De maandelijkse blogs van Bram hebben als doel meer bekendheid te geven aan het onderzoeksveld rondom psychoses met ruimte voor de persoonlijke kant van de onderzoeker. Veel plezier met het lezen van dit blog, dit keer met medewerking van psychiater Lieuwe de Haan over onder andere herstel.
Gedurende de co-schappen die Lieuwe tijdens de studie geneeskunde moest volgen ontstond er bij hem verwondering voor mensen die een psychose doormaakten. Aanvankelijk wilde Lieuwe huisarts worden, maar dat veranderde. Hij ervaarde het als prettig om met genoemde doelgroep samen te werken. Hij kreeg contact met een psychiater die hem op dit pad verder hielp. Er ontstond daar een vacature en hij kon de volgende dag bellen. Er werd een AIOS functie uitgezet, een functie om opgeleid te worden tot psychiater, en daar begon zijn loopbaan.
Lieuwe heeft een duidelijke voorkeur voor de doelgroep mensen met psychose. Veel mensen die een psychose doormaken zitten niet op hulp te wachten. En ze zijn kritisch en autonoom. Dat maakt het uitdagend. Ook zijn mensen met een psychose vaak heel dapper. Ze leggen de problemen niet bij jou en etaleren deze niet. “De kunst is vooral het vertrouwen te winnen. Dat resulteert in fijn samenwerken en dat past bij mij”, aldus Lieuwe.
Het onderzoek in
In 1993 is Lieuwe bij het AMC in Amsterdam gaan werken. Tijdens zijn eerste onderzoeken hield hij zich bezig met het bekijken van overzichtsartikelen om zijn kennis te vergroten over het beloop van schizofrenie. Ook vetzuren en de reactie op medicatie waren interessegebieden van Lieuwe. Daarnaast bekeek hij subjectieve effecten: “wat ervaren de mensen zelf”. Dat gaat dan vooral over de relatie tussen de dopamine 2 receptor en het ervaren van deze subjectieve belevingen. Bij een hogere bezetting van deze receptor door een hoger medicatiegebruik voelen mensen zich rotter en meer gedempt (de subjectieve belevingen).
Lieuwe raakte langzaam steeds meer gegrepen door onderzoek en is toen gaan promoveren. Hij onderzocht clozapine en cannabis gebruik en vond dat bij clozapine gebruik er een lager verlangen naar cannabis ontstond. Ook raakte hij betrokken bij GROUP, een groot Nederlands onderzoeksproject. Patiënten verschilden daarbij in hun waardering van hun medicatiegebruik. Dit hangt erg af van de dosering en voorzichtig doseren is daarbij het devies. Daarom is ook de HAMLETT studie interessant, omdat ook de effecten van lager en korter doseren wordt onderzocht.
Wat men bij GROUP nog meer vond, was dat cannabis gebruik ook psychische klachten bij broers/zussen van mensen met psychose verhoogde: ze waren depressiever en hadden meer psychose-achtige klachten. Daarbij waren opgelopen trauma en gepest worden op school ook belangrijke factoren. Lieuwe heeft toen geleerd hoe belangrijk deze factoren zijn. Verder keek men naar de genetica, maar daar werden weinig direct klinische relevante resultaten in gevonden. GROUP was een belangrijke studie die heeft gezorgd voor verbinding tussen de Nederlandse onderzoeksgroepen. Wel had Lieuwe de Haan meer onderzoek willen doen naar therapie-effecten.
Herstel van een psychose
Volgens Lieuwe zijn de volgende zaken belangrijk bij herstel: dingen ondernemen, sporten, een opleiding doen en werken. Dat is belangrijker dan praten over je problemen. Het helpt als je weer onderdeel wordt van sociale gemeenschappen. En sport is ook erg belangrijk voor herstel. Het gaat veel meer over doen, zelfvertrouwen opdoen. Ook kom je dan meer uit je hoofd en blijf je niet zo in je gedachten verzonken. Je moet dan weer terug naar de verbondenheid met de mensen om je heen. Dat is helpend.
Boek ‘Vraagbaak psychose’
Toen Lieuwe een nek hernia had en niet naar zijn werk kon, heeft hij een boek geschreven. Hij wilde iets om handen hebben om zich op te concentreren en het schrijven heeft hem daarbij geholpen. Het doel was het opschrijven van ‘waarom vragen’ aan patiënten en familieleden. De antwoorden daarop wilde hij geven met daar waar overeenstemming over is in de wetenschap. Uitleg geeft Lieuwe in het boek over: genetica, dopamine, oorzaak, hoe vaak komt het voor, het beloop, wat helpt en dergelijke.
Nieuw onderzoek over het zelf
Lieuwe sprak over ‘het zelf’ of ‘het verhaal over jezelf’. Daar wil hij onderzoek naar doen in relatie met psychose. Het gaat over de basale laag waar je niet vaak over nadenkt. Die je met je meedraagt als je opstaat en die vanzelfsprekend is. Bij een psychose kan het zijn dat je je hyperbewust bent van jezelf. Dat kan een groot probleem worden. Je durft er niet over te praten en kunt angsten ontwikkelen.
Daarvoor heeft Lieuwe met zijn onderzoeksgroep het JEEP interview ontwikkeld: Je Eigen Ervaring met Psychose. Via interviews (kwalitatief fenomenologisch onderzoek) onderzoeken ze wat de invloed van antipsychotica is op het ‘ervaren zelf’. Mensen ervaren vaak dat waar ze in de psychose last van hadden dat ze dat weer wat meer soepel kunnen nadat de psychose verdwenen is. “Hoe komt dat?”, “Hoe verhoud je je eigenlijk tot de wereld?” en “Hoe werkt dat?” Het maakt dat Lieuwe zich verwondert, want hoe gaat dit normaal goed?
Problemen bij herstel
Bij het samenwerken met de mensen die een psychose door hebben gemaakt ervaart Lieuwe soms wel moeilijkheden. De negatieve symptomen, het moeilijk in actie komen, dat is soms wel lastig. Mensen houden er wel van om te sporten, maar toch lukt het niet bij een sportvereniging of iets dergelijks te komen uit angst voor vreemden, of door gebrek aan energie. Terwijl een gezonde leefstijl zo veel positiefs kan brengen. Toch lukt dat vaak moeilijk en dat frustreert. De factor medicatie speelt daarin ook een rol, en daarom probeert hij zo laag mogelijk te doseren.
Wat verder belangrijk is bij herstel is sociaal contact, vrienden hebben. Of mensen met wie je optrekt. Dat is soms ook een puzzel. Dat geldt niet voor iedereen, maar eenzaamheid is niet makkelijk aan te pakken en soms hartverscheurend. Soms praten patiënten alleen met hun psychiater of behandelaar. Alleen zijn kan okay zijn, maar altijd alleen zijn is niet goed voor je mentale processen. Dat is niet gezond. Activiteiten doen samen met anderen, dat is de manier om evenwichtiger te worden.
Lieuwe de Haan en sport
Lieuwe zelf heeft altijd veel gesport: hardlopen, schaatsen, fietsen, tennissen etcetera. Nu loopt hij ook vaak met zijn hond. Hij sportte vaak in clubverband. Hij kreeg in zijn studietijd last van zijn knie, en dacht, okay, dan richt ik me alleen op leren, dat vind ik leuk. Hij merkte echter dat hij van stilzitten somber werd. Daarna is hij weer gaan bewegen, dat heeft hij nodig. Ook buiten bewegen vind hij belangrijk. Dan kom je vanzelf weer wat meer in evenwicht.
“Bewegen buiten in de natuur met bomen en de vogels helpt als ik het ergens moeilijk mee heb. Om rustig te worden. Relativeren lukt dan weer. Dan maak ik me er minder druk over.”
Mooie producten van PsychoseNet!
Geef een reactie