In deze blog deelt Eddo Rats zijn persoonlijke ervaringen met herstel en adaptief vermogen. Dankzij zijn zelfinzicht kon hij moeilijke situaties doorstaan. Maar hoe sturen we ons leven bij wanneer het stormachtig is? Volgens Eddo Rats gaat het om adaptief vermogen.
Disclaimer: Wat je hier leest, is een persoonlijke reflectie van Eddo Rats. Zijn gedachten en gevoelens zijn bedoeld om te delen.
We kunnen de storm nooit laten dimmen, maar wel onze zeilen trimmen.
Mijn weg naar herstel was mezelf leren begrijpen als een complex adaptief systeem. Dit idee toepassen op mezelf is inmiddels al zo’n 12 jaar achtereen succesvol. Dit succes is logisch als je begrijpt dat wij als biologische wezens complex adaptieve systemen zijn. Elke oprechte, zichzelf respecterende bètawetenschapper zal dit moeten kunnen bevestigen als feit en het is dus geen pseudo-waarheid als in een vrije persoonlijke mening. De gemiddelde hulpverlener is alfa-geschoold en daarin gaat een groot deel van een diep cultureel weggezakt probleem schuil.
Een kwestie van perspectief
Alfa-wetenschappers en middelbare scholieren lezen over de VOC-mentaliteit als epistemologische samenvatting van de Hollandse glorietijd van toen. De Amsterdamse Gouden Bocht bij de Singel, als ook de handelssteden rond het IJsselmeer, herinneren ons aan dit verre verleden.
Toen Jan Peter Balkenende ooit als minister-president de Nederlander herinnerde aan deze VOC-mentaliteit, werd hij weggehoond door deugneuzen die ons, roomser dan de paus zelf, herinnerden aan de morele misstanden tijdens het kolonialisme, met als dieptepunt het slavernijverleden. Deze deugneuzen zijn voor het gemak even vergeten dat het huidige juridische arbeidscontract nog steeds (naar mijn mening) een slavencontract is. De slavenmeesters hebben het nu alleen makkelijker, omdat ze zo slim waren hun slaven de vrijheid te geven om nu zelf voor hun eigen voedsel, kleding en huisvesting te kunnen zorgen.
Het slavernijverleden is in mijn optiek slechts een kwestie van perspectief als je er wat dieper over nadenkt. Juist dit diepe denken is precies waar ons kleine landje ooit groot mee is geworden. Iets waarvan ik nu om me heen merk dat dit uit de normen en waarden van onze kikkerlandcultuur lijkt te zijn verdwenen en waar een op gevoeligheid gebaseerde calimerocultuur voor in de plaats is gekomen. We demonstreren nog wel voor het goede en zijn tegen het gemene slechte, ook als we geen benul meer hebben wat goed en slecht vertegenwoordigen. Het gaat erom dat we het samen doen en daardoor met elkaar verbinden… zucht. Ik voel het niet.
Adaptie stond centraal
Ik ben op een leeftijd van acht jaar al begonnen met zeilen en had toen elke maand wel een ander boek uit de bieb over een zeeheld onder het kussen van mijn bed liggen. Iedereen kent nog wel de er’vaar’ingen van De scheepsjongens van de Bontekoe uit de gelijknamige roman. Niet gehinderd door angstgevoelens of ideeën van risico je in een onbekend avontuur storten, waarvan de uitkomst ver achter de gekromde horizon van tijd en ruimte schuilging. Deze ideeën hebben mij gevormd en mijn uiteindelijke herstel mogelijk gemaakt.
Als geen ander begrijp ik nu dat die VOC-mentaliteit van toen een tijd was waarin adaptatie centraal stond. Door dit adaptievermogen leefde iedereen veel dichter bij zijn eigen natuur dan tegenwoordig. Tegenwoordig draait alles om statische controle, en toen leefden we met de dynamiek van het weer en de zee. De zeeman liet zich door de wind over de wereld brengen en de molenaar liet de wind zijn meel malen en onze polders droogpompen. Met en van de wind leven had toen dezelfde waarde als de spreuk: ‘het ijzer pas te kunnen smeden als het heet is’.
Weer of geen weer
Al sinds 2006 zeil ik bijna jaarlijks naar het Engelse Whitby om daar met mijn gitaar deel te kunnen nemen aan de fringe van het folkfestival aldaar. Ik en de havenmeester lachen ons bijna jaarlijks een bult om die Nederlanders van een of andere zeilclub die trouw elk jaar 15 ligplaatsen reserveren in de jachthaven, waarvan er dan gemiddeld uiteindelijk maar twee of drie echt arriveren. Deze Nederlanders zijn ieder jaar weer een schoolvoorbeeld gebleken voor ons gemeenschappelijk gebrek aan adaptatievermogen binnen onze cultuur.
De reden dat er gemiddeld meestal maar drie of vier schepen de oversteek ook afmaken, is omdat ze allemaal met hun agenda blijven zeilen. Waar ik zorgvuldig van tevoren een weather window analyseer voor ik vertrek, spreken zij op zaterdagmiddag vijf uur af om gelijk uit IJmuiden te vertrekken. De gevaren die deze mentaliteit opleverde, zijn meermalen in de praktijk gebleken.
Eindelijk vrij van die nare slavendrijvers in hun, een half jaar van tevoren afgesproken, vakantie. Die moeten en zullen dan ook zaterdagmiddag om vijf uur vertrekken, weer of geen weer. Meerdere malen hebben vrijwilligers van de KNRM met gevaar voor eigen leven uit moeten rukken om deze geprogrammeerde domoren van een wisse dood te redden en terug naar Nederland te slepen.
Wij zijn vergeten wat adaptief handelen is!
Mensen die opgegroeid zijn in een samenleving waar de lineaire controle over tijd, ruimte, geld en hoe daarmee om te gaan centraal staat, zijn vergeten wat adaptief handelen is. I want it all, I want it all and I want it now! zong Freddie Mercury nog met de rockband Queen in mijn jonge jaren. Inmiddels weet ik dat deze wens slechts ingewilligd kan worden voor een foton. Een foton, altijd reizend met de lichtsnelheid, heeft geen massa en kent vanuit zijn perspectief noch ruimte, noch tijd en ervaart dus alles tegelijk. Wij mensen hebben wel massa en er’vaar’en daardoor ruimte en tijd en moeten daarom keuzes maken. En wie het meest adaptief is in het maken van zijn of haar keuzes, vindt zijn of haar weg naar herstel.
Meer lezen over Adaptief vermogen?
- Ik ben omdat wij zijn – Marijn Louis Willems / Omo Osa Meji
- Transformeer pijn naar een parel – eSpreekuur
- Van pionieren naar een nieuwe beweging – de Energetische GGZ
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de hoofdstukken van PsychoseNet al?
De professionals van PsychoseNet schreven deze hoofdstukken met betrouwbare, hoopgevende informatie.
Geef een reactie