Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Verschil tardieve dyskinesie en katatonie?

Vraag

Beste Jim,

Ik schrijf je omdat ik twee vragen heb over de huidige behandeling van mijn zoon.

Mijn zoon is 27 en zeven jaar geleden heeft hij een eerste psychose gehad. Na een tijdje zoeken en wat antipsychotica uitproberen zijn we uitgekomen op olanzapine, dat verdroeg hij het best. Dat leek een paar jaar lang goed te gaan maar door een paar gebeurtenissen wilde hij niets meer weten van de hulpverlening. Ondertussen is hij gaan drinken en ging het steeds slechter met hem. Een paar maanden geleden kreeg hij steeds meer van wat jij dopaminesensitiviteit noemt, en uiteindelijk gewoon alle symptomen. NB: Dit is mijn observatie, zijn psychiater kijkt me meewarig aan als ik dit opper. Ik heb namelijk begrepen dat vooral bij alcoholgebruik, atypische antipsychotica wel degelijk kunnen leiden tot tardieve dyskinesie. Zijn psychiater betwijfelt dat sterk.

Vorige week is hij ingestort en opgenomen. Zijn psychiater zegt echter dat het niet om tardieve dyskinesie gaat maar om katatonie en daarom krijgt hij nu lorazepam. De olanzapine is verdubbeld van 10 naar 20 mg omdat hij behoorlijk psychotisch was/is. Mijn vraag is concreet: wat is het verschil tussen tardieve dyskinesie en katatonie? En zouden ze hier wel op de goede weg zijn?

Mijn tweede vraag is de volgende. Omdat het vorig jaar al minder ging met mijn zoon is in mei geprobeerd om thuis met clozapine te starten. In tegenstelling tot wat je verwacht van clozapine, namelijk dat het een sedatieve werking heeft, werd mijn zoon er juist agressief en geagiteerd van, en hij kon er slecht van slapen. Elke keer nadat hij het had geslikt, werd hij na ongeveer een uur eng asgrauw en keek hij heel vreemd uit zijn ogen. Daar schrok ik erg van en naarmate de dosis verhoogd werd, werd dit erger. Na zes dagen stond hij tussen de middag opeens met een schaar tegen zijn nek en zei dat hij die in zijn nek zou steken. Zijn psychiater was op vakantie dus ik heb de clozapine meteen stopgezet. De agressie verdween vrijwel meteen.

Nu willen ze het echter opnieuw met clozapine proberen (in hun woorden: ‘het is toen niet echt goed geprobeerd’) en ik houd echt mijn hart vast. Ik wil graag weten of de reactie van mijn zoon vaker voorkomt en zo ja, of dat als een contra-indicatie wordt beschouwd? Wat zou een alternatief zijn buiten clozapine? Mijn zoon heeft al een aantal antipsychotica geprobeerd en vaak heeft hij te veel bijwerkingen. Gezien zijn historie heb ik mijn hoop eigenlijk gevestigd op cannabidiol, maar ik weet niet of dat eventueel in uitzonderlijk geval al vrijgegeven zou kunnen worden voor behandeling.

Antwoord

Dank voor je vraag, lastige situatie. Tardieve dyskinesie is anders dan katatonie. TD gaat over onwillekeurige bewegingen, vaak rond de mond en tong (maar kan ook elders, zoals ledematen en romp), katatonie gaat over motorisch gedrag.

Clozapine wordt traditioneel juist gebruikt om zijn anti-agressieve eigenschappen, maar het kan natuurlijk dat het bij jouw zoon juist agressie veroorzaakt. Aan de andere kant kan het toeval zijn dat bij hem agressie/impulsiviteit optrad toen hij clozapine ging gebruiken, hoewel het feit dat het meteen verdween toen de clozapine werd gestaakt wel een sterk argument is voor dat het een bijwerking was van de clozapine.

Ik denk dat het beste is om voorzichtig te beginnen met clozapine weer en met de psychiaters af te spreken dat er GOED wordt gemonitord op het optreden van agressie/impulsiviteit. Ze moeten het natuurlijk wel serieus nemen want alle medicaties kunnen persoon-specifieke bijwerkingen hebben en jouw observaties moeten ook tellen.

Het probleem van cannabidiol (CBD) is dat er geen goed bewijs is dat het iets doet bij psychose. Dat gezegd hebbende kan het natuurlijk best iets doen voor je zoon dus het is wellicht een poging waard. Maar dan moet er wel overeenstemming zijn tussen je zoon, de behandelaars en jezelf.

Hope this helps, Jim

Deze vraag is gesteld door een vrouw in de leeftijdscategorie 55
Beantwoord door: Jim van Os op 18 maart 2019

Gerelateerd

Meer over

Bijwerkingen
Diagnostiek
Medicatie
tardieve dyskinesie

Lees ook