Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Emotionele mishandeling: Je komt als slachtoffer in een existentiële crisis

Emotionele mishandeling komt veel voor en laat diepe traumasporen achter. "Deze mishandeling is als koolmonoxide: onzichtbaar en giftig".

Psychiatrische problemen zijn vaak het gevolg van de emotionele mishandeling die cliënten hebben ondergaan in hun verleden. Ze worden soms zelfs vrij letterlijk gek gemáákt. Dat zegt Tako Engelfriet, voorzitter van stichting ‘Het verdwenen zelf’.

Over hoe psychoses, depressie en bipolariteit ontstaan zijn boeken vol geschreven. Eén van de oorzaken als gevolg van emotionele mishandeling kan trauma zijn. Emotionele mishandeling komt veel voor en laat diepe traumasporen achter. Dat beschrijven we in dit artikel. Minder bekend is dat dit trauma meestal actief veroorzaakt is.

Emotionele mishandeling is als koolmonoxide: onzichtbaar en giftig

Iris Koops, auteur van twee boeken over de gevolgen van emotionele mishandeling, beschrijft hoe complex trauma ontstaat: niet door een ernstige gebeurtenis, maar door ‘een serie onzichtbare, ontwrichtende ervaringen’. Slachtoffers belanden zonder het te weten ‘in het land van duisternis’.

“Mijn moeder liet mij nooit met rust toen ik klein was”

Dit vertelt bijvoorbeeld Roos, slachtoffer van ernstige emotionele mishandeling in haar jeugd: “Mijn moeder liet mij nooit met rust toen ik klein was. Ze speelde in op mijn schuldgevoel. Altijd moest ik er voor haar zijn. Ze manipuleerde op verschillende manieren als ik ook maar iets van een grens aan gaf. Ze kon me nooit alleen laten, en zelfs als ik me op de wc had opgesloten om een paar minuten op mezelf te kunnen zijn, stond ze door de deur heen tegen me aan te praten. Dat ging met grote emoties gepaard, want hoe haalde ik het in mijn hoofd om me voor haar af te willen sluiten. Ik heb er nu, dertig jaar later, nog steeds last van. Het invasieve heeft me bijna gek gemaakt.”

Slachtoffers denken vaak dat ze labiel zijn en dat hun ernstige symptomen aan henzelf liggen

Ze twijfelen vaak aan zichzelf en hun ervaringen. Klopt het wel dat ze dit hebben meegemaakt? Overdrijven ze niet? Slachtoffers kregen vaak te horen dat ze ‘een zwak kind’ waren of ‘gestoord’ zijn. Als ze zich verweerden kregen ze reacties als “Jij haalt je ook altijd van alles in je hoofd” of “Stel je toch niet zo aan”. De moeder van Roos speelde juist in op haar schuldgevoelens, met opmerkingen als “Weet je wel hoe erg het voor mama is wat je nu doet”.

Over plegers van emotionele mishandeling weten we steeds meer

Het betreft vaak mensen met narcisme of psychopathie (van trekken tot stoornis). Plegers hebben weinig empathie of geweten, ze houden koste wat kost hun eigen opgeblazen zelfbeeld overeind en misbruiken anderen voor hun eigen behoeften. Kinderen of partners van lopen een groot risico op trauma.
Plegers gebruiken vaak manipulatie om hun destructieve gedrag te maskeren en dit zet slachtoffers voortdurend op het verkeerde been. Plegers zeggen bijvoorbeeld met een glimlach de meest vreselijke dingen of uiten cryptisch geformuleerde bedreigingen. Dat is beangstigend, verwarrend en vernederend tegelijk.

Manipulatie kent veel vormen

Woorden zijn wapens. De meeste mensen weten bijvoorbeeld wel dat interpretaties en emoties rondom feiten per persoon verschillen. Bij mensen met narcistische trekken of een stoornis is dat anders. Iris zegt in haar boek ‘Herstellen van narcistische mishandeling’ hierover: “Simpel gezegd doet een narcist precies het tegenovergestelde: omdat hij de realiteit niet verdraagt, probeert hij zowel zijn eigen realiteit als die van anderen structureel te manipuleren.”

Dubbelzinnig taalgebruik is vrijwel standaard. Iris: “De pleger gebruikt mooie woorden om zijn luchtkasteel mee te bouwen. Maar iets wordt pas waar als je het daadwerkelijk ervaart. Als hij dus woorden gebruikt als ‘met elkaar omgaan op basis van respect’, dan schreeuwen die woorden om toetsing. Hoe gaat hij met jou en anderen om? Narcistische mensen zetten dergelijke taal in om het gedrag van lastige mensen bij te sturen. Woorden zijn dus wapens.”

Plegers zijn niet alleen maar destructief, dat is het verwarrende eraan

Ze wisselen een leuke avond af met kleinerende opmerkingen, aperte leugens doen ze af met een charmante ontkenning of ze laten op een grapje een stiltebehandeling volgen. Slachtoffers ervaren zonder dat ze het door hebben een langdurig schadelijke mix van chaos, schaamte, angst en schuldgevoelens.
Uit onderzoek blijkt dat emotionele mishandeling schade kan aanrichten in het zenuwstelsel en de hersenen van slachtoffers. Manipulatie en machtsmisbruik zorgt voor een verwrongen realiteitsbesef, een permanent gespannen lichaam en een verstoord zelfbeeld.

Het gevolg?

De authentieke kern van slachtoffers vervaagt of ontwikkelt zich nooit: het verdwenen zelf. Ernstig trauma bepaalt steeds meer hun leven. Iris: “Je komt als slachtoffer vaak in een existentiële crisis terecht, omdat je zo wordt uitgedaagd in je geloof in de wereld en de mensheid, dat je het op een gegeven moment echt niet meer weet.” Vaak ontstaat dan een psychiatrisch probleem als een psychose, depressie, angsten of andere ernstige traumasymptomen.

Deze problemen zijn niet aan slachtoffers zelf te wijten

Ze zijn vaak vrij letterlijk gek gemáákt. Een afstandelijke of alleen op symptoombestrijding gerichte behandeling werkt vaak niet: de oorzaak wordt immers niet aangepakt. Slachtoffers hebben empathische traumatherapeuten nodig die hen ondersteunen bij het ontschuldigen van hun problemen. Gekoppeld aan goede psycho-educatie helpt dit om van ‘de duisternis naar het licht’ te komen. Herstel is dan echt mogelijk.


Tako Engelfriet is voorzitter van de stichting ‘Het verdwenen zelf’. Deze stichting richt zich op mensen die een trauma hebben opgelopen doordat ze in contact kwamen met destructieve personen. Meer informatie vind je op hun website: www.verdwenenzelf.org.

Meer lezen over trauma?

Fotocredits: Fernando @cferdo Unsplash

Reacties

7 reacties op “Emotionele mishandeling: Je komt als slachtoffer in een existentiële crisis”

  1. Lizet

    Het ontwikkeld ziektes (migraines, hormonaal, immuunproblemen) en als je met victim blaming/secundaire victimisatie te maken hebt, onbewust en bewust wordt je letterlijk ziek gemaakt. Opnieuw stiltebehandeling krijgen, de opmerking dat de ander zo is en niet kan veranderen, doen afbreuk aan datgene wat je eindelijk durft te vertellen.

  2. Moppie

    Goed dat hier aandacht aan wordt besteed. Ik heb een gedesorganiseerde hechting doordat m’n ouders emotioneel verwaarloosd zijn.
    Nu wacht ik elke dag op de dood die ik zelf niet durf toe te passen omdat ik me onveilig voel in mezelf en op deze wereld. Ik hoop dat hier nog meer aandacht aan wordt besteed. Elke dag zit ik nu in een overlevingsmechanisme die me beschermt om geen paniekaanvallen te krijgen of angsten te hebben. Maar dit is ook weer beangstigend. Ik weet niet wie ik ben. Alles wat ik ooit leuk vond, is om de leegte op te voelen die ik ervaar. Op de site: https://www.complextraumacentrum.nl/karakteristieke-eigenschappen/ staat precies omschreven hoe m’n gedrag is. Ik leef in een cirkel.

  3. Jos Raaphorst

    Beste Talco Engelfriet,

    je hebt een mooie blog geschreven over emotionele mishandeling.
    Vanuit mijn ervaring in mijn jeugd heb ik onbewust door mijn ouders te maken gehad met ‘emotionele mishandeling’.
    Emotionele mishandeling lijdt volgens mijn definitie tot emotionele verwaarlozing.

    Onder emotionele verwaarlozing versta ik uit eigen ervaring:

    – niet voldoende geleerd van jezelf te houden,
    – niet voldoende geleerd jezelf te waarderen,
    – niet voldoende geleerd jezelf te respecteren,
    – niet voldoende geleerd jezelf te accepteren,

    – niet voldoende geleerd om met bepaalde emoties om te gaan, zoals stress, frustratie, angst, geestelijke pijn en afwijzing,

    – en niet voldoende geleerd om je grenzen naar jezelf en de ander aan te geven waardoor je over de grenzen van jezelf en
    de ander heen gaat,

    Ik schrijf bewust ‘niet voldoende geleerd’ omdat je in het leven altijd wel wat leert van genoemde vaardigheden,

    Uit eigen ervaring weet ik dat de mate van emotionele verwaarlozing je draagkracht bepaald ofwel wat kan je aan in het leven.

    Wanneer je draaglasten in het leven groter zijn dan je draagkracht kan dit leiden tot stress, angst en frustrie.
    Dit kan verschillende psychiatrische ziektebeelden veroorzaken. In mijn geval een schizo-affectieve stoornis.

    Het beste medicijn tegen emotionele verwaarlozing boven eventuele therapieën en goed op elkaar afgestemde medicatie is het creëren van zoveel mogelijk positiviteit in en uit het leven. Hoewel ik weet dat dit onder bepaalde psychische omstandigheden niet (altijd) lukt heeft mijn zware psychiatrisch leven en daarbij schizo-affectieve stoornis mijn leven enorm in positieve zin verrijkt met wijsheid en draagkracht.

    Ik heb over mijn schizo-affectieve stoornis en herstel een boek geschreven die ik wil gaan uitdragen.

    Beste Talco Engelfriet bedankt voor de voor mij bevestigende over emotionele mishandeling blog,

    met vriendelijke groet,

    Jos Raaphorst.

    1. Tako

      Goed om te horen Jos, dat je ons artikel mooi vind en er iets in van waarde in hebt kunnen vinden. Maar vooral belangrijk dat je de weg naar herstel hebt weten te vinden!

  4. Maartje

    Iris Koops heeft in haar boek ‘Het verdwenen Zelf’ een stukje psycho-educatie zichtbaar gemaakt, waarvan ik wens dat therapeuten, psychiaters kennis nemen. Wel: ik ‘brak’ innerlijk toen ik het las, de jarenlange gekmakende getouwtrek tussen mijn moeder en mij… het had een reden dus. De toxische stress die dit veroorzaakte, ik belandde in een soort 3 dubbele burn-out, mijn brein viel uit elkaar, bij wijze van spreken. Tot onherstelbare schade. Ik wil alle psychiaters die mensen behandelen vanwege seksueel misbruik, oproepen de moeders als evenzo ‘daders’ te identificeren, en het contact tussen dochter en moeder ofwel af te breken, of te minimaliseren. Inmiddels is mijn moeder 93 jaar oud, en in het ziekenhuis belandt vanwege 3 gebroken ribben. Ik willigde gisteren een wens van haar niet in, en zij zei: als ik morgen dood ben, dat weet je wat je gedaan hebt! Ik liep weg uit de toxische zone. Inmiddels kan ik dit relativeren natuurlijk. Onder het ‘monster’ zit een machteloos kind. Ik leerde bij een energetisch therapeut, mijn innerlijk kind af te sluiten, voor de energy drain, die ongewild plaatsvond altijd. Het is veel eenvoudiger dan je denkt. Scheelt je 40 uur psycho-gebabbel, waar je cognitief bezig bent te repeteren, hoe vervelend de eigenschappen zijn van een psychiatrisch patiënt. Not so nice, not so helpful…

    1. Tako

      Fijn Maartje, dat je zoveel aan de boeken van Iris hebt gehad. Je bent helaas niet de enige die deze kennis zelf heeft moeten verwerven, ook al zijn er inmiddels steeds meer behandelaren en coaches die zich kennis als deze eigen weten te maken. Ook goed om te horen dat je herstel inmiddels een flinke stap verder is! Het is voor iedereen weer anders hoe dat verloopt, fijn dat je veel aan je therapeut hebt gehad.

      Hartelijke groet, Tako

  5. Cunera Berendsen

    Wat doet de Cortina groep?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *