Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Als je stemmen hoort, weet je dan dat het stemmen zijn of niet? Hoor je ze in je hoofd of gewoon via de muur of uit een raam?
Hoe kun je het beste stemmen negeren?
Zijn er mensen die je zo kunnen haten dat ze je dag en nacht uitschelden?
Is het wel eens gebeurd bij iemand dat iedereen dacht dat die persoon stemmen had, maar dat later bleek dat er echt een peroon in huis was?
Alvast bedankt!
Beste M.,
Dank voor je vragen!
Wat stel je mooie en rake vragen zeg. Je raakt meteen een heel gevoelig en belangrijk gebied aan, dus ik ga proberen je een zo helder mogelijk antwoord te geven zonder in stoffige vaktaal te verzanden.
Kijk, als je stemmen hoort, kan het ontzettend verschillen hoe je dat beleeft. Sommige mensen weten meteen: dit is een stem in mijn hoofd, een soort gedachte die zich als een stem voordoet. Maar anderen ervaren het alsof het echt van buitenaf komt, alsof er iemand achter de muur staat te roepen, of uit het raam hangt te gillen. Het is dus niet zo zwart-wit dat je altijd “weet” dat het stemmen zijn. Soms twijfel je ook: hoor ik dit echt? Of verbeeld ik het me? Die twijfel kan heel gekmakend voelen. Alsof je continu een soort privé-detective moet zijn in je eigen brein.
En ja, stemmen kunnen in je hoofd zitten, maar ze kunnen ook heel realistisch klinken, alsof ze echt in de buitenwereld zijn. Dat maakt het nou net zo intens en verwarrend. Het brein, de grote illusionist die het is, kan heel levensechte ervaringen oproepen, zeker als er sprake is van psychosegevoeligheid. En eigenlijk, als je erover nadenkt… horen wij altijd stemmen in ons hoofd, in de vorm van gedachten. Alleen als die gedachten een eigen leven gaan leiden en los raken van onze wil, dan wordt het pas echt ingewikkeld.
Dan je vraag over hoe je stemmen het beste kunt negeren. Poeh, als het zo simpel was hè. “Gewoon even niet opletten” werkt helaas meestal niet, want dan worden ze juist opdringeriger, een beetje zoals dat liedje dat je probeert te vergeten maar dat zich hardnekkig in je hoofd vastbijt. Wat wél vaak helpt, is een soort innerlijke houding ontwikkelen waarin je de stemmen niet probeert weg te duwen, maar ze als het ware laat praten zonder dat je erin meegaat. Een beetje zoals bij een radiostation dat aanstaat maar waar je niet actief naar luistert. Mindfulness kan daar soms bij helpen, of werken met technieken uit Acceptance and Commitment Therapy, waarbij je leert ruimte te maken voor moeilijke ervaringen zonder dat ze je volledig in hun greep krijgen.
En dan je vraag: kunnen mensen je echt dag en nacht haten en uitschelden, en zou dat echt zijn? Eerlijk gezegd: als mensen echt dag en nacht je zouden uitschelden, dan zou dat opvallen in de omgeving. Er zouden buren zijn die het ook horen, er zouden meldingen komen. In de meeste gevallen waarin mensen dat ervaren, blijkt het toch te gaan om stemmen die je zelf hoort. Dat is ontzettend pijnlijk en voelt superecht, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar het komt meestal voort uit je eigen brein, niet uit de buitenwereld.
Toch zijn er verhalen bekend waarin mensen eerst werden gezien als “psychotisch” omdat ze dingen hoorden of zagen, en waarbij later bleek dat er inderdaad gekke dingen aan de hand waren in hun omgeving. Bijvoorbeeld iemand die echt werd gepest of gestalkt. Dus… ja, het kan in uitzonderlijke gevallen gebeuren. Maar meestal, zeker als het langdurig en dag en nacht doorgaat, zit het toch meer in het domein van interne beleving.
Het belangrijkste is eigenlijk niet om te bewijzen of iets “echt” is of “niet echt”, maar om te leren hoe je ermee omgaat. Stemmen kunnen heel gemeen en hatelijk zijn, maar ze zijn meestal een soort afspiegeling van oude angsten, trauma’s, of negatieve overtuigingen die in jou leven. Een goede weg naar herstel is dan ook om te leren jezelf te versterken tegenover die stemmen, je eigen innerlijke vriendelijkheid groter te maken dan hun venijn.
Als je hier verder mee aan de slag wil, dan kan het ook ontzettend helpend zijn om contact te zoeken met stemmenhoordersgroepen. Kijk hiervoor eens bij Stichting Weerklank.
En weet je, M., je bent niet alleen. Er zijn veel meer mensen die hiermee worstelen. Het is echt mogelijk om je er sterker tegen te maken en niet je leven door hen te laten bepalen. Dat vraagt tijd, moed, oefening, en soms een heleboel diepe zuchten… maar het kán.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je meer intensief contact wil, ga dan naar onze chat. Plus als je over je ervaring een blog wil schrijven voor PsychoseNet dan kan dat ook.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
