Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Jim van Os

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht.

Jim van Os werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Jim van Os schreef deze toegankelijke boeken:

Trauma Begrijpen in 33 vragen

Psychose Begrijpen in 33 vragen

Neurodiversiteit Begrijpen in 33 vragen

We zijn God niet

Psychose en de herschrijving van de psychiatrie: een kritische reflectie

Psychose en de herschrijving van de psychiatrie: een kritische reflectie - Jim van Os

Jim van Os over de herschrijving van de psychiatrie: “De discussie rond het concept van schizofrenie heeft altijd centraal gestaan in de psychiatrie”.

Hoewel deze discussie voornamelijk is beperkt tot gesprekken tussen psychiaters, moet worden erkend dat het eigenlijk een breder debat is dat verder gaat dan de grenzen van de psychiatrie. Het is hoog tijd dat we het gesprek verbreden.

De grenzen van de “Psychiatrische Blik”

Wat betekent het wanneer de psychiatrie kiest om mentale variaties op een bepaalde manier te bekijken?

Deze “psychiatrische blik” is fundamenteel voor hoe psychiaters de wereld om hen heen waarnemen en beslissingen nemen over wat normaal is en wat niet.

De vraag is of deze blik wel wetenschappelijk onderbouwd is

De verdeeldheid over het concept van schizofrenie blijft bestaan, waarbij ongeveer de helft van de psychiaters voor een verandering van het concept is en de andere helft tegen.

Bijvoorbeeld:

In sommige Aziatische landen is er al een positieve verschuiving opgetreden om de stigmatisering rondom psychische aandoeningen te verminderen, zoals in Japan waar er een naams- én conceptwijziging heeft plaatsgevonden.

Echter, in veel delen van de wereld blijft de psychiatrie ongevoelig voor dergelijke conceptuele verandering.

De mislukking van de wetenschappelijke basis

De huidige discussie over schizofrenie weerspiegelt de bredere problemen in de psychiatrie – problemen die verband houden met de wetenschappelijke basis van het vakgebied.

Waarom:

  • Er is een groeiende erkenning van de noodzaak om de epistemologische (kennistheoretische – de vraag wat kennis is en welke kennis juist is) aannames die ten grondslag liggen aan de psychiatrische blik te herzien.
  • Er is nog steeds een breed onderliggend geloof dat psychische aandoeningen te reduceren zijn tot “de juiste medicatie voor de juiste hersenziekte”

Dit geloofssysteem, dat vooral wordt aangehangen door de Amerikaanse psychiatrie, blijkt echter niet wetenschappelijk onderbouwd te zijn. Integendeel, na 60 jaar biologisch onderzoek zijn er geen overtuigende biologische verschillen gevonden die deze bewering staven.

Schizofrenie en de nieuwe morele era

Het wordt tijd dat de psychiatrie zichzelf herziet. Door vast te houden aan verouderde en wetenschappelijk niet onderbouwde overtuigingen, zet de psychiatrie zichzelf klem. Er is behoefte aan een nieuwe benadering – een die erkent dat er geen absoluut “juist” of “fout” is in de psychiatrie en die zich openstelt voor een meer agnostische en wetenschappelijke blik.

Het voorbeeld van Japan toont aan dat verandering mogelijk is

Daar heeft de psychiatrische gemeenschap geluisterd naar de behoeften en wensen van patiënten en hun families.

In deze nieuwe morele tijdperk van geneeskunde is het essentieel dat professionals zich richten op het toevoegen van waarde aan het leven van patiënten, in plaats van zich vast te klampen aan achterhaalde concepten.

Conclusie

Psychose en de herschrijving van de psychiatrie:

Het debat rond schizofrenie is slechts het topje van de ijsberg. Het is een symptoom van de bredere problemen in de psychiatrie. Voor een werkelijke verandering moet het vakgebied zijn fundamenten heroverwegen, zijn overtuigingen uitdagen en zich openstellen voor een inclusiever, patiëntgericht en meer wetenschappelijk perspectief.

Wetenschap is ook erkennen dat er veel onzekerheid en niet-weten is. Alleen dan kan de psychiatrie werkelijk waarde toevoegen aan het leven van degenen die zij hoopt te dienen.

Photo: AI created

Meer lezen over de psychiatrie?

Verder lezen over goede zorg en GGZ?

Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.

Reacties

21 reacties op “Psychose en de herschrijving van de psychiatrie: een kritische reflectie”

  1. […] href="www.psychosenet.nl/psychose-en-de-herschrijving-van-de-psychiatrie " target="_blank" […]

  2. Lucas ten Harkel

    Dag Jim, ik woonde jaren geleden in Noorwegen en had een jongere zus die in een psychose terecht kwam. Ik ben terug naar Nederland gegaan om mijn ouders in hun moeilijke taak bij te staan. In die tijd, ongeveer 1960 was er weinig werkelijke kennis over psychose. Ik heb samen met haar meerder psychiaters bezocht; soms dacht ik: “is zij alleen gek, of ben jij het ook als we weer een deskundige bezochten?”
    Is het een schande om gewoon zoekende te zijn en te erkennen dat je het zelf ook niet weet? Heb het boek “Wij zijn God niet” met interesse gelezen
    Zou er alleen de kanttekening bij willen plaatsen: “gebruik gewoon Nederlandse bewoordingen, dat maakt het nog meer helpend

    1. Jim van Os

      Dank Lucas, point taken!!!

  3. Hilde

    Dank u wel.
    U heeft geen idee wat uw weergaven met open zicht bijdragen aan mijn leven.

    1. Dank Hilde, fijn dat je feedback geeft!

  4. Jos Raaphorst

    Beste Jim van Os,

    Je kan een psychose een naam geven, maar als men niet de oorzaak weet is dit moeilijk.
    Voor mij is de belangrijkste oorzaak van psychose stress, angst en frustratie ( is ook een vorm van stress).
    Ik heb mij jaren verdiept in mijn eigen ziektebeeld schizo-affectief, en daaruit een zeer toegankelijk dopamine-hypothese mogen ontwikkelen.
    Belangrijk bij het ondergaan van een psychose is je draagkracht en draaglast.
    Je draagkracht wordt mede bepaald door je mate van emotionele verwaarlozing.
    Door mijn draaglasten in het leven omgezet te hebben in wijsheid en draagkracht, en ik geleerd heb beter mijn grenzen aan te geven en meer van mezelf ben gaan houden en voor mij de juiste onderhoudsdosering medicatie heb, heb ik een beter leven gekregen.

    Met vriendelijke groet, Jos Raaphorst.

    1. Dank Jos – ja denk er ook zo over. We hebben allemaal een zekere mate van psychosegevoeligheid (de een wat meer dan de ander), die door stress symptomatisch kan worden. Je beschrijft treffend het leerproces hoe je daar je weg in kan vinden, dank daarvoor!

      1. Met Jos Raaphorst ben ik het eens dat draagkracht en draaglast belangrijk zijn. Maar ik geloof niet dat iedereen psychosegevoelig is. Er zijn verschillende reacties mogelijk in een toestand die de draagkracht te boven gaat. En ook zijn er psychoses die niet echt een oorzaak hebben, zoals die van Robert Pirsig in Zen en de kunst van het motoronderhoud, of zoals mijn eigen psychose beschreven in De overtocht.

        1. Jim van Os

          Hey Berry, wat ik bedoel is dat ieder mens is geëquipeerd om betekenis te geven aan de omgeving – en van daaruit psychotische belevingen kan hebben, vooral als er een emotioneel vuurtje onder brandt. Psychose is teveel betekenis toekennen aan op zich neutrale stimuli en daar zijn wij mensen erg goed in…..maar een teveel aan betekenis kan resulteren in een zorgbehoefte.

  5. Alonie

    Hoi Jim,
    Zoals je dit beschrijft zou het toch logisch moeten zijn voor iedereen dat de naam schizofrenie geen basis meer heeft. Hopelijk vind je steeds meer gehoor!

    Een naam geven aan problematiek met meerdere oorzaken, uitingsvormen, stadia en gradaties lijkt me sowieso een hele opgave. Ook vanwege alle associaties met gevaar, ‘invaliditeit’ en chroniciteit etc. Terwijl het wel kan helpen als het een naam heeft, oa dat je erover kan praten en je gedrag niet anders geattribueerd wordt.

    Ik ken iemand die zich suicideerde nadat hij gezegd had dat hij de meest ernstige psychiatrische aandoening had: hij was. schizoaffectief. Hij zag dat als schizofreen met manisch depressief opgeteld. En hij dacht daarmee nooit meer een baan te krijgen.

    Een naam met wat meer perspectief er aan vast zou ook mooi zijn.

    1. Jim van Os

      Dank Alonie, precies – iemand een onbegrijpelijk en mystificerend label geven dat niets met de ervaring van de persoon te maken heeft is een interventie – een negatieve interventie om precies te zijn. Het is raadselachtig waarom de psychiatrie daar geen afscheid lijkt te kunnen nemen van een praktijk die niet alleen onwetenschappelijk, maar vooral moreel onrechtvaardig is…..

  6. Maartje

    Hallo Jim,

    Dank je voor het doorbreken van het gangbare psychiater profiel, als ‘self proclaimed elite’. Een deels massief bastion, vergelijkbaar met de mindset van de katholieke kerk. En de vergaarbak/valkuil van een nihilistisch, materialistisch wereldbeeld. Een inzicht van Eckhart Tolle verzacht: ‘Allow them their unconsciousness’. En: ‘Forgive them for they do not know what they do’.
    Ik heb veel ondersteuning genoten van Psychosenet – in een draaikolk van desorientatie – uiteindelijk een klein stukje land onder mijn voeten. Deze voeten reizen over 2 dagen naar een plek in Spanje, waar ik de komende 2 maanden zal zijn.
    Met het boek van Peter John Schouten ‘Traumaseksualiteit’ onder mijn arm. Over het uitbannen van de ‘innerlijke dader’ – wie zit daar op die stoel? Ik heb innerlijk een loungebank: mijn hele familie zit erop! Dat is de positie binnen een incest situatie – waarbij zelfs de sticker ‘psychiatrisch patient’ wordt ingezet, om de eigen lei schoon te vegen. Ik voel mij echter vrij ervan, voor het eerst sinds jaren, het gevoel van autonomie – het is zo fijn!
    Ik dank je hartelijk!

    1. Jim van Os

      Dank Maartje!

  7. C

    Dag Jim,
    Je schrijft dat ongeveer de helft van de psychiaters voor een verandering van het concept is en de helft tegen. Gaat dat over de psychiaters van Nederland of wereldwijd?
    Dankjewel voor al het werk dat je doet. Het heeft perspectief op mijn leven gegeven dat ik anders nooit had gehad.

    1. Nederland en wereldwijd – overal waar ik heb geprobeerd met een zaal vol psychiaters was het fifty-fifty….Dank voor je compliment C!

  8. Maria

    Het was best een shock voor mij toen ik op dit forum ontdekte begin dit jaar dat de psychiatrie geen wetenschappelijke onderbouwing voor haar beweringen heeft. Een geloofssysteem noemt u het zelfs ! Heb ik bijna twintig jaar als patiënt erop vertrouwd dat psychiaters deskundig zullen zijn op hun vakgebied.
    Ik zou achteraf enkele belangrijke levensbeslissingen nooit genomen hebben had ik eerder geweten dat een wetenschappelijk basis in de psychiatrie ontbreekt. Ik voel me enigszins naïef dat ik er zo blind op gevaren ben. Maar beter laat dan nooit. Ik heb mij herpakt & sta er nu volwassener in.
    Dank u meneer van Os.

    1. Jim van Os

      Graag gedaan Maria, communicatie over en weer is van groot belang!

  9. Els

    Hoe heet het in Japan dan?

    1. Hey Els, in Japan is de naam voor schizofrenie in de afgelopen jaren veranderd om stigma te verminderen en beter begrip te bevorderen. Voorheen werd schizofrenie aangeduid met de term “Seishin-Bunretsu-Byo” (精神分裂病), wat letterlijk vertaald kan worden als “mind-split-disease” of “split-mind disease”. Dit werd gezien als een stigmatiserende term.

      In 2002 werd de naam officieel veranderd naar “Togo Shitcho Sho” (とうごうしっちょうしょう; 統合失調症), wat kan worden vertaald als “integration dysregulation syndrome”. Bovendien drukken de karakters uit dat er sprake is van een kwetsbaarheid waar groei bij mogelijk is. De hoop was dat deze naamverandering zou leiden tot een meer compassievolle en begripvolle benadering van mensen met de aandoening, aangezien het de nadruk legt op dysregulatie in plaats van een “gespleten geest”.

      Studies hebben gesuggereerd dat de naamverandering in Japan heeft bijgedragen aan verbeterde attitudes en begrip van de ziekte onder zowel professionals in de gezondheidszorg als het algemene publiek.

      1. Robert

        Hallo Jim,

        Dr. Elyn Saks heeft het in haar boek “De geschiedenis van mijn gekte” (“The center cannot hold”) over dat de schizofrene geest niet gespleten is, maar in gruzelementen uiteen is gevallen of geslagen.

        In dat kader kan ik me, voor wat dat waard is, best vinden in de integratie disregulatie die de Japanners geobserveerd hebben. Het is voor mij als schizofreen knap lastig om alle mentale “onderdelen” van mezelf die me mens maken “bij elkaar” te houden, voor zover dat me – zeker na mijn derde psychose van sinds sowieso December tot en met begin Augustus – ooit nog goed zal kunnen lukken.

        Belangenvereniging Anoiksis heeft het overigens ooit gehad over het “Disfunctionele Perceptie Syndroom”. Hoe denk jij daar over?

        Ik heb persoonlijk een broertje dood aan een mogelijk stigma, van mij mag iedereen weten wat er met me aan de hand is en of men dat dan begrijpt of niet is niet mijn zaak. Zo lang ik weet hoe ik ondanks mijn “beperkingen” en met hulp van ook medicatie mijn dagelijks leven zo goed en zo kwaad als het gaat nog vorm kan blijven geven vind ik het prima, ik zie één en ander als mijn “werk” (mijn vader noemt me zelfs een “beroepschizofreen”) en ik moet daartoe in alle bescheidenheid flink aan de bak :-).

        Dank je voor je alternatieve maar naar mijn smaak juiste kijk op Psychiatrie, ik vind bijvoorbeeld zelf nu al jaren en jaren dat de protocollen waar mee wordt gewerkt terwijl maatwerk wordt gevraagd nooit afdoende kunnen functioneren.

        Groetjes,

        Robert.

        1. Hoi Robert, dank hiervoor! Anoiksis is in een later stadium overgegaan tot de term “psychosegevoelig” die ook mij juister lijkt. Het woord “dysfunctioneel” is niet erg vriendelijk, hoewel in de aard de perceptie inderdaad bij psychose veranderd kan zijn.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *