Wat als psychose een diep menselijke, soms zelfs spirituele betekenis in zich draagt? In plaats van het alleen te behandelen als ziekte, zouden we kunnen luisteren naar wat het ons probeert te vertellen. José Hoekstra pleit voor een andere benadering bij psychose: een die ruimte biedt voor betekenis, onderscheidingsvermogen en menswording.
Gewone, spirituele of mystieke psychoses?
Al jaren zie ik regelmatig een discussie en vraag terugkeren: moeten we onderscheid maken tussen gewone psychosen en spirituele of mystieke psychosen? Is het zinvol om daarin een onderscheid te maken? Een terechte vraag, want wat velen in een psychose ervaren, is niet zomaar gekte, maar vol van (spirituele) betekenis. En velen voelen zich, zeker op spiritueel gebied, voorgoed veranderd na het ervaren van een psychose. Tenslotte valt het ik volledig uit elkaar, waarbij je een heel andere realiteit ervaart. Iets dat in mystieke psychose ook het geval is.
Het is een vraag naar: “Moeten we spirituele psychosen anders behandelen?” Een vraag waarop ik graag zou willen antwoorden: we moeten alle mensen die psychosen ervaren anders behandelen. Waarom gaan we niet eens heel anders kijken naar het ervaren van psychosen in het algemeen? Zonder de zorgen om veiligheid en het weer kunnen functioneren aan de kant te zetten, want die zijn zeker heel belangrijk! Is het zinvol om aan de gang te gaan met onderscheidingsvermogen?
Metaforen in een psychose
In elke psychose zit betekenis, en zicht krijgen op wat de psychose je te vertellen heeft, bevordert altijd je proces. Zo kunnen beelden over grote conflicten op aarde eigenlijk model staan voor de conflicten die je vroeger thuis ervoer. Metaforen in je psychose kunnen een trauma aan het licht brengen dat vraagt om verwerking en behandeling. En ervaringen van synchroniciteit, betekenisvol toeval, evenals eenheidservaringen, kunnen je op een pad zetten naar meer innerlijk vertrouwen en een versterking van je eigen spiritualiteit.
Terwijl gevoelens van achterdocht misschien vooral de eenzaamheid en de onverbondenheid laten zien. En beelden van geweld misschien je woede verbeelden over het niet gezien zijn in je leven. Om maar eens wat te noemen. Beelden in een psychose hebben ons echt veel te zeggen, net als beelden in dromen. Samen naar die beelden gaan kijken, en de boodschap die eronder ligt — wat vraagt hier om aandacht? — kan iemand verder helpen op een pad van heling.
Neem de mensen serieus
Daarvoor is het nodig dat we mensen met psychosegevoeligheid volledig serieus gaan nemen en in hun ervaringen en in hun proces naar gezondheid en menswording. Er zijn allerlei delen van ons die geen kans hebben gehad om zich te uiten of aanwezig te zijn in het hier en nu, en die via een psychose een uitweg zoeken. Willen we een gezonder mens worden, dan is het zaak te gaan kijken naar die delen die via de psychose om aandacht vragen. Wat zeggen de wanen ons eigenlijk?
Eerder bewustzijn creeëren!
De psychose wil ons vaak iets zeggen – maar als wij het alleen maar wegzetten als gekte of ziekte, blijven we ervan wegkijken als iets ongewensts, en komt het verhaal gewoon weer terug. Ik zou dus zelf niet willen pleiten voor een onderscheid tussen mystieke psychosen en niet-mystieke psychosen, maar wel voor meer bewustzijn ten aanzien van mystieke staten in het algemeen en spirituele kennis – ten behoeve van iedereen die psychosen ervaart.
Eveneens het ontwikkelen van bewustzijn ten aanzien van het herkennen van metaforen in wanen. Kennis van spiritualiteit, en kennis en bewustzijn van therapeutische processen, zijn dus zeer gewenst om mensen te kunnen begeleiden in het herkennen van hun ervaringen in een psychose, het onderscheiden van wat deze ervaringen hen te vertellen hebben, en wat er verder nodig is voor hun proces van therapie of behandeling.
Wat heeft de psychose te vertellen?
Naast goede zorg, gericht op veiligheid en functioneren, is aandacht voor dit proces van leren onderscheiden wat de psychose ons te vertellen heeft volgens mij echt belangrijk in het proces naar heelwording, menswording, integratie. Behandel elke psychose als een mystiek proces. Daarin hoeven we helemaal geen onderscheid te maken, behalve het onderscheid dat mensen zelf maken: ondersteun hen die dit kunnen en willen, en ga er bij voorbaat van uit dat iedereen graag serieus genomen wil worden in hun ervaringen, en niet wordt weggezet als ziek.
Kost dit tijd en aandacht? Ja, natuurlijk kost dit tijd en aandacht – maar een verhaal dat niet geïntegreerd wordt, zal terugkeren in een volgende psychose. Wanneer iemand de gelegenheid krijgt om op deze manier te helen, gezonder te worden, sterker te worden als mens, dan kost dat op de lange duur minder zorg en tijd.
Eigen regie is belangrijk
Geef mensen met psychosegevoeligheid hierin dus ook de regie over hun eigen proces. Ga aan de slag met Onderscheidingsvermogen bij psychose ten aanzien van eigen psychosen, ten behoeve van het integreren van ervaringen, traumaverwerking en menswording.
José Hoekstra is ervaringsdeskundig clientondersteuner en cursusbegeleider bij Zelfregie en Herstelorganisatie de Hoofdzaak In Alkmaar. Ze schreef het boek Vleugels. Psychose als weg tot volledig mens zijn.
Meer lezen van José Hoekstra?
Meer lezen over Onderscheidingsvermogen bij psychose?
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de PsychoseNet Shop al?
Goede boeken over de Nieuwe GGZ, Psychosegevoeligheid, Trauma en nog veel meer!
Geef een reactie