Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Russel Cummins

Russel Cummins is ervaringswerker, persoonlijk begeleider, kwartiermaker ervaringsdeskundigheid, teamcoach en organisatie adviseur in de GGZ.

De ervaringsdeskundige: De brug tussen hulpverlener en patiënt

levende-brug-hulpverlener-patient

Ik ga het hebben over wij-zij in de zorg: ‘wij patiënten – zij hulpverleners’ en ‘wij hulpverleners – zij patiënten’. De ‘hype’ van dit moment gaat over dit eeuwenoude puur menselijke probleem. Zij, de verwarden op straat die onberekenbaar en onvoorspelbaar kunnen zijn.

Zelf ben ik in vroegere jaren zo’n verwarde schreeuwende dakloze man geweest. Tevens werk ik nu jaren in de psychiatrie. Wij patiënten – wij hulpverleners: ik behoor tot beiden en dus tot geen van beiden. Ik zou mezelf meer willen omschrijven als een soort ‘hybride’, een (ervaringsdeskundige) bruggenbouwer.

Wij hulpverleners, hebben (soms uit angst) geleerd dat professionele afstand moet worden betracht, want als je in ‘het systeem’ van een verwarde terechtkomt, kan dat zeer dreigende vormen aannemen voor jezelf en je naasten.
Deze afstand komt dus voort uit de gedachte dat de patiënt ook je vijand kan zijn of worden. Dat is niet te voorkomen.

De patiënt wordt dus ook als een potentiële vijand op enige afstand gehouden

Als het merendeel van de communicatie niet alleen uit de gesproken woorden bestaat , maar ook uit wat daar onder zit, bepaalt dit vijandsbeeld vanaf het begin mede het contact tussen hulpverlener en patiënt en zet de ondertoon van het contact. Iemand die als potentiële vijand benaderd wordt, kan/zal zich waarschijnlijk ook zo gedragen.

Daartegenover: wij patiënten, van wie het denken en handelen wordt onderdrukt door ‘het systeem’. Die door opsluiting in een ziekenhuis, door medicijnen worden vervreemd van onze geest en lichaam en vervolgens als dikke kwijlende zombies naar buiten mogen.

Het merendeel van de bevolking is tevreden over de behandeling van de psychische klachten door de psychiatrie, en het merendeel van de hulpverleners denkt niet (bewust) dat de patiënt de vijand is.

Wat ik hier boven beschrijf zijn de extremen, de uitersten die ik in de praktijk gezien heb, maar zij zetten wel de toon. Zie hier het probleem, de kloof en de twee kanten van de loopgraaf. Beide kampen worden geregeerd door basale emoties als angst en boosheid, wat vervolgens niet altijd getemperd wordt door reflectievermogen over het eigen aandeel in deze (mis)communicatie. Voor ‘hybriden’ zoals ik is hier de dankbare taak weggelegd als een soort ‘VN troepen van de geest’ een brug te slaan over deze kloof.

Wat hiervoor nodig is, is vertrouwen van beide partijen waarbij beiden zich gezien, gehoord en begrepen voelen

Dan kunnen wij, – ervaringsdeskundigen – in beide(!) richtingen over deze brug bewegen: van hulpverlener naar patiënt en van patiënt naar hulpverlener. Als ware autodidactische mediators.

Er zijn ook mensen met patiënten-ervaring die nog zeer kwaad zijn over de eigen behandeling, die vervolgens als een soort pseudo Patiënten Vertrouwens Persoon (PVP) samen met de patiënt ten strijden trekken tegen ‘de ggz’. Zelf beschouw ik hen nog niet als deskundig omdat het hen nog ontbreekt aan het bijbehorende relativerende persoonlijke proces wat betreft het verwerken van de eigen ervaringen en het inzien en accepteren van het eigen aandeel, voor zover mogelijk. Ieder zijn proces, maar het mag de patiënt geen schade berokkenen.

Voor de patiënt is gehoord en gezien worden belangrijk, om zo ook niet langer als een soort Don Quichote gezien te worden, maar een medestander te hebben.

Al met al is er geen vijand, als er een gezamenlijk doel is, namelijk het samen optrekken met als doel verbetering.

photocredit: pexels

Reacties

7 reacties op “De ervaringsdeskundige: De brug tussen hulpverlener en patiënt”

  1. Ano Niem

    Naar 30 jaar ervaring te hebben met verschillende “hulpverleners” Van opname, Riagg, GGZ, en meerdere hulpverleners buiten de reguliere zorg.
    Is mijn vertrouwen helemaal weg. Zoveel Misbruik, missdiagnoses, labels, en behandelingen die averechts werken. De mooie woorden, de arrogantie om dan uiteindelijk af te haken (de hulpverlener) en mij ook nog een schuldgevoel te bezorgen. pff Waarbij ik dan weer de puin kan ruimen om weer (met wat geluk) terug bij af zijn. Al die ervaringen stapelen op
    Het ergste van deze bak ellende is dat mijn vertrouwen kapot is. Ik vertrouw “ze” gewoon niet meer. Ik probeer wel, maar er hoeft maar iets te gebeuren of ik heb een meltdown, en dan is het schip gezonken.
    Dus ja als iemand een idee heeft hoe ik dit kan aanvaren hoor ik dit graag. Wat zou een weg naar herstel van vertrouwen kunnen zijn?

  2. Barbara Huisman

    Ik ben ook zo’n hybride en denk er hetzelfde over. Stel je neutrale vragen, dan behoor je ineens tot het ‘andere’ kamp. Blogs als deze geven me vertrouwen en steun. Dankjewel!

    1. Chris

      Mooi stuk!! Vooral je opmerking: Al met al is er geen vijand, als er een gezamenlijk doel is, namelijk het samen optrekken met als doel verbetering.

      Maar t kan ook voorkomen bij sommige Ervaringsdeskundige-Patient-“Relaties” of Ervaringsdeskundige-hulpverlener-relatie heb ik het gevoel. Zelf heb ik een afhankelijkheidsstoornis-achtergrond:
      http://verslaving.org/verslaving1.html
      Depressies en psychoses kwamen vooral op latere leeftijd geregeld op bezoek. Na mijn herstel heb ik de opleiding Ervaringsdeskundige in de zorg in Groningen gedaan en 1,5 jaar stage gelopen in een forensische verslavingskliniek waar men een heel andere kijk op vaardigheden/functie had/heeft dan de opleiding. Op zo’n IMC kom je ook wel eens bekenden tegen van vroeger en ook wat de noemer draagt: Het straat-of bajes gedrag en dan is het soms best wel lastig om professioneel te blijven(zeker als je stagair bent).
      Tijdens mijn volgende stage, in een Fact-team vond ik de competenties & vaardigheden die we leerden veel beter tot z’n recht komen. Na de opleiding heb ik twee jaar(op papier) gewerkt in een BOPZ voor mensen met verslavingsproblematiek en een PA. Om even terug te komen op het onderwerp. Ik voelde mij eigenlijk nergens “bijhoren/passen/thuis”. De collega’s hebben een controlerende en regulerende functie waar ook het uitdelen van vervelende consequenties toebehoort en de doelgroep had een andere mening mbt middelengebruik dan ik. Wat overigens geheel niet in de weg hoeft te staan voor een goede relatie, behalve als je mensen gaat veroordelen. En IDD krijg je met regelmaat een wij tegen zij sfeer en waar staat dan de ED. Die hoort bij Het Team, (alleen die zin al) wordt gesteld, maar, in mijn geval dan, heeft een andere kijk op bepaalde zaken dan collega’s over waar de oorzaak van de sfeer ligt. (Trouwens met de doelgroep is het met enkele onderwerpen net zo). Toch voelde ik me vaak meer op mijn gemak bij de patiënten/cliënten dan bij mijn college’s wat denk ik mede kwam door die “professionele” houding maar ook door (lichaams)taal/opmerkingen/geroddel achter gesloten deur. Mijn voordeel is ik ken het leven in de kliniek met al zijn wachttijden/verplichtingen/regeltjes en begeleiders waarbij je het idee kreeg dat ze van een andere planeet kwamen. En daar zit ook de angst denk ik, het onbekende. Ik ken(de) collega;s die gewoon zichzelf bang maken/dan wel bevooroordeeld raken door het lezen van “het/een dossier”. Nu, als ik die ook zou lezen zou ik waarschijnlijk niet snel iets opmerken waardoor ik me onveilig zou voelen. Maar ik ontmoet liever eerst de persoon zelf, in onbevangenheid. Ook daar komt dus “ervaring” om de hoek kijken. Ik heb in alle klinieken waar ik verbleef of werkte agressie & “geweld” meegemaakt/gezien. Schreeuwen, weg-duwen, halve knokpartijen- en soms steekpogingen met een voorwerp. Maar dat gebeurde in de scene ook. T is net hoe je er(onbewust)mee omgaat. Ik voelde/voel me als ED nooit onveilig in/bij een groep/patient. Daar komt bij dat ik wel begrijp hoe mensen na een paar maanden in een kliniek zich voelen.
      http://verslaving.org/opname-kliniek.html
      Hmmm, ik lul laweer veel te lang in elk geval complimenten met je stuk. Een voor mij zeer herkenbaar onderwerp, en voor menige een onderdeel in zijn/haar herstel. Succes, groet, Chris

  3. Minne

    Mooi te lezen dat je tevreden bent met de positie die je hebt bereikt. Ik begrijp je redeneringen. De ggz-medewerkers zouden specialisten dienen te zijn in de omgang met hun cliënten, het is derhalve veelzeggend dat er tegenwoordig extra bruggenbouwers nodig zijn om het contact tussen patiënt en behandelaar te verbeteren.

    De huidige omstandigheden binnen de psychiatrie zijn erbarmelijk te noemen. Patiënten in klinieken en opnameafdelingen worden verwaarloosd, komen maandenlang niet buiten en worden volgespoten met medicijnen waarvan wetenschappers eigenlijk al weten dat die geen oplossing bieden op termijn.

    Soms zijn keiharde demonstraties en acties nodig om wezenlijke veranderingen teweeg te brengen. Als feministen in de vorige eeuw geen vuist hadden gemaakt, dan was er nooit kiesrecht voor vrouwen gekomen. Tegen een slachtoffer van seksueel misbruik zeg je niet dat je bruggen wilt bouwen tussen de dader en het slachtoffer. Sommige misstanden zijn namelijk dermate ernstig dat er geen behoefte is aan bemiddeling, maar aan belangenbehartiging.

    Psychiatrische patiënten hebben nauwelijks toegang tot echte belangenbehartigers, bijvoorbeeld juristen, en zijn over het algemeen niet georganiseerd.
    Ik wacht met spanning op het moment dat ook in Nederland schadeclaims komen van patiënten, die bijvoorbeeld het antipsychoticum Seroquel voorgeschreven kregen als slaapmiddel, zonder dat er überhaupt sprake was van een psychose, waardoor ze blijvend zijn gaan lijden aan het Dopamine Sensitiviteit Syndroom. Veelal worden patiënten die lijden aan psychosegevoeligheid binnen het huidige psychiatrische systeem gedurende hun leven steeds zieker gemaakt.

    De hedendaagse westerse psychiatrie moet op de schop. Als de fundamenten van een systeem niet deugen – bijvoorbeeld de polyinterpretabele en foutieve DSM die uitmondt in het lukraak diagnosticeren en medicaliseren van patiënten -, zal men de funderingen eerst grondig moeten verwijderen om een nieuw gebouw te kunnen plaatsen: de nieuwe GGZ.
    Bruggen zullen geheid instorten, wanneer de fundamenten niet goed zijn en de grond te drassig is.

  4. Tattetop

    Dank je Russell voor deze waardevolle en heldere bijdrage?

  5. Nanette waterhout

    Ha Russell,
    Dank je wel voor je mooie blog! Ik ga hem delen met mijn collega ervaringsdeskundigen en mijn collega’s in het fact team.

  6. Clara Koek-Michels

    Dag Russell, toen ik je blog lag moest ik denken aan iets wat ik meemaakte tijdens mijn opleiding tot psychotherapeut. We kregen les in psychopathologie van een psychiater. Hij gebruikte inspirerend lesmateriaal, namelijk een filmfragment uit de klassieker one flew over the cuckoo’s nest. En ja, het ging ook over de schadelijke effecten van totaal instituties op mensen. Maar…op het eind vroeg de docent toch aan de groep welke persoonlijkheidsstoornis Mc Murphy volgens ons had. En er werd braaf gemurmeld over anti-sociaal, narcistisch etc. Ik zei met een rood hoofd geen, en dat werd weer één van de vele momenten van vervreemding die ik had en nog steeds kan hebben. Want het werd niet op prijs gesteld. De neiging tot het wij-zij onderscheid en dat als een mal over alles heen leggen is subtieler geworden als toen, maar nog steeds sterk aanwezig. Inderdaad is de corrigerende en bouwende rol van ervaringswerker hier broodnodig. Maar ik zie ook een belangrijke taak voor ‘de reguliere hulpverleners’, om zich meer bewust te worden van de wij-zij reflex, het systeem wat daar nog steeds toe uitnodigt en het vermogen van ieder daar op kleine schaal anders mee om te gaan.
    Zeer bedankt weer voor je blog, waar ik veel uithaal,groet Clara

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *