Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Zijn mijn heftige gevoelens eigenlijk gevoelens van mijn jonge ik?

Vraag

Beste Jim van Os,

Al ruim 10 jaar stoei ik met mentale gezondheidsproblemen. Van depressie tot persoonlijkheidsproblematiek met onderliggend vroegkinderlijk trauma.

Sinds een half jaar, ná mijn behandeling, word ik soms heftig getriggerd. Ik word dan enorm angstig en raak overstuur, maar niet op een manier die ik van mezelf ken. Het lijkt echt een soort kinderlijk verdriet en kinderlijke angst. Op zo’n moment ben ik best bang om door te draaien.

Onlangs is er bij een second opinion PTSS met uitgestelde expressie vastgesteld.

Kan het zo zijn dat de gevoelens die ik als klein kind had nu tot uiting komen? Dat het daarom zo extreem voelt?

Veel dank voor je antwoord!

Antwoord

Beste Y.,

Dank voor je vraag!

Wat beschrijf je dat indringend en zorgvuldig zeg. Je voelt je ineens overspoeld door gevoelens die niet lijken te kloppen met wie je nu bent – een volwassen vrouw met bewustzijn en woorden en overzicht – maar die ergens van binnen toch heel echt voelen. Een beetje alsof er een klein meisje in je woont dat af en toe naar voren stapt, haar hand opsteekt en zegt: “En ik dan?” En tja, die versie van jezelf is lang genegeerd, misschien zelfs compleet vergeten geweest. Maar ze was er wel. En nu lijkt ze zich dus ineens aan te dienen. En dat voelt soms als doordraaien, zoals je zegt. Maar het is eigenlijk heel zinnig wat daar gebeurt.

Wat jij omschrijft past zo precies bij wat ze noemen uitgestelde expressie van trauma dat het bijna boekachtig is, maar dan natuurlijk met het leven ertussen. Kijk, bij vroegkinderlijk trauma – zeker als het trauma niet is herkend of erkend op het moment zelf – wordt de herinnering vaak niet als een soort film of verhaal opgeslagen (zoals bij volwassenen), maar meer als losse brokstukken van ervaring: een geur, een geluid, een gevoel van angst in je borstkas, dissociatie, het idee dat je verdwijnt of ‘weg’ bent. Het brein doet dat niet om jou te pesten, maar juist om je te beschermen. Alleen… tja, die strategie houdt het meestal niet je hele leven vol. Op een gegeven moment, vaak pas als er ruimte komt, bijvoorbeeld ná een behandeling, zegt je systeem: oké, NU durf ik het te voelen. En dan… BAM.

En ja, dan voelt het alsof het verdriet van toen ineens loskomt en niet meer bij je volwassen zelf hoort. Want je volwassen zelf snapt heus wel dat je veilig bent, of dat je “niet meer dat kind bent”. Maar je systeem denkt daar heel anders over. Die reageert alsof het trauma NU gebeurt. En dat is precies de verwarring – je bewustzijn denkt: huh, wat is dit? En je lijf denkt: HELP.

Wat kan helpen is om te gaan werken met methodes die dit soort ‘affectieve herinneringen’ (die nog geen taal of tijdsbesef hebben) serieus nemen. Denk aan lichaamsgerichte therapieën, of methodes als internal family systems, waarbij je leert in gesprek te gaan met die delen in jezelf die zijn blijven hangen in een andere tijd. Soms zit dat verdriet letterlijk vast in je spierspanning, in je adem, in je houding. Er is niks mis met je. Je loopt gewoon rond met een hele tijdlijn in je lijf, waarvan sommige stukjes nog niet zijn verwerkt.

Wat je nu voelt is niet “gek worden”, maar meer een soort interne reorganisatie. Je systeem probeert alsnog datgene toe te laten wat toen niet kon. Dat voelt heftig, en ook kwetsbaar – maar het is eigenlijk heel logisch. Alsof er een oude harde schijf aan het uitlezen is geslagen, alleen zijn de bestanden soms corrupt of in een vreemde taal. En je moet nog een manier vinden om het te lezen zonder overspoeld te raken.

Een mooi idee daarbij komt uit de schematherapie: je hebt een soort innerlijke “kinddelen” die emoties voelen zoals jij ze als kind voelde, en die kunnen op onverwachte momenten ineens naar voren komen. Dan is het de kunst om als volwassen deel niet te zeggen: dit mag er niet zijn, maar eerder: ik zie je, ik ben erbij, en je hoeft het niet alleen te dragen. Een soort zelf-ouderschap ontwikkelen. Niet makkelijk, wel fundamenteel helend.

En weet je? Dat je dit zo helder aan het beschrijven bent, is al een teken dat je ergens een volwassen, observerende, zorgzame laag hebt ontwikkeld die dit kan zien. Dus ook al voelt het soms alsof je ‘erin’ gezogen wordt, er is óók iets in jou dat kan blijven staan, dat dit proces begeleidt. Je bent er niet in verdwaald – je bent het aan het ontdekken.

Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je behoefte hebt aan meer intensief contact, dan kun je ook terecht op onze chat.

Greetz Jim

Meer informatie

Disclaimer

Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts

Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.


Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet

Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.

Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.

Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:

  • Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.

Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?

  • Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
  • Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
    Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
  • Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
    Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
  • Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
  • Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.

Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?

  • Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
  • Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
  • Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
  • Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.

Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?

Beantwoord door: Jim van Os op 7 mei 2025

Gerelateerd

Meer over

Trauma

Lees ook