Beste Jim,
Ik heb een bipolaire stoornis en gebruik lithium. Nu heb ik een delier gekregen door de lithium.
Hoe kan dit?
Bedankt!
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Waarom heb ik een delier gekregen door lithium?
Vraag
Antwoord
Hey C., dank voor je vraag!
Een delier door lithium — ja, dat kan inderdaad, en het is rot. En verwarrend. En eerlijk gezegd: vaak te voorkomen als er goed op wordt gelet. Want lithium is een krachtig middel, maar ook een kwetsbaar spul. Je zit zó op de grens tussen “het helpt” en “het sloopt je”, vooral bij mensen boven de 65.
Een delier krijg je meestal omdat de lithiumspiegel te hoog wordt — en dat hoeft helemaal niet gigantisch hoog te zijn. Zeker bij ouderen kan een “net iets te hoge” spiegel al leiden tot verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties, motorische onrust, noem maar op. En die gevoeligheid wordt nog groter als je ook lichamelijk iets aan de hand hebt — uitdroging, een infectie, nierproblemen, of interactie met andere medicijnen (zoals plastabletten of pijnstillers als ibuprofen). Of zelfs als je opeens veel minder gaat eten of drinken door stress of ziekte. Het lichaam verandert, en lithium reageert daar nogal eigenwijs op.
Je gaf aan dat je ook paroxetine gebruikt — dat hoeft niet per se fout te gaan in combinatie, maar het verandert wél je serotoninesysteem. In zeldzame gevallen kan er dan een soort ‘overprikkeling’ optreden, zeker als lithium plotseling wat hoger in je bloed zit. Dat lijkt dan een beetje op een serotoninesyndroom, maar het begint vaak als delierachtig beeld.
Het laat dus zien dat je systeem gewoon gevoelig is, en dat lithium daar misschien niet de beste match voor is — of in elk geval: niet in de standaarddosering. Er zijn mensen die met microdoses lithium (denk aan 75 mg of zelfs minder) nét een beetje baat hebben zonder de risico’s. Maar dat is experimenteren met beleid, onder goede begeleiding.
Als je er ooit nog aan denkt om lithium opnieuw te proberen (wat ik me kan voorstellen als het mentaal ooit veel hielp), dan wel onder strikte controle: regelmatig spiegels checken, goed op je nieren letten, veel drinken, en geen andere middelen erbij die je vochthuishouding beïnvloeden.
En misschien ook gewoon de vraag stellen: is er nu niet een zachtere weg? Soms ligt het antwoord niet in reguleren via lithium of paroxetine, maar via lichaamswerk, adem, voeding, cyclus, natuur, betekenisvolle contacten. Niet om het “alternatief” te noemen — maar wel om te zeggen: er zijn wegen buiten het receptblok.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 1 juli 2025
