Hoelang moet je een antipsychoticum gebruiken om te kunnen beoordelen of het het juiste middel is?
Bedankt voor het antwoord.
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hoe snel weet je of het antipsychoticum het juiste middel is?
Vraag
Antwoord
Hey R.,
Goeie vraag — en eentje waar de meeste behandelaren een beetje slordig mee omgaan, als ik eerlijk ben. Want wat je vaak hoort is: “we geven het twee weken, kijken dan of het werkt, en anders proberen we iets anders.” Maar zo werkt het brein dus niet.
Antipsychotica zijn geen paracetamolletjes. Ze veranderen hoe je hersenen signalen verwerken — vooral die met dopamine te maken hebben — en dat heeft tijd nodig. Sowieso heb je bij een eerste keer gebruiken van een antipsychoticum al snel 4 tot 6 weken nodig om iets zinnigs te kunnen zeggen over effect én bijwerkingen. En dan nog hangt het enorm af van wat je wilt behandelen: stemmen? Verwarring? Angsten? Motorische onrust? Dat reageert allemaal anders.
Tegelijk: als je merkt dat je je binnen een paar dagen ellendig voelt — suf, vlak, angstiger, of juist onrustiger (denk aan acathisie) — dan moet je dat ook serieus nemen. Soms zegt je lijf eerder dan je hoofd: dit is ‘m niet. Want niet elke reactie is ‘even doorzetten’. Sommige middelen zijn gewoon geen goede match, zeker niet op hogere doses.
En let op: het is geen alles-of-nietsverhaal. Soms werkt iets wel een beetje, maar in een te hoge dosis raak je jezelf kwijt. Daarom pleit ik altijd voor: begin met de laagst mogelijke dosis, kijk rustig wat het doet, en ga pas ophogen als er écht geen beweging in zit. En als het niet werkt, dan is stoppen óók een optie. Maar dan wél geleidelijk, anders krijg je ontregeling die op ‘ziek zijn’ lijkt, terwijl het eigenlijk afkick is.
Dus samengevat: meestal kun je pas na 4 tot 6 weken echt iets zeggen, tenzij je lichaam eerder al nee roept. En dat ‘juiste middel’ is geen objectieve waarheid — het gaat erom of het jou helpt, op een manier die leefbaar is. En het liefst in de laagst mogelijke werkzame dosis.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 30 juni 2025
