Ineens zie je midden in de nacht oom Jan naast je bed staan. Misschien schrik je, of misschien ook helemaal niet. De volgende ochtend word je gebeld en het blijkt dat oom Jan die nacht overleden is. We hebben het hier over een zogenoemde crisisverschijning. Het blijft niet bij oom Jan. Er zijn vele vergelijkbare ervaringen te (be-)noemen. Buitengewoon? Roos denkt daar toch iets genuanceerder over. “Wat mij betreft hoog tijd voor het vergroten en beter toegankelijk maken van kennis en expertise.”
Uit enquêtes blijkt dat in westerse landen meer dan 50% van de bevolking aangeeft wel eens een buitengewone ervaring te hebben gehad. Het gaat dan om een breed palet aan ervaringen. Bekende voorbeelden zijn de nabij-de-dood-ervaring (NDE), de uittreding of Out of Body Experience (OBE), de mystieke en de transcendente ervaring. Maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om het ervaren van betekenisvolle synchroniciteiten, telepathie, lucide dromen of het zien of voelen van entiteiten.
Soms zijn de ervaringen bewust opgezocht
zoals door religieuze of spirituele activiteiten als bidden, (bepaalde vormen van) yoga en meditatie of door het gebruik van psychoactieve middelen. Vaak ook zijn ze spontaan, bijvoorbeeld getriggerd door levensomstandigheden en crises.
Heel veel mensen geven dus aan dergelijke ervaringen te hebben gehad. Deze hebben ze vaak ook als zeer betekenisvol ervaren. Ook hebben ze er regelmatig zeer existentiële vragen over. Maar toch wordt er niet vaak openlijk over gesproken. Vaak speelt angst daarbij een grote rol. Angst om niet serieus genomen te worden, voor gek verklaard te worden dat je ‘in dergelijke zaken gelooft’. Of zelfs ook angst dat het als stoornis van de hersenen wordt aangemerkt.
De wetenschap neemt de ervaringen over het algemeen niet erg serieus en bovendien lenen ze zich vanwege hun aard überhaupt slecht voor onderzoek. En in de gezondheidszorg is vooral aandacht voor de situatie waarin het hebben van buitengewone ervaringen tot problemen in functioneren leidt.
Dus wat zien we? Enerzijds zijn er kwesties die in de samenleving op best grote schaal worden gerapporteerd. En zijn er de behoeften die breed leven. Anderzijds zien we hoe er vanuit de voornamelijk op de materie georiënteerde wetenschap en gezondheidszorg naar wordt gekeken en hoe er mee om wordt gegaan. Ik constateer een kloof. Is een alternatieve (en ruimere) blik mogelijk?
Hier valt veel over te zeggen
Er zijn diverse alternatieve kaders en ideeën die kunnen worden genoemd, bijvoorbeeld vanuit de filosofie en de transpersoonlijke psychologie. En er komen ook steeds meer interessante tegengeluiden en inzichten – o.a. vanuit de natuurkunde.
Waar het me hier echter vooral om gaat is dat iemand die te maken krijgt met een buitengewone ervaring daar maar op weinig plekken mee terecht kan voor laagdrempelige en kwalitatief goede informatie. Of voor een goed en onbevooroordeeld gesprek. Ook het vinden van hulp en begeleiding bij het integreren van dergelijke ervaringen gaat niet altijd even soepel. In de reguliere hulpverlening loopt men vaak vast en daarbuiten is er een zeer divers en versnipperd aanbod van therapeuten en coaches tot mediums, spirituele centra etc. Er zijn minder waarborgen m.b.t. de kwaliteit ervan.
Dat is erg jammer. De kennis en expertise is er namelijk wel, zowel in Nederland als internationaal. In Nederland zijn er bijvoorbeeld het Parapsychologisch Instituut en het Netwerk Nabij de Dood Ervaringen. En er is aanbod van diverse hulpverleners, bijvoorbeeld van transpersoonlijk opgeleide counselors. Vanuit de hoek van de psychiatrie zijn er mooie initiatieven als PsychoseNet en Crazywise Nederland, waar aandacht is voor een alternatieve kijk op de ervaringen. Internationale voorbeelden zijn het American Centre for the Integration of Spiritually Tranformative Experiences (Aciste), Spiritual Awakenings International en Spiritual Crisis Network UK.
Het zou mooi zijn
als de in Nederland aanwezige kennis en expertise bij elkaar komt, bijvoorbeeld in een platform waar laagdrempelig praktische, inhoudelijke en ook spirituele informatie wordt aangeboden. Waar het tevens mogelijk is om een goed gesprek te voeren – bijvoorbeeld op een (goed afgesloten) forum. Idealiter is op zo’n forum zowel transpersoonlijke als ‘reguliere’ expertise aanwezig. Dus ook expertise op het gebied van psychopathologie. Met korte lijnen naar hulpverleners als bijvoorbeeld specialistische hulp of behandeling nodig blijkt te zijn.Ook kan men denken aan telefonische en inloop spreekuren.
Ook zou ik graag zien dat ggz hulpverleners zoals psychologen, psychiaters en therapeuten op dit gebied hun kennis vergroten, zodat zij beter toegerust zijn als cliënten met dergelijke verhalen komen. En zodat zij binnen de behandeling ook beter aandacht kunnen geven aan de vaak existentiële dimensie en vragen en worstelingen waar mensen mee rond kunnen lopen. Ook dat zou vanuit boven beschreven platform gefaciliteerd kunnen worden.
Meer kennis verdient wat mij betreft ook de situatie waarin het niet gaat om een eenmalige ervaring
maar waarin iemand het gevoel heeft in een proces van groei van bewustzijn te zitten met een verhoogde mate van sensitiviteit en een verruimde blik op zichzelf en de wereld. Veel gehanteerde termen hiervoor zijn een proces van (spirituele) transformatie, spiritueel ontwaken of spiritual emergence. Gedurende zo’n proces – dat jarenlang of een heel leven kan doorgaan – zijn er vaak meldingen van meerdere bijzondere ervaringen. Vaak gaat het proces geleidelijk, verrijkt het de persoon in kwestie en lukt integratie redelijk tot goed. Soms echter gaat het zo abrupt dat er een crisis ontstaat. De psychiatrie spreekt dan veelal over een psychose. Vanuit transpersoonlijk perspectief gaat het eerder over een spirituele noodtoestand. Het is hoe dan ook een situatie waarin de juiste hulp en begeleiding belangrijk is.
De kans is groot dat veelal alleen psychiatrische behandeling met medicatie volgt
Hoewel hulpverleners de symptomen dan wel kunnen onderdrukken of wegnemen, is er niet persé aandacht voor het proces. Evenmin is er aandacht voor de integratie en de existentiële en zingevingsvragen waar de persoon op basis van de ervaringen mee kan zitten. Vaak staat men ook niet open voor het meer alternatieve idee dat een dergelijke crisis ook positieve uitkomsten kan hebben. En dat een meer natuurlijke manier van laten uitwerken zelfs zou kunnen leiden tot een positievere manier van functioneren van betrokkene. Een idee dat onder mensen die buitengewone ervaringen ondergaan zelf wel steeds meer leeft.
Kortom: wat mij betreft hoog tijd voor het vergroten en beter toegankelijk maken van kennis en expertise én voor het aangaan van verbindingen!
Ben je door het bovenstaande nieuwsgierig geworden
en wil je meer weten over buitengewone ervaringen, spiritual emergence en tips bij de integratie ervan? Of over de inzichten vanuit de transpersoonlijke psychologie? Neem dan eens een kijkje op de websites van de hierboven genoemde organisaties. Of ga snuffelen in de grote stapel boeken en artikelen die op dit gebied beschikbaar is. Interessant om eens te googelen zijn bijvoorbeeld Stanislav en Christina Grof of Ken Wilber. Ook zeker de moeite waard zijn Edward F. Kelly en Robert Monroe.
Veel leesplezier toegewenst!
Roos is werkzaam in het onderwijs en is geinteresseerd in bewustzijn op het snijvlak van spiritualiteit, wetenschap en het dagelijkse leven.
Meer lezen over spiritualiteit ?
- Zijn wij de goden van onze goden?
- Psychose of magisch avontuur?
- Van een psychose kun je ook iets leren
Geef een reactie