Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hallo Jim,
Kan het stresssysteem ontregeld raken na overweldigende stress?
Ik heb een paar maanden stress gehad die voor mij overweldigend was. Ik merkte gisteravond dat ik me weer wat beter voelde. Minder angstig en meer ontspannen. Maar vandaag voel ik me weer angstig. Ik hoop dat ik me gedurende de dag weer beter ga voelen.
Groeten,
B.
Hey B., dank voor je vraag!
Ja, dat kan zeker. Je stresssysteem is net een alarmsysteem dat te vaak is afgegaan: op een gegeven moment blijft het een beetje piepen, ook als er geen brand meer is. Overweldigende stress zet je hele lijf in de overlevingsstand, met cortisol en adrenaline die maar blijven rondpompen. En dat systeem is niet zo snel weer de oude, dat heeft tijd nodig om af te schakelen.
Wat jij beschrijft – gister wat meer ontspannen, vandaag weer angstig – dat past daar precies bij. Je lichaam is een beetje aan het wankelen tussen spanning en herstel. Alsof het niet helemaal vertrouwt dat de kust veilig is. Dat is geen teken dat het misgaat, maar eerder dat je systeem langzaam probeert te resetten. Alleen gaat dat in golfjes, niet in een rechte lijn omhoog.
Je zit ook nog op mirtazapine en olanzapine, hè. Beide hebben effect op je stressrespons. Mirtazapine dempt bijvoorbeeld je noradrenaline, maar kan bij sommige mensen ook een soort rare rebound-angst geven als de spiegel in je bloed wat schommelt. En olanzapine maakt je systeem trager, wat soms fijn is, maar het kan ook betekenen dat je natuurlijke herstelritme wat wordt afgeremd. Geen reden om nu direct iets aan te passen hoor, maar wel iets om op termijn eens met je behandelaar te bespreken. Hyperbool afbouwen kan altijd later een optie zijn als je weer stabieler bent.
Voor nu gaat het vooral om je lijf helpen om weer te vertrouwen dat het veilig is. Rust, ritme, veel buiten zijn, goede voeding, ademen (echt, simpele ademtechnieken kunnen wonderen doen). Lichaamsgerichte dingen zoals mindfulness, yoga, of zelfs TRE zijn vaak een beter idee dan wéér in je hoofd gaan zitten piekeren over “gaat dit ooit over?”. Je stresssysteem moet weer leren dat er ook een rem is, niet alleen een gaspedaal.
En ja, hoop houden is terecht. Dit soort ontregeling is meestal omkeerbaar, al kan het weken tot maanden duren voor je voelt dat je systeem weer normaal schakelt. Laat dat golfachtige verloop maar gebeuren, daar hoef je niks van te vinden. Gewoon doorgaan met wat je nu al doet – en elke keer dat je merkt “hé, het voelt even rustiger” is eigenlijk je lijf dat zegt: zie je wel, ik kan het nog.
Hope this helps,
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
