Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Twee keer in mijn leven is de diagnose ‘autisme‘ vermoed. Het kon toen niet met zekerheid gesteld worden. Toen ik bijna 30 was zei een behandelaar in de ggz dat ze de diagnose moesten geven om te kunnen behandelen. Dat heeft bij mij veel verwarring opgeroepen.
Inmiddels weet ik dat ik Complexe PTSS heb.
Hoe verhouden trauma en autisme zich tot elkaar?
Hartelijk dank.
Hey N., dank voor je vraag!
Wat je beschrijft — dat getwijfel tussen autisme en trauma — hoor ik zo vaak. En dat is ook niet zo gek, want die twee hebben flink wat overlap. Mensen met trauma, zeker als het vroeg begonnen is en lang geduurd heeft (zoals bij CPTSS), kunnen zich zo terugtrekken, overprikkeld raken, sociaal in de knoop zitten, moeite hebben met schakelen… dat het écht op autisme lijkt. En andersom geldt ook: mensen met een autistische gevoeligheid kunnen trauma oplopen doordat ze in een wereld leven die hen niet begrijpt of steeds overvraagt.
Dus ja: je bent zeker niet de enige die denkt… wacht eens even, wat is hier nou wat?
En dan dat stukje wat je schreef over “we moeten je de diagnose geven om je te kunnen behandelen” — ai, die komt hard aan hè. Alsof je gereduceerd wordt tot een label omdat het systeem dat nou eenmaal vraagt. Dat gebeurt vaker dan je denkt, en het is niet per se kwade opzet hoor, maar het kan wel schadelijk zijn voor je gevoel van autonomie en eigenheid. Je hebt het recht om daar kritisch op te zijn.
Wat je eigenlijk aanraakt, is de vraag: wat is hier de kern van mijn lijden? En dat is geen kwestie van of-of. Het zou kunnen dat je vooral getraumatiseerd bent en je zenuwstelsel nog in overlevingsstand staat. Het zou ook kunnen dat er een zekere autistische gevoeligheid is — die op zichzelf niet pathologisch is hè, maar gewoon een andere manier van in de wereld staan. En het zou ook kunnen dat die twee elkaar beïnvloeden: dat trauma je nog kwetsbaarder maakte op bepaalde gebieden, of dat je autistische kanten je extra vatbaar maakten voor trauma.
Dus hoe verhouden ze zich tot elkaar? In veel gevallen als een soort dans. Ze kunnen met elkaar vervlochten raken. En het gaat er uiteindelijk niet om wat je hebt, maar wat je nodig hebt. Wat jou helpt om meer rust, meer verbinding, meer bedding te voelen. En dat zit ‘m meestal niet in de juiste term, maar in de juiste benadering.
Wat ik je zou willen meegeven: kijk wat je zenuwstelsel nodig heeft om zich veilig te voelen. Zoek therapeuten die je snappen op dat vlak — mensen die werken met trauma en het lijf (denk aan somatic experiencing, EMDR, polyvagaal werk, of gewoon iemand die jóu echt ziet in je tempo). En als je een beetje wilt puzzelen met het verschil tussen trauma-gedrag en autisme, check dan bijvoorbeeld het werk van mensen als Deb Dana of Gabor Maté — die brengen dat mooi samen.
En heel belangrijk: een label is nooit belangrijker dan jouw ervaring. Jij bent niet autisme of trauma — jij bent jij, met een levensverhaal dat ertoe doet.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je behoefte hebt aan meer intensief contact, dan kun je ook terecht op onze chat.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
