Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Onze dochter woont weer bij ons omdat ze voor de tweede keer een psychose heeft. We zijn nauw betrokken bij het verloop en het valt ons op dat wanneer we denken dat ze voorzichtig de goede kant opgaat, ze weer ernstige wanen heeft.
Wij als ouders begrijpen niet wat de trigger zou kunnen zijn. Of hoort dit gewoon bij het proces van de psychose?
Wat kunnen wij doen om haar te helpen?
Hey M., dank voor je vraag!
En wat goed dat jullie zo betrokken zijn bij je dochter — ook al zal het af en toe aanvoelen alsof je in een nachtmerrie leeft waar je niet om gevraagd hebt. Want ja, wat jij beschrijft is zo herkenbaar voor mensen die iemand met een psychosegevoeligheid van dichtbij meemaken. Het gaat beter… hoop gloort… en opeens is het er weer. En je staat erbij, je kijkt ernaar, en je hebt geen idee waar het vandaan komt. Frustrerend, machteloosmakend, en ook nog eens hartverscheurend om te zien.
Laat me je meteen geruststellen: nee, jullie doen niks fout. En nee, het betekent niet per se dat het de verkeerde kant opgaat. Dit hoort helaas vaak bij het proces. Psychosegevoeligheid is een soort extreme vorm van betekenisontregeling — het brein probeert met alle macht grip te krijgen op een werkelijkheid die als onveilig of verwarrend wordt ervaren. En soms is het genoeg dat er één puzzelstukje even verschuift (vermoeidheid, stress, een opmerking, te veel prikkels, hormonen, een herinnering, wat dan ook) en het brein trekt zich weer terug in een ‘veiligere’ versie van de werkelijkheid: de waan.
Het lastige is dat je die triggers vaak pas achteraf (en soms nooit) kunt herkennen. Maar dat betekent niet dat het herstelproces niet bezig is. Sterker nog: herstel gaat vaak met vallen en opstaan. Twee stappen vooruit, eentje terug. De kunst is om die terugval niet als ramp te zien, maar als onderdeel van het leren leven met deze gevoeligheid. Een soort leercurve — hoe pijnlijk ook.
Wat jullie kunnen doen? Nou, vooral: naast haar blijven staan. Niet overtuigen, niet corrigeren (“dat klopt toch niet, dat is niet echt!” — werkt meestal averechts), maar samenleven met de beleving zonder jezelf erin te verliezen. Dat vraagt een hoop. Je moet blijven voelen dat je dochter niet haar wanen is. Ze heeft ze, ja, maar ze ís ze niet. En diep daarbinnen zit nog steeds dat meisje dat jullie kennen — ook al is ze nu even zoek.
Misschien is het ook helpend om contact te zoeken met anderen die dit herkennen. Stichting Weerklank bijvoorbeeld of Ypsilon — daar weten ze veel over stemmen en wanen, en hoe je daar als naaste mee om kunt gaan.
En vergeet jezelf niet hè. Jullie mogen óók wankelen. Oók bang zijn. Oók steun zoeken. Want dit is geen sprintje dat je even trekt — dit is een marathon. En daar heb je voeding, rust en gezelschap bij nodig.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je behoefte hebt aan meer intensief contact, dan kun je ook terecht op onze chat.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
