Fotocredits: Vincent van Gogh, Wikimedia Commons
Quin (25) heeft tijdens zijn vier psychoses overtuigingen gehad die niet overeenkwamen met wat de meeste mensen als werkelijkheid zagen. Na zijn psychoses is hij erg gaan nadenken over wat de werkelijkheid nou precies is. Als iemand tijdens een psychose de wereld anders ervaart, betekent dat dan dat die persoon het mis heeft, of beleeft hij of zij de wereld misschien juist op een andere, misschien wel diepere manier dan anderen? Volgens Quin heeft ‘werkelijkheid’ ook sterk te maken met ‘waarheid’. Hij vraagt zich af of er wel zoiets bestaat als één objectieve waarheid, of dat waarheid juist relatief is en voor iedereen anders kan zijn. Over deze vragen schrijft hij een komisch en fictief gesprek.
Het gesprek, wat beleef ik?
In het volgende gesprek omschrijf ik een humoristisch bedoeld, fictief gesprek. We volgen en vrouw, Aletha, die aan haar psychiater, dr. Kaikoes, uitlegt wat er in haar omgaat. Het moraal van het verhaal wordt besproken na het gesprek.
DR. KAIKOES. Dag Aletha, welkom! Ik begreep dat je me wilde spreken over bepaalde dingen die je ervaart. Kun je me hier meer over vertellen?
ALETHA. Ja, dat klopt. Ik twijfel een beetje of dat wat ik waarneem klopt. Aangezien u een psychiater bent, bedacht ik me dat u misschien beter kunt zien en begrijpen wat er aan de hand is. U zult mij vast kunnen helpen om te ontdekken wat klopt en wat niet.
DR. KAIKOES. Dat hoop ik wel! Leg me maar eens uit wat je dan zoal ervaart.
De bloemen op tafel
ALETHA. Neem deze bloemen op de tafel, bijvoorbeeld. Toen ik uw kamer binnenkwam viel me de frisse, zachte geur meteen op. Het is een fijne geur, die best wel sterk ruikt. Heel aangenaam, bijna zoals een frisse lenteochtend buiten.
DR. KAIKOES. Oké. Nou ja, ik ben een beetje verkouden, dus ik ruik de bloemen niet. Kun je me eens uitleggen wat je dan precies ruikt?
ALETHA. Nou, het is lastig om precies te zeggen. Het is niet een geur die je overal tegenkomt, meer iets speciaals. Het is fris, maar ook een beetje zoet, bijna alsof er iets bloemigs en licht kruidigs in zit. Het maakt me rustig als ik ernaartoe adem.
DR. KAIKOES. Interessant. Wat fijn dat het je in ieder geval rust geeft. Dat is een fijne gedachte. Zijn er verder nog dingen die je ervaart?
Het gebouw in de verte
ALETHA. Jazeker. Als ik bijvoorbeeld nu uit het raam kijk, zie ik in de verte een hoog gebouw. Ik weet zo even niet de naam ervan.
DR. KAIKOES. Oké. Nou ja, ik heb mijn bril niet op, dus ik kan het niet zien. Wat zie je dan voor gebouw?
ALETHA. Het is een groot gebouw met veel ramen. Het glinstert een beetje door het zonlicht en het heeft een soort blauwe gloed. Het valt erg op tussen de andere gebouwen.
DR. KAIKOES. Hmm, oké. En zie je ook nog andere dingen bij dat gebouw, zoals mensen bijvoorbeeld?
ALETHA. Ja, ik zie piepkleine mensen in het gebouw. Echt hele kleine mensen die in beweging zijn. Ik kan ze niet zo onwijs goed zien, omdat ze dus zo klein zijn.
DR. KAIKOES. Ja ja, piepkleine mensen dus. Dat hoor ik vaker van cliënten. Zijn er nog andere dingen?
Het gezoem
ALETHA. Ja, op de achtergrond hoor ik een laag, zoemend geluid in deze kamer. Het klinkt een beetje als het gezoem van een grote machine die op de achtergrond draait. Soms verandert het een beetje van toon, bijna alsof het mee beweegt met mijn ademhaling of gedachten. Het is niet eng, maar wel een beetje vreemd.
DR. KAIKOES. Oké. Nou ja, mijn oren zijn niet meer zo scherp als vroeger, dus ik hoor het niet. Maar wat hoor je dan precies?
ALETHA. Het is moeilijk om precies uit te leggen, maar het geluid voelt alsof het erbij hoort, alsof het een onderdeel is van de ruimte. Het heeft een ritme, een soort rustige toon die soms iets verandert. Het klinkt een beetje storend.
DR. KAIKOES. Aha. Maar dat geluid hoor je dus alleen nu in deze kamer, als ik je goed begrijp?
ALETHA. Dat klopt. Toen ik daarnet in de wachtkamer zat, hoorde ik het geluid nog niet. Pas toen ik hier binnenkwam, viel het me op. Alsof het verbonden is met deze ruimte. Misschien komt het wel van een apparaat of iets in de muren.
DR. KAIKOES. Dus jij denkt dat het verbonden is met deze ruimte? Vervelend dat je daar ineens zoveel last van hebt! Zijn er nog andere dingen die je anders ervaart?
Een onprettige stoel
ALETHA. Ja, nou, de stoel waar ik nu op zit voelt ook een beetje hard aan. Het is niet echt pijnlijk, maar na een tijdje zitten begint het toch op te vallen. Ik weet niet of u daar ook last van heeft?
DR. KAIKOES. Nou ja, ik zit niet op dezelfde stoel, dus ik voel niets. Kun je eens uitleggen wat je dan precies voelt?
ALETHA. Het is een soort druk op mijn onderrug en bij mijn benen. Alsof de stoel net iets te hard is om echt lekker te zitten. Het maakt me een beetje onrustig, alsof ik niet helemaal ontspannen kan zitten.
DR. KAIKOES. Ah, dat klinkt niet prettig. Hopelijk zal dat gevoel weggaan als je de kamer straks weer verlaat. Verder nog iets?
Wat is er met me aan de hand?
ALETHA. Hmm, nee. Dat was het eigenlijk wel! Wat denk u? Begrijpt u wat er met me aan de hand is? Ben ik gek aan het worden, aangezien u dit allemaal niet herkent?
DR. KAIKOES. Als ik dit allemaal zo hoor denk ik dat je dingen ervaart die er niet zijn. Want ik ervaar namelijk niet wat jij beschrijft. Ik denk dat je in een andere werkelijkheid leeft. Dat is niet erg, maar dat kan wel de communicatie bemoeilijken. Want ik leef namelijk niet in diezelfde belevingswereld als jij, snap je?
ALETHA. Ja, ik snap wel wat u bedoelt. Het is soms ook lastig voor mij om te bepalen wat nou echt is en wat misschien alleen in mijn beleving bestaat. Het voelt voor mij echt, dus ik twijfel dan of het wel klopt dat het er volgens anderen niet is…
Moraal van het verhaal
Iemand in een psychose ervaart de wereld anders dan anderen. Zijn of haar zintuigen kunnen overgevoelig zijn: geluiden klinken harder, kleuren feller en geuren sterker. Ook kan iemand bijvoorbeeld het gevoel hebben energieën van mensen te voelen, aura’s te zien of boodschappen te ontvangen uit een andere wereld, een soort hogere dimensie. Deze ervaringen zijn heel echt voor die persoon, ook al begrijpen anderen ze soms niet. Daardoor voelt de werkelijkheid voor die persoon anders en bijzonder aan. Maar betekent dat dan dat die andere werkelijkheid niet bestaat?
Hoe dieper je iets beschrijft, hoe moeilijker het wordt om de juiste woorden te vinden. Het is lastig om uit te leggen wat je voelt, vooral omdat het anders is dan wat anderen meestal meemaken. Soms lijkt het alsof gewone woorden niet genoeg zijn om te vertellen wat je precies ervaart. Daardoor kunnen anderen het moeilijk begrijpen, ook al is het voor een persoon met die ervaringen de realiteit.
Het kan leiden tot misverstanden
In dit fictieve gesprek ervaart Aletha dingen die dr. Kaikoes zelf niet waarneemt. Dit kan leiden tot misverstanden: Aletha is overtuigd van haar beleving, terwijl dr. Kaikoes het niet herkent. Iemand in een psychose beleeft de wereld zó anders dat gewone taal soms tekortschiet. Voor hulpverleners is het volgens mij daarom belangrijk om niet meteen te zeggen “dat bestaat niet”, maar eerst te luisteren en te proberen te begrijpen wat de persoon precies voelt en ziet tijdens een psychose. Pas daarna kun je samen ontdekken welke ervaringen door verstoringen komen en welke aanwijzingen geven voor verdere hulp.
Over Quin: In mijn leven heb ik vier psychoses meegemaakt. Hoewel ik nooit dingen heb gezien of gehoord die er in de gangbange realiteit niet waren, heb ik wel waanbeelden gehad. Na mijn psychoses ben ik gaan nadenken over wat die waanvoorstellingen precies waren en wat ze betekenden.
Meer blogs lezen van Quin?
Meer lezen over Psychose en Ervaringsverhalen?
- Geesten en psychose – Paranormaal, psychotisch of open aura?
- Psychose. Tussen fantasie en werkelijkheid
- Psychose of spirituele ervaring?
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
Geef een reactie