Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Is esketamine een goed medicijn?
Ik zou het samen met fluoxetine moeten nemen. Heb je er veel bijwerkingen van? Welke zoal? Word je hier dik van? Wanneer werkt dit medicijn? Mag je dit je hele leven innemen? Ik neem momenteel 60 mg fluoxetine en 10 mg Abilify. Versterkt dit soms de bijwerkingen?
Alvast hartelijk bedankt voor de antwoorden.
Hey J., dank voor je vraag!
Esketamine neusspray is een middel dat de laatste jaren in de psychiatrie opkwam als optie bij hardnekkige depressieve klachten. Het bijzondere eraan is dat het niet werkt zoals de klassieke antidepressiva (zoals fluoxetine), die meestal pas na weken effect geven, maar dat het soms al binnen uren tot dagen verlichting kan geven. Dat is de reden dat er zoveel enthousiasme omheen is geweest. Het is eigenlijk een afgeleide van ketamine, dat al veel langer bekend is in de geneeskunde als narcosemiddel en in de psychiatrie in lage doseringen soms gebruikt wordt tegen depressie.
Of het een goed medicijn is, hangt er een beetje van af. Voor sommige mensen is het inderdaad een soort doorbraakmiddel, voor anderen doet het minder of geeft het vooral bijwerkingen. En de grote vraag is ook altijd: hoe duurzaam is het effect? Vaak zie je dat mensen er in het begin van opknappen, maar dat het effect na verloop van tijd weer afneemt. Dan kom je op de vraag of je er langdurig mee door wilt gaan, of dat het meer bedoeld is als een tijdelijke hefboom om uit een vastgelopen situatie te komen.
Bijwerkingen zijn er zeker. Veel mensen ervaren kort na het sprayen een wat zweverig gevoel, misselijkheid, bloeddrukstijging of een soort dissociatie (alsof je even naast jezelf staat). Dat trekt meestal binnen een uur weg, maar kan vervelend zijn. Verder zijn er signalen van cognitieve effecten bij langer gebruik (geheugen, concentratie) en er is altijd de zorg over afhankelijkheid of tolerantie als je het echt heel lang neemt. Gewichtstoename is niet zo’n typische bijwerking van esketamine zelf, maar omdat jij fluoxetine én Abilify gebruikt moet je wel rekening houden dat juist Abilify die neiging kan geven. Het is dus niet uitgesloten dat het samen toch een effect op je gewicht heeft.
Dat je nu al 60 mg fluoxetine en 10 mg Abilify neemt, betekent dat je eigenlijk al vrij hoog zit qua klassieke medicatie. Esketamine erbij wordt vaak gezien als een extra optie, maar het maakt het plaatje ook zwaarder qua polyfarmacie. Het kan zijn dat sommige bijwerkingen elkaar versterken, bijvoorbeeld onrust, slapeloosheid of bloeddrukverhoging. Het hoeft niet, maar het kan. Daarom wordt esketamine ook altijd in een klinische setting gegeven, waarbij je na de toediening nog even moet blijven zodat je goed in de gaten gehouden kan worden.
Of je dit je hele leven mag nemen? In theorie kan dat, maar daar is nog weinig ervaring mee. Het middel is relatief nieuw en er is nog geen goed beeld van de gevolgen bij gebruik over vele jaren. Veel behandelaren proberen het daarom tijdelijk in te zetten, in de hoop dat iemand in die periode ook andere dingen kan oppakken die herstel bevorderen, zoals lichaamsgerichte therapie, mindfulness, bewegen, sociale verbinding – kortom, dingen die je veerkracht structureel versterken. Want medicatie alleen gaat het uiteindelijk niet oplossen, dat blijft een hulpmiddel en geen blijvende oplossing.
Het is dus niet een simpel ja-of-neeverhaal. Voor sommigen werkt het echt als een gamechanger, voor anderen valt het tegen of komen de bijwerkingen te veel op de voorgrond. Het belangrijkste is dat je goed kijkt: wat wil ik ermee bereiken, en hoe past het in mijn bredere herstelproces? Want het gevaar is altijd dat je denkt: nu heb ik hét middel gevonden dat mijn depressie voor altijd oplost. En helaas werkt het leven meestal niet zo simpel.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
