Wat kunnen redenen zijn om het lithium af te bouwen?

Antwoord

Beste A.,

Dat zijn goede vragen, die veel mensen stellen die langere tijd medicijnen gebruiken. Ik kan je natuurlijk geen persoonlijk antwoord geven, daarvoor zou ik jou en de geschiedenis van je klachten echt moeten kennen. Dus ik plaats hier een paar meer algemene opmerkingen.

Lithium heeft waarschijnlijk geen nadelige effecten op de hersenen, het heeft mogelijk zelfs een opbouwend en beschermend (‘neuroplastisch’) effect bij stemmingsstoornissen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat lithium (enigszins) tegen dementie beschermt. Dat wil niet zeggen dat je geen bijwerkingen, zoals wat emotionele demping of wat concentratieproblemen, kunt hebben als je lithium gebruikt. Vaak is dat afhankelijk van de dosis, en dan geldt inderdaad: zo veel als nodig, en zo weinig als mogelijk. Hoeveel dat is, moet voor iedereen zorgvuldig worden onderzocht.

Daarnaast kan lithium bij sommige mensen en na vele jaren gebruiken een negatieve invloed op de nieren hebben, daarom wordt de nierfunctie tenminste tweemaal per jaar gecontroleerd. Of iemand helemaal zonder medicatie kan, is best een ingewikkelde vraag. Daar zijn wel richtlijnen voor: hoe vaker je een stemmingsepisode hebt gehad, en hoe ernstiger deze zijn verlopen, des te meer neemt de indicatie voor een preventieve onderhoudsbehandeling toe. Dat is ergens ook wel logisch. Daarbij moet je de mogelijke voordelen (bescherming tegen terugval in een ernstige depressie of manie) en de mogelijke nadelen (hinderlijke bijwerkingen op de korte of lange termijn; maar soms ook de aversie tegen elke dag medicatie innemen) tegen elkaar afwegen.

Zeker als de klachten duidelijk zijn afgenomen nadat iemand lithium is gaan gebruiken, kan dat reden zijn om het lithium juist niet te stoppen. Hoelang je met medicatie moet doorgaan is moeilijk in het algemeen te zeggen. De paradox is natuurlijk dat naarmate het langer goed gaat (al dan niet mede dankzij de medicatie) de wens om te willen stoppen kan toenemen. Soms raad ik mensen echt af om te stoppen, maar dan zoek ik wel samen met hen naar de laagst werkzame dosis. Dan verlaag ik heel geleidelijk en in kleine stappen de dosis, en bekijken we samen hoe dat bevalt. Zijn we vaak vele maanden mee bezig. Soms valt het tegen en keren depressieve of manische klachten terug bij een lagere dosis, dan verhogen we het weer, maar weet je tenminste waarom je het slikt. Soms gaat het goed en komen we zelfs op nul uit. Ook dan is het onzeker hoelang de stemming dan stabiel blijft. Ik hou mensen dan nog tenminste één of twee jaar onder controle.

Kortom, er zijn heel wat afwegingen te maken. Uiteindelijk beslis jij wat je doet, als je goed advies hebt gehad en goed begeleid wordt. Ik hoop dat je hier iets aan hebt. Bespreek het ook nog eens met je psychiater, het is een belangrijk thema dat in mijn spreekkamer heel vaak ter sprake komt.

Vriendelijke groet,

Ralph Kupka