Antwoord
Hey P., dank voor je vraag!
Ja, dit is zo’n hardnekkige overtuiging hè? Alsof een psychose op zichzelf de hersenen “kapotmaakt” en je dus meteen met antipsychotica moet beginnen om dat te voorkomen. Klinkt lekker daadkrachtig, maar de wetenschap is hier toch echt een stuk genuanceerder over. Er is géén keihard bewijs dat een psychose op zich je hersenen beschadigt zoals een hersenbloeding dat doet. Wat je in studies ziet, zijn subtiele volumeveranderingen bij sommige mensen, maar daar kun je niet zomaar uit concluderen dat dat directe “schade” is. Stress, slaaptekort, hormonen, ontstekingsreacties, medicatie zelf — het speelt allemaal mee. En bij een deel van de mensen normaliseren die hersenmetingen later ook weer.
Wat wél klopt: langdurige extreme stress is gewoon niet goed voor je brein. Maar ja, dat geldt ook voor maandenlang slaapdeprivatie bij jonge ouders of chronische burn-out. Betekent dat dat je altijd meteen antipsychotica moet nemen? Nee. Antipsychotica zijn vooral dempend en kunnen je psychosegevoel in toom houden, maar ze voorkomen niet dat er ooit een psychose ontstaat. Er is ook geen sluitend bewijs dat ze “hersenschade” bij psychose voorkomen. Er zijn zelfs studies die laten zien dat langdurig en hoog gedoseerd antipsychoticagebruik óók invloed heeft op hersenvolume (met name grijze stof). Dus het is geen simpel zwart-witverhaal van “psychose slecht, medicatie goed”.
Waar het volgens mij echt om gaat, is je context en hoe je met je gevoeligheid omgaat. Psychosegevoeligheid is vaak betekenisontregeling: je brein raakt overprikkeld en kan het allemaal niet meer coherent maken. Wat helpt, is rust creëren, betekenis terugvinden, soms met medicatie als tijdelijk hulpmiddel, soms met andere middelen zoals slaap, lichaamswerk, sociale steun. Jij beschrijft zelf al dat antipsychotica je vooral rustig maken maar niet per se “genezen” — dat klopt helemaal met wat we weten.
En als je écht in de literatuur wil duiken, zoek naar werk van o.a. Ho en Andreasen (oude studies die nog wel de hersenschade-theorie pushen) en de meer recente kritische stukken van bijvoorbeeld Lex Wunderink en Joanna Moncrieff. Die laten zien dat langdurig antipsychoticagebruik en psychose allebei impact kunnen hebben, maar dat het verhaal veel complexer is dan “psychose = hersenschade, medicatie = redding”.
Dus ja, blijf vooral nieuwsgierig en kritisch zoals je nu doet. Je eigen ervaring is óók een vorm van data, hè, vergeet dat niet.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 24 juli 2025
