De maandelijkse blogs van Bram hebben als doel meer bekendheid te geven aan het onderzoeksveld rondom psychoses met ruimte voor de persoonlijke kant van de onderzoeker. Veel plezier met het lezen van dit blog, deze maand een kennismaking met Jim van Os, onderzoeker en oprichter van PsychoseNet.
Jim van Os: Voorzitter divisie Hersenen UMC Utrecht en voorzitter van Stichting PsychoseNet
Jim verdiept zich in (de ontwikkeling van) psychoses
Jim van Os is gepromoveerd in Londen in de richting ‘epidemiology en public health’. Hij onderzocht omgevingsfactoren en persoonlijke risicofactoren bij mensen met een psychose. Trauma werd daarin meegenomen, wat toen nog controversieel was. Ook werd er gekeken naar iemands migratieachtergrond en naar cannabisgebruik. Verschillen werden gevonden in het voorkomen van psychose tussen inwoners op het platteland en in steden. In de stad heb je een hoger risico op het ontwikkelen van een psychose. Ook trauma en cannabisgebruik verhogen dit risico. (Nature 2010: The environment and schizophrenia – PubMed (nih.gov) )
Psychotische ervaringen
Bij een psychose gebeurt er iets in de betekenis die je geeft aan je omgeving. Wanneer je hierin uitglijdt, hierin teveel doorschiet, dan gaat het niet goed met je. Dan vlieg je uit de bocht. Van dichtbij heeft Jim kunnen zien dat je er uiteindelijk wel goed mee kan leren omgaan. Zijn nicht heeft veel lezingen gegeven over haar ervaringen en is daardoor steeds zelfbewuster en sterker in haar schoenen komen te staan.
Psychose in breder perspectief
Jim heeft in veel landen gewerkt en toen merkte hij dat elk land echt zijn eigen psychiatrie heeft. Ieder met net een andere werkwijze, en net andere definities. Het lijkt een beetje op een religie die vele stromingen heeft. Wat overal geldt is dat het belangrijk is dat je wat doet aan de omstandigheden waarin mensen leven. Veel problemen gaan over bestaanszekerheid. Heb je een huis, heb je voldoende inkomen, heb je een sociaal netwerk. Daar moet ook aandacht voor zijn in de behandeling. Psychose is een sociale ziekte.
Werk en psychose TWOMORROW
Een reïntegratiebedrijf dat helpt om de juiste voorwaarden te scheppen voor het weer aan het werk gaan is TWOMORROW. TWOMORROW helpt mensen succesvol om via werk van psychische problemen te herstellen. Al 1500 mensen hebben ze aan een plek geholpen. Gewoon meedoen, met ondersteuning waar nodig, helpt het mensen om te leren met hun klachten om te gaan.
GEM project
Met het GEM project, het ecosysteem mentale gezondheid wil Jim een betere GGZ maken. Er is geld genoeg, maar de GGZ functioneert niet voldoende. Daar is ook nooit onderzoek naar gedaan. GGZ zou er voor moeten zijn om je te helpen bij het vormgeven van je leven. Niet alleen het geven van therapie en medicatie. Behandelen wordt dan helpen bij het vormgeven van iemands leven. Dat is beter voor de patiënt en sluit ook beter aan bij zijn behoeften. Daarvoor moet je goed luisteren om dat te kunnen bereiken. En dan de juiste ondersteuning bieden.
Bij het GEM project werken meerdere disciplines en organisaties samen. Ook ervaringsdeskundigen worden betrokken en herstelacademies als ENIK Recovery College. Daarnaast kunnen E-Communities, zoals PsychoseNet, lotgenotencontact faciliteren. Daarnaast zal de het eerste verkennende gesprek dat iemand heeft anders gaan. Het is herstel bevorderend werken, waarbij met mensen uit het sociale domein, hulpverleners en ervaringsdeskundigen samen met de hulpvrager bekeken wordt wat helpend kan zijn. Daarbij wordt gekeken wat de omgeving kan en wordt iemand weer op het goede spoor gezet. Groepsbehandeling kan een optie zijn. De GGZ zal dan flexibeler moeten zijn, en meer af moeten stemmen. De patiënt doet het werk en moet zich weer thuis gaan voelen in de wereld.
Jim van Os persoonlijk
De vader van Jim van Os was arts en hij is opgegroeid met psychiatrie om zich heen. Tijdens zijn studie geneeskunde bleek zijn interesse dan ook echt te liggen bij de psychiatrie. Het is interessant, psychose, en daarnaast kan het schrijnend zijn. Het blijft een groot raadsel hoe het precies werkt. Er is naar het brein gekeken, maar ook naar genen, en er is niets gevonden waar we wat mee kunnen in de praktijk. De conclusie is dat elk mens zo’n 1000 risicofactoren heeft voor het ontwikkelen van een psychose. Je zou kunnen zeggen dat een mens gemaakt is om een psychose te krijgen.
Jim’s persoonlijke ervaringen met stigma
Jim heeft een zoon die vaak opgenomen is geweest met psychose. En het blijkt dat veel hulpverleners vaak handelingsverlegen zijn met dit gegeven. Bij andere mensen ervaart hij dit niet. Die durven wel vragen te stellen en zijn er erg in geïnteresseerd. Om in de samenleving wat aan stigma te doen moeten we op een andere bril kijken naar psychisch lijden. Iedereen loopt vroeg of laat tegen psychisch lijden op en moet er van leren herstellen. De herstelprocessen zijn in de kern hetzelfde, alleen in vorm verschillend. Net zoals de uitingsvormen van psychisch lijden. Dit op de basisschool al leren zou veel kunnen helpen.
Het leven van Jim
Jim raakt zelf niet snel in onbalans. Hij is optimistisch ingesteld en zolang hij regie heeft over zijn keuzes gaat het goed met hem. En gelukkig is dat bijna altijd het geval. Hij heeft veel energie en een positieve houding die een tegenwicht geven en hij ervaart daardoor geen downs. Zijn kwetsbaarheid ligt, en hierin is hij niet de enige in zijn familie, bij verslaving aan alcohol. Het helpt wel om dit te beseffen. Iets te doen te hebben helpt daartegen, zoals veel werken. En dat doet hij dan ook. Om wat meer met zijn vrouw samen te zijn doen ze nu ook meer dingen rondom een hun oude molen met een grote tuin daar omheen. Bezig zijn is goed voor hem.
Citaat: “GGZ moet er juist zijn voor de mensen met complexere problemen. Andere structuren moeten de meer eenvoudige problemen van mensen opvangen. Bijvoorbeeld in E-communities.”
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Geef een reactie