Hoi Jim,
Ik hoor en lees steeds vaker dat het het beste is om bij moeilijke en zware emoties te proberen om present te zijn. Ze aan te gaan en er niet voor weg te lopen.
Wat is ‘present zijn’ precies, en hoe doe ik dat?
Dank voor het antwoord.
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Wat is ‘present zijn’ precies en hoe doe ik dat?
Vraag
Antwoord
Hey R., dank voor je mooie vraag!
Ja, dat woord present klinkt prachtig hè, maar wat is dat nou eigenlijk in het dagelijks leven? Het is een beetje een modewoord geworden, iedereen gooit ermee, maar het komt natuurlijk uit de presentietheorie van Andries Baart. Zijn idee was: echte zorg gaat niet over protocollen of symptoomlijstjes, maar over met iemand aanwezig durven zijn, zonder meteen te willen fixen of te sleutelen. Het is meer: blijven staan waar de ander staat, ook als het ongemakkelijk is. En dat kun je ook op jezelf toepassen: dat je bij je eigen ellende blijft in plaats van er meteen van weg te rennen of het te overschreeuwen.
In de praktijk is dat een soort micro-oefening van telkens opnieuw thuiskomen bij jezelf. Present zijn met jezelf is niet dat je de hele dag op een kussen zit met wierook aan, maar meer dat je in een lastig moment even zegt: oké, dit is er nu… mijn lijf voelt zwaar, mijn hart klopt snel, ik wil eigenlijk weg… en tóch blijf ik erbij. Je maakt er als het ware een klein kampvuurtje van in jezelf waar je naast gaat zitten. De kunst is dat je niet gelijk in vechten, vluchten of analyseren schiet, maar gewoon opmerkt wat er gebeurt en ademt. Dat klinkt simpel, maar is heel moeilijk, want alles in je systeem wil meestal van het gevoel af.
Je zou kunnen beginnen met korte momenten van oefening: een minuut, hooguit twee. Bijvoorbeeld als je merkt dat er angst of somberte binnenkomt. Gewoon zitten, je voeten voelen, je adem volgen, en zachtjes zeggen: ja, dit ben ik nu. Het hoeft niet mooi of spiritueel te zijn, gewoon heel nuchter. Op slechte dagen betekent present zijn soms alleen: tandenpoetsen en ondertussen voelen dat je er bent. Dat is óók presentie.
Het helpt ook om mildheid erbij te nemen. Present zijn met jezelf kan anders snel veranderen in streng naar jezelf kijken: ik móet dit nu aangaan. Maar het gaat juist om zachtjes aanwezig zijn, met een soort nieuwsgierigheid. Zoals je bij een goede vriendin zou zitten die verdrietig is: je hoeft het niet weg te nemen, je bent er gewoon.
Ik zeg weleens: present zijn is leren verdragen dat je een mens bent, met alle rommel erbij. En dat is eigenlijk de kern van herstel: jezelf niet meer kwijt hoeven raken, maar steeds weer een beetje terugvinden, ook al stormt het om je heen.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen.
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 18 augustus 2025
