Kan trauma je intelligentie aantasten?

Antwoord

Hey M., dank voor je vraag!

Wat je beschrijft herken ik heel goed van andere mensen die een ingrijpend trauma hebben meegemaakt. Het is alsof je hersenen na zo’n ervaring een soort beschermingsmodus ingaan: ze sluiten zich deels af voor prikkels, concentratie zakt in, geheugen lijkt minder, lezen gaat moeizaam, nadenken over abstracte dingen voelt alsof je door dikke stroop moet ploegen. Niet omdat je ‘minder slim’ bent geworden, maar omdat je brein energie kwijt is aan overleven. Vergelijk het een beetje met een computer die besmet is met een zware virusscanner die op de achtergrond alles blokkeert: de machine is nog steeds krachtig, maar de processor is bezig met iets anders.

Na een trauma kunnen er ook dissociatieve mechanismen ontstaan. Dat zijn eigenlijk noodremmen van de geest, bedoeld om niet overspoeld te raken. Alleen, als die noodremmen te vaak of te lang aangaan, voelt het alsof je niet meer volledig bij je eigen denkvermogen kan. Dit is geen verlies van intelligentie in de zin dat je hersencellen plots weg zijn, maar meer een kwestie van functionele toegankelijkheid: je slimheid zit er nog, maar hij wordt geblokkeerd of verduisterd.

Dan je vraag over medicatie. Je noemt Redomex (amitriptyline-achtig middel), trazodon en Zyprexa (olanzapine). Dat is een stevige cocktail, waarvan elk middel apart al kan zorgen voor minder scherp denken, slaperigheid, vertraagd reactievermogen, mist in je hoofd. Samen kan dat flink optellen. Dus ja, het zou best dat een deel van je gevoel van ‘minder slim’ komt door die medicatie. Mensen ervaren dat vaak als een soort hersenmist. Daar zit ook nog bij dat het brein zich aanpast aan langdurig gebruik van dit soort middelen (met fenomeen van tolerantie en soms rebound-effecten als je afbouwt), waardoor je soms minder effect hebt op stemming maar wél blijvende sufheid.

En toch: de ervaring dat je “niet meer terugkomt” op het oude niveau kan ook te maken hebben met onzekerheid. Je zegt zelf al dat mensen tegen je zeggen dat je intelligentie niet is aangetast, maar dat je je onzekerder voelt. Ik denk dat beide waar kunnen zijn: je bent inderdaad nog steeds net zo slim, maar het voelt niet zo omdat je vertrouwen in je eigen brein een knauw heeft gekregen. En tegelijk zijn er waarschijnlijk ook echte functionele beperkingen door trauma, depressie en medicatie die bovenop elkaar liggen. Het is dus geen alles-of-nietsverhaal.

Herstel hierin gaat vaak niet door wachten tot alles weer ‘als vroeger’ voelt, maar door langzaam weer vertrouwen te krijgen in dat je geest kan leren, dat je hersenen plastisch zijn. Veel mensen merken dat met lichaamsgerichte therapie, mindfulness, exposure of creatieve processen er toch weer ruimte ontstaat. Intelligentie is niet een vast getal dat achteruitgaat zoals bij slijtage, maar meer een dynamisch vermogen dat zich telkens anders manifesteert afhankelijk van energie, stress, veiligheid en medicatie.

Misschien kan het helpen om niet meer te denken in termen van slim of dom, maar in termen van beschikbaar of geblokkeerd. En de blokkade is ophefbaar, of in elk geval te omzeilen. Je kunt stap voor stap opnieuw leren vertrouwen dat je brein wél weer kan lezen en studeren. Alleen vaak in een ander tempo, met meer pauzes, met andere routes.

Als je twijfelt of de medicatie hier een rol speelt, kun je met je behandelaar kijken naar mogelijkheden van langzaam afbouwen, bijvoorbeeld met hyperbolische afbouw of taperingstrips. Zie de 33 tips voor medicatieafbouw.

En los daarvan: lifestyle is echt goud in dit soort processen. Slaap, beweging, structuur, voeding, yoga of meditatie, sociale contacten… je hersenen knappen er aantoonbaar van op, en het maakt dat je minder afhankelijk bent van pillen en meer van je eigen herstelvermogen.

Dus nee, je bent je intelligentie niet kwijt. Je brein is overspoeld geraakt en nog steeds aan het bijkomen, plus je medicijnen helpen niet mee met scherpte. Vertrouwen terugwinnen, stapjes in herstel maken, en misschien samen met je behandelaar de medicatie kritisch bekijken, dát zijn routes die meer belofte hebben dan de sombere gedachte dat je slimmerik-kwantum voorgoed verdampt zou zijn.

Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.

Greetz Jim

Meer informatie