Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Komt het vaker voor dat mensen na een manie angstklachten ontwikkelen?

Vraag

Een half jaar geleden heb ik voor het eerst in mijn leven (ik ben 60+) een ernstige manie gekregen. De psychiater heeft de diagnose ‘bipolair‘ gesteld.

Momenteel ben ik constant bang voor een nieuwe manie. Ik heb straatvrees ontwikkeld, durf niet meer naar buiten uit angst voor een angstaanval die me in een manie zou laten schieten. Ik weet niet of dat laatste kan, maar ik ben er in ieder geval erg bang voor.

Komt dit vaker voor, dat mensen een enorme angst voor een nieuwe manie ontwikkelen en straatvrees krijgen?

Antwoord

Beste M.,

Dank voor je vraag!

Wat je beschrijft — die constante angst voor een nieuwe manie en dat je bijna niet meer naar buiten durft — dat is zó begrijpelijk, en ja: het komt vaker voor dan je denkt. Je bent zeker niet de enige. Veel mensen die voor het eerst een manie meemaken (zeker als het laat in het leven komt en totaal onverwacht), voelen zich daarna een beetje alsof ze hun eigen brein niet meer kunnen vertrouwen. Alsof de grond onder hun bestaan ineens is gaan schuiven.

En dan is het best logisch dat je hyper-alert wordt op elk signaaltje. Een beetje opwinding, een onrustige nacht, een sprankje euforie, en je denkt: oh nee, daar gáán we weer. En die angst op zichzelf… die kan dan weer zo heftig worden dat je denkt: ik blijf maar binnen, dan gebeurt er tenminste niks. Alleen werkt het brein niet zo simpel, hè. Want dan zit je in huis en dan begint het piekeren pas echt.

Die straatvrees is dus eigenlijk een soort overlevingsstrategie. Je lijf denkt: buiten is gevaarlijk, want daar zou het weer mis kunnen gaan. Maar het échte gevaar zit natuurlijk niet op straat, het zit in dat gevoel van machteloosheid, dat je iets kwijt bent geraakt — grip, vertrouwen, zekerheid.

De goeie kant van dit verhaal? Wat jij nu doormaakt is geen zwaktebod. Het is een reactie van een systeem dat zwaar op de proef is gesteld. Je hebt iets heftigs meegemaakt. En je probeert te voorkomen dat het nog eens gebeurt. Heel menselijk dus. Maar wel zonde als je daardoor langzaam je leven kleiner en kleiner maakt.

En nee, een angstaanval brengt je niet automatisch in een manie. Angst en manie zijn echt andere circuits in je brein. Wat wel kan: als je wekenlang overprikkeld, slapeloos en opgejaagd bent, dan kom je in een soort kwetsbare zone — zeker als je gevoelig bent voor stemming. Maar jij zit nu juist aan de andere kant: je bent níet opgejaagd, je bent bevroren. Gespannen, ingehouden, schrikachtig. Dat is geen manische energie. Dat is angstenergie. Heel ander beestje.

Misschien helpt het om dit te zien als een tussenfase. Je bent nog aan het herstellen van die manie. En daar hoort bij dat je jezelf weer moet leren vertrouwen. Daarvoor is een zachte, stapsgewijze aanpak nodig. Niet meteen de hele wereld in, maar wél elke dag een klein stukje buiten. Gewoon om aan jezelf te laten zien: ik kan dit. Adem in, stap naar buiten, adem uit. Al is het maar tot het tuinhek. En dan morgen weer iets verder.

En misschien — als je de juiste persoon treft — zou je ook met iemand kunnen werken aan dat lichaamsgevoel van veiligheid. Lichaamsgerichte therapie, ademwerk, of zelfs een keer een ervaringsdeskundige spreken die zelf door zo’n manische storm is gegaan — dat kan een wereld van verschil maken. Want angst los je niet op met logica. Die moet je voelen, doorleven, ombuigen.

En het allerbelangrijkste: wees mild voor jezelf. Je bent in herstel. Dat is geen rechte lijn, dat is een slingerpad met modder en zonnestralen door elkaar. Je bent er nog. En je doet het goed.

Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je behoefte hebt aan meer intensief contact, dan kun je ook terecht op onze chat.

Greetz Jim

Meer informatie

Disclaimer

Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts

Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.


Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet

Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.

Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.

Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:

  • Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.

Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?

  • Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
  • Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
    Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
  • Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
    Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
  • Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
  • Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.

Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?

  • Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
  • Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
  • Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
  • Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.

Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?

Beantwoord door: Jim van Os op 27 mei 2025

Gerelateerd

Meer over

Angst en Dwang
Bipolariteit, manie, hypomanie

Lees ook