Is er een groot verschil tussen clozapine en paliperidon?

Antwoord

Beste T.,

Dank je wel voor je vraag. Ja, er zit wel degelijk verschil tussen clozapine en paliperidon, al horen ze allebei tot de antipsychotica. Clozapine is eigenlijk een beetje de aparte vogel in de familie. Het middel wordt vaak pas ingezet als andere antipsychotica niet goed genoeg werken, en het grijpt op heel veel verschillende receptoren in de hersenen aan. Dat maakt dat sommige mensen er juist heel goed op varen – omdat het net dat bredere palet aan klachten kan dempen – maar ook dat er vaak meer bijwerkingen optreden. De somberheid die jij beschrijft, en de afvlakking, kan daar zeker mee te maken hebben. Clozapine kan het gevoel van drive en emotionele intensiteit behoorlijk dempen, waardoor mensen zich soms meer afgevlakt en somber voelen.

Paliperidon werkt anders: dat is eigenlijk het hoofdbestanddeel van risperidon, maar dan in een vorm die stabieler vrijkomt in je bloed. Het grijpt selectiever aan, vooral op dopamine- en serotoninesystemen. Daardoor kan het wel ook afvlakking geven, maar vaak minder zwaar dan bij clozapine. Dat jij merkt dat de somberheid bij clozapine meer op de voorgrond stond, kan dus heel goed kloppen. Bij paliperidon is dat meestal iets minder, al verschilt het natuurlijk per persoon.

Het lastige met deze middelen is dat ze naast de bedoelde effecten (minder last van psychotische ervaringen) ook die bijwerkingen meebrengen, en dan met name op emotionele levendigheid en motivatie. Het is een soort balans zoeken: genoeg demping om niet overspoeld te raken, maar niet zóveel dat je je afgesneden voelt van jezelf en je gevoel. Daarom hoor je vaak dat mensen samen met hun psychiater zoeken naar de minimaal effectieve dosis – net genoeg om stabiliteit te geven, zonder dat het leven er helemaal uit geperst wordt.

Wat ook meespeelt: clozapine kan door de vele receptor-effecten invloed hebben op stemming, slaap en energie. En het vraagt veel van je lijf (regelmatige bloedcontroles, kans op gewichtstoename en sufheid). Paliperidon is wat “strakker” in zijn werking en wordt vaak als makkelijker ervaren in de praktijk, al kan het ook vervelende dingen doen zoals stijfheid, rusteloosheid of seksuele bijwerkingen.

Belangrijk om te onthouden is dat het verschil dat jij voelt tussen clozapine en paliperidon niet alleen chemisch is, maar ook samenhangt met hoe jouw brein zich heeft aangepast. Bij langdurig gebruik kan er tolerantie ontstaan, en soms reageren mensen bij een overstap anders dan verwacht. Het blijft dus altijd zoeken in de praktijk, en soms ook puzzelen met afbouwen of juist bijstellen in kleine stapjes.

Het feit dat jij het verschil tussen de twee zo helder benoemt, laat eigenlijk zien dat je heel goed voelt hoe je eigen systeem reageert. En dat is precies de kennis die je samen met je behandelaar kunt gebruiken om te zoeken naar wat voor jou de beste balans is – genoeg rust, maar niet die zware afvlakking en somberheid.

Hope this helps, en kijk en lees vooral verder op PsychoseNet voor meer informatie. En voor meer intensief contact kun je ook terecht op de chat.

Greetz Jim