Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Prof. dr. Ralph Kupka is emeritus Hoogleraar Psychiatrie (Bipolaire Stoornissen) bij het Amsterdam UMC / locatie VUmc. Hij is Vice-President of Education van de International Society for Bipolar Disorders (ISBD) en daarnaast bestuurslid van de Alliantie Kwaliteit GGZ (Akwa).

Wat kunnen redenen zijn om het lithium af te bouwen?

Vraag

Ik zou willen weten wat de nadelige effecten van lithium zijn op mijn brein en de rest van mijn lijf (los van de bijwerkingen), en wat redenen zijn om lithium af te bouwen.

Waarom zou ik dit wel/niet gaan doen? Ik zou heel graag zonder medicatie willen leven, maar het lijkt me wel goed te helpen. Naast lithium gebruik ik nog een lage dosering fluvoxamine, ik gebruikte dit middel namelijk al voordat de bipolaire stoornis vastgesteld werd bij mij.

Hoe zinvol is het om dit af te gaan bouwen? Wat zijn de voor- en nadelen?

Iets algemener gesteld: vaak worden beslissingen met betrekking tot medicatiegebruik genomen op basis van onder andere ‘never change a winning team’. Ik heb het idee dat we meer zouden mogen neigen naar: ‘zo veel als nodig, zo weinig als mogelijk’. Maar dat is spannend, want je weet wat je hebt maar niet wat je krijgt.

Hoe denkt u hierover?

Alvast bedankt!

Antwoord

Beste A.,

Dat zijn goede vragen, die veel mensen stellen die langere tijd medicijnen gebruiken. Ik kan je natuurlijk geen persoonlijk antwoord geven, daarvoor zou ik jou en de geschiedenis van je klachten echt moeten kennen. Dus ik plaats hier een paar meer algemene opmerkingen.

Lithium heeft waarschijnlijk geen nadelige effecten op de hersenen, het heeft mogelijk zelfs een opbouwend en beschermend (‘neuroplastisch’) effect bij stemmingsstoornissen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat lithium (enigszins) tegen dementie beschermt. Dat wil niet zeggen dat je geen bijwerkingen, zoals wat emotionele demping of wat concentratieproblemen, kunt hebben als je lithium gebruikt. Vaak is dat afhankelijk van de dosis, en dan geldt inderdaad: zo veel als nodig, en zo weinig als mogelijk. Hoeveel dat is, moet voor iedereen zorgvuldig worden onderzocht.

Daarnaast kan lithium bij sommige mensen en na vele jaren gebruiken een negatieve invloed op de nieren hebben, daarom wordt de nierfunctie tenminste tweemaal per jaar gecontroleerd. Of iemand helemaal zonder medicatie kan, is best een ingewikkelde vraag. Daar zijn wel richtlijnen voor: hoe vaker je een stemmingsepisode hebt gehad, en hoe ernstiger deze zijn verlopen, des te meer neemt de indicatie voor een preventieve onderhoudsbehandeling toe. Dat is ergens ook wel logisch. Daarbij moet je de mogelijke voordelen (bescherming tegen terugval in een ernstige depressie of manie) en de mogelijke nadelen (hinderlijke bijwerkingen op de korte of lange termijn; maar soms ook de aversie tegen elke dag medicatie innemen) tegen elkaar afwegen.

Zeker als de klachten duidelijk zijn afgenomen nadat iemand lithium is gaan gebruiken, kan dat reden zijn om het lithium juist niet te stoppen. Hoelang je met medicatie moet doorgaan is moeilijk in het algemeen te zeggen. De paradox is natuurlijk dat naarmate het langer goed gaat (al dan niet mede dankzij de medicatie) de wens om te willen stoppen kan toenemen. Soms raad ik mensen echt af om te stoppen, maar dan zoek ik wel samen met hen naar de laagst werkzame dosis. Dan verlaag ik heel geleidelijk en in kleine stappen de dosis, en bekijken we samen hoe dat bevalt. Zijn we vaak vele maanden mee bezig. Soms valt het tegen en keren depressieve of manische klachten terug bij een lagere dosis, dan verhogen we het weer, maar weet je tenminste waarom je het slikt. Soms gaat het goed en komen we zelfs op nul uit. Ook dan is het onzeker hoelang de stemming dan stabiel blijft. Ik hou mensen dan nog tenminste één of twee jaar onder controle.

Kortom, er zijn heel wat afwegingen te maken. Uiteindelijk beslis jij wat je doet, als je goed advies hebt gehad en goed begeleid wordt. Ik hoop dat je hier iets aan hebt. Bespreek het ook nog eens met je psychiater, het is een belangrijk thema dat in mijn spreekkamer heel vaak ter sprake komt.

Vriendelijke groet,

Ralph Kupka

Deze vraag is gesteld door een vrouw in de leeftijdscategorie 20-35
Beantwoord door: Ralph Kupka op 29 april 2021

Gerelateerd

Meer over

Bipolariteit, manie, hypomanie
Lithium
Medicatie

Lees ook