De ex van Bożena heeft euthanasie aangevraagd, omdat ze psychisch ondraaglijk lijdt. Ze schrijft hier dit mooie verhaal over. “Het was zoeken naar compassie vinden voor haar en daarmee tegelijkertijd voelen hoe mijn lijden zoveel pijn deed.”
Je zegt dat je niet meer verder kunt. Direct vul ik aan: “ja, je wilt dat het nu stopt.”
Om de zoveel tijd hebben we contact. Ditmaal om haar excuses te maken voor nare voorvallen die hebben plaatsgevonden. Ik vertel haar, uit de grond van mijn hart, dat alles vergeven is en hopelijk zij zichzelf kan vergeven zodat zij op goede voet kan gaan. Er valt een stilte die door tranen worden opgevangen.
Een aantal dagen later vraagt ze of een kussensloop om je nek met slaapmedicatie effectief is, ze wil niet wachten
Ik werk als ervaringsdeskundige dus dit soort vragen zijn mij niet vreemd. Ik geef nadrukkelijk aan dat ze niet meer zelf kan kiezen voor euthanasie als ze een hersenbeschadiging oploopt door zuurstoftekort. Ze geeft me gelijk, dat mag wel in de krant.
Al pratende komt de realisatie dat ik haar niet kan redden. Dat is mij zo glashelder omdat dit stelselmatig onze verhouding was en dat kostte helse energie.
Dit idee loslaten, geeft rust. Voor nu luister ik naar haar angsten en vooral naar grote zorgen.
Wat gebeurt er met de mensen die achterblijven?
Dat antwoord blijft iedereen haar schuldig. Twee prachtige blauwe ogen kijken hulpeloos omhoog. De vragen op haar lippen sterven duizend doden. Ze heeft geen kanker, maar er is een zwart gezwel wat is gaan groeien in haar hoofd. Voeten zonder bodem, zonder evenwicht door het leven lopen, hoe doe je dat?
Ik voel blinde paniek opkomen. De liefde van je leven verliezen, allebei nog niet eens op de helft van tachtig jaar, dat is nogal wat. Ze grapt: “geen rollator races in het bejaardentehuis.”
Durf het op dat moment niet hardop uit te spreken, maar dat wist ik allang.
Iedereen ging verder; zij bevroor
Iedereen leefde hard. Niemand dacht de dertig te halen. Drank en drugs, hard zingen op straat, in elkaar gerost worden om vervolgens rake klappen uit te delen. Je dekt elkaar. Tegelijkertijd waren onze harten te klein om echte liefde toe te kunnen laten. Dat deed veel, teveel pijn.
Stukje bij beetje, worstelend, werd mijn leven lichter. Er hing hoop en een belofte in de lucht. Dat er mensen zijn die gekoesterd worden; mensen die het leven vieren en niet uit het leven stappen. Bij haar verliep dat anders. Alles werd juist steeds zwaarder. Problemen groter en heftiger zonder tijd voor heling. Een zenmeester vertelde ooit over een zaadje dat zichzelf vernietigt om tot bloei te komen. Zij viel alleen maar uit elkaar zonder open te bloeien.
Nu ze dood is, zeggen mensen dat ze moedig voor zichzelf koos
Zelf kijk ik daar anders naar. In mijn werk is het belangrijk om hoop uit te dragen, dat herstellen mogelijk is en dat is zeker waar. Alleen soms is iets zo breekbaar dat het niet anders kan dan kapotgaan. Dan is een duwtje genoeg en zo gedaan.
Keuzes zijn voor mij verbonden aan vrijheid. Wanneer je dat niet meer ervaart, de weg verliest in het donker, welke vrije keuze blijft dan over?
Mag je dood willen zonder kanker?
Dan denk ik ineens aan maakbaarheid. Mag niet leven ook genoeg zijn? Om eerlijk te zijn, brak haar dat het meeste op. Eenzaam thuiszitten met mensen die geen ruimte voelden om echt te luisteren. Hoe begrijpelijk ook, ik gunde haar lichtere stappen naar de dood.
In ons allerlaatste contact kwam er tijd voor verzoening, diepe vragen en ontboezemingen, allerliefste woorden en keiharde grappen. Zo ongeveer hoe dat bij een lichamelijke ziekte kan gaan. Er was ook strijd, zoals dat altijd tussen ons instond.
Een zucht als afscheid
De euthanasie-dag kwam. Ik was niet bij het afscheid. Wel zag ik foto’s. Haar gezicht, om nooit te vergeten, haast alsof ze zich verbijt en denkt: “nog even dan is alles voorbij.”
Hoe ze bang is terwijl tegelijkertijd haar mond vastberaden staat, met doorleefde trekken van iemand van zestig. Vlak na het overlijden ligt ze daar met een soort van opluchting op haar gelaat. Een allerlaatste zucht lijkt over haar lippen te gaan, van voorbijgaand lijden. Zo licht als donsveertjes om tegenwicht te bieden voor alle zwaarte in haar leven.
Ik adem dus ik leef
Het was zoeken naar compassie vinden voor haar en daarmee tegelijkertijd voelen hoe mijn lijden zoveel pijn deed. Ik besloot naar het licht toe te blijven leven, zoals planten, vanuit elke in- en uitademing. Al verstopt dat atoomlichtje zich soms in kieren. Vol trots blijf ik al vijf jaar steevast vieren bijna veertig te worden. Wie had dat ooit gedacht, net als mijn ex, ik vroeger nooit.
Bożena zou graag in contact komen met andere nabestaanden na euthanasie bij psychisch lijden .
Bożena Kacica, is van originele Poolse. Ze werkt in het dagelijks leven als peer support werker. Zij ontwikkelt en faciliteert vol passie en voldoening workshops waarbij mensen op creatieve wijze aan hun herstel kunnen werken. Zij wil later dichter worden.
Denk je aan zelfmoord? Praat erover. Bel 0800-0113 of chat via 113.nl. 24/7 open, anoniem en vertrouwelijk.
Meer informatie:
- De dood en euthanasie – Een waardevolle reflectie
- 113 Zelfmoordpreventie
- Wanneer is euthanasie toegestaan?
Geef een reactie