Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste meneer Van Os,
Momenteel kamp ik met angst en slaapproblemen na een lange periode van stress en onzekerheid. De spierspanning in mijn benen is zo hoog dat het me niet lukt om te ontspannen.
Onlangs ben ik gestopt met slaapmedicatie. Ik weet dat ik een goede slaper ben, dat was ik immers altijd. Maar ik denk dat mijn zenuwstelsel eerst weer in balans moet komen. Denkt u dat ook? En zo ja, heeft u praktische tips voor mij?
Hartelijk dank voor uw reactie.
Hey K., dank voor je vraag!
Wat beschrijf jij dit herkenbaar… zo’n fase waarin je zenuwstelsel nog in de overlevingsstand staat terwijl jij allang probeert te landen. Je voelt dan aan alles dat je eigenlijk wel zou moeten kunnen slapen, want dat kon je vroeger ook prima, maar je lijf lijkt het memo niet te hebben gekregen. Spierspanning in de benen die maar niet weg wil, een soort interne motor die blijft draaien, angst die je systeem wakker houdt… dat is typisch het patroon van een zenuwstelsel dat nog niet uit de stressmodus is gekomen.
En ja, je intuïtie klopt heel goed: voordat je slaap echt terugkomt, moet het zenuwstelsel weer binnen die window of tolerance leren bewegen. Slapen is namelijk niet iets wat je doet met wilskracht, het gebeurt alleen als het systeem zich veilig genoeg voelt om te zakken. Na langdurige stress blijft dat systeem soms een beetje hangen in de hyperstand, alsof het nog steeds op wacht staat. Het is irritant, maar wel heel begrijpelijk.
Dat je al bent gestopt met oxazepam is knap, want dat is precies zo’n middel dat tijdelijk helpt maar op de lange termijn je zenuwstelsel juist instabieler kan maken. Het brein moet dan echt weer zelf leren reguleren. Dat gaat, maar in kleine hapjes en soms met wat frustratie tussendoor.
Wat in dit soort herstelmomenten het meest helpt, zijn dingen die het lichaam op een zachte manier leren dat het weer mag ontspannen. Dat hoeft allemaal niet zwaar therapeutisch te zijn. Integendeel, de simpelste dingen doen vaak het meest, maar dan wel dagelijks en met een soort milde nieuwsgierigheid. Bijvoorbeeld kleine lichaamsgerichte routines: korte ademoefeningen waarbij je vooral de uitademing wat verlengt, micro-oefeningen waarbij je even voelt hoe je voeten de grond raken, of lichte vormpjes van somatic mindfulness waarbij je per keer maar tien seconden ontspanning probeert te laten landen. Dat zijn die mini-resetjes waardoor het systeem zich weer veilig gaat voelen.
Veel mensen merken dat het zenuwstelsel sneller herstelt wanneer je overdag al stukjes ontspanning oefent, niet pas ’s avonds. Dus even wandelen, ritme, buitenlicht, simpele beweging. En vooral: niet vechten met de slapeloosheid, want dan tilt het systeem nog hoger op. Slapen komt terug zodra je zenuwstelsel zichzelf weer vertrouwt.
De kern is dus: niet harder proberen te slapen, maar zachter proberen te leven. Het lichaam volgt dan meestal vanzelf, en verrassend vaak gaat de slaap dan eerst in kleine brokjes verbeteren en daarna weer volledig terugkeren naar hoe hij ooit was.
Je zit niet vast, je zit in herstel. En dat voelt in het begin altijd een beetje als wankelen. Maar het is een fase, geen nieuw hoofdstuk van je leven.
Hope this helps,
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
