op de bank hangen naar een simpele film kan echter ook fijn zijn. Daarnaast leest hij graag romans. Zo krijgt hij voldoende afleiding en rust om weer door te gaan met zijn werk.
Boodschap:
Zorg er voor dat je even uit kunt staan, dat is belangrijk. Juist ook in deze tijd waarin je continue door de techniek kunt worden beziggehouden.
Geef een reactie