Timo van Kempen heeft ruim 30 jaar werkervaring in de GGZ als verpleegkundige, sociotherapeut en runningtherapeut. Ook werkt hij als Logotherapeut en Geestelijk Verzorger. Zijn expertisen bij PsychoseNet zijn vragen over zingeving, levensbeschouwing, spiritualiteit en religie.
Beste Timo,
Hoe staat u tegenover zogeheten genezing door gebed in speciale bijeenkomsten met gelovige Christenen?
Ik ben hier ooit, ruim 10 jaar geleden, geweest. Dit heeft mij toen een hoop verwarring gegeven. Ik ben toen gewoon doorgegaan met medicatie gebruiken omdat ik niet wist wat ik ermee aan moest.
Ik heb verschillende (manische) psychosen gehad met opname. Gelukkig gaat het nu goed met mij.
Alvast dank voor uw reactie.
Beste J.,
Wat goed dat je deze vraag voorlegt, ik kan me voorstellen dat het je bezig is blijven houden.
Over gebedsgenezing is veel te zeggen. Het is een nogal controversieel onderwerp. In zeer weinig voorkomende situaties komt genezing door gebed voor. Over het hoe en waarom daarvan, valt weinig met zekerheid te zeggen.
Er zijn echter ook veel mensen die zeer slechte ervaringen met gebedsgenezingen hebben opgedaan, doordat gebed werd misbruikt door er allerlei valse verwachtingen aan te verbinden.
Wat bij de een wel werkt, werkt bij een ander soms helemaal niet. Zowel geloof als wetenschap blijven voor verrassingen zorgen en ten dele in mysteriën gehuld.
In het Christendom en ook in andere religies wordt door bepaalde groepen gelovigen geloofd dat gebed kan helpen bij het genezen van aandoeningen. Een belangrijke rol hierbij spelen voor Christenen de vele genezingsverhalen in het Nieuwe Testament. Daar wordt veel verteld over het genezen van ziekten door gebed, vertrouwen en geloof. Dat klinkt positief en hoopgevend.
Er zijn echter een paar grote risico’s wanneer gebed als zaligmakend wordt gezien als middel ter genezing. Door bepaalde groepen gelovigen wordt ‘ziekte’ soms opgevat als ‘straf’ van God. In dit opzicht is de bijbel een erg ingewikkeld boek, want hier en daar staat ook letterlijk dat God mensen straft én kan genezen (of beweren mensen in Bijbelse verhalen dat God dit kan). Het genezen gebeurt dan vaak via bemiddelaars: mensen die de gave zouden hebben gekregen dit via gebed gedaan te krijgen.
Als gebed, geloof en vertrouwen niet voor genezing zorgen, kan de conclusie lijken dat iemand iets fout heeft gedaan en het op de een of andere manier niet verdient om te genezen. Als je op deze manier naar ziekte en gezondheid kijkt, kan iemand er naast een aandoening dus een probleem bij krijgen. Ziekte of een aandoening wordt dan een persoonlijk falen of tekortschieten (ten opzichte van anderen en/of God). Maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat degene die zich als ‘bemiddelaar’ aandient niet de juiste persoon is.
Want een groot nadeel is dat er in sommige groepen gelovigen (niet alleen bij Christenen – en ik weet natuurlijk niet of dit misschien een rol speelde in de bijeenkomsten waar jij over vertelt) grote druk en dwang worden uitgeoefend op de ‘patiënt’ tijdens zogenaamde genezingsrituelen. Mensen kunnen hier enorm door beschadigd worden. Zowel door de heftige rituelen zelf maar zeker ook als daarna ook nog eens blijkt dat het niet geholpen heeft. Gelukkig zijn dit excessen die niet heel veel voorkomen. Maar daar heb je natuurlijk niets aan als je tot degenen behoort die het wél overkomen is.
Als het om psychische klachten gaat wordt het nog een stukje extra ingewikkeld, omdat er groepen gelovigen zijn (in allerlei religies, niet alleen bij sommige Christenen) die geloven dat psychiatrische aandoeningen veroorzaakt worden door ‘boze geesten’ die ‘uitgedreven’ moeten worden. Als je je beperkt tot het Christendom, spelen ook hierbij weer een aantal verhalen in bijvoorbeeld het Nieuwe Testament een rol.
In mijn persoonlijke ervaring bestaat er ook iets dergelijks, maar kun je over het algemeen veel beter spreken over ‘positieve energieën’ of ‘negatieve energieën’.
Maar daarmee is natuurlijk nog niets gezegd over God zélf. En óók niet over de vraag of God ‘de baas’ is over deze energieën. En het is wat mij betreft al helemaal een stap te ver om te beweren dat ziekte en aandoeningen áltijd veroorzaakt worden door ‘slechte energieën’ en dat gebed daarom áltijd kan helpen.
Dit soort vaste regels of leerstellingen worden in de theologie dogma’s genoemd. Dogma’s zeggen vaak meer over mensen die erin geloven dan over God. Ze hebben vaak met macht te maken: de macht dat mensen in staat zijn de laatste waarheid over leven en dood en ziekte en gezondheid te kennen. Mensen maken daar vaak een gestold Godsbeeld bij waaraan ze alles ophangen.
Wij mensen kunnen echter lang niet alles verklaren. Proefondervindelijk kunnen we echter wel gerechtvaardigde en reële vermoedens hebben.
Een positieve instelling kan helpen stress te verminderen en dat bevordert in een aantal gevallen het herstel van een aandoening. Je werkt dan aan je innerlijke houding, van binnenuit. Dat is echter géén garantie dat klachten zullen verminderen of verdwijnen. Het vergroot de kans dat je meer of een andere soort energie verkrijgt hoe ermee om te gaan. Als je het op deze manier bekijkt, kan bidden op een positieve manier, dus zónder dwang en zónder dwingende verwachtingen, bijdragen aan herstel of aan het draaglijker maken van lijden.
Je hebt er goed aan gedaan om niet te stoppen met medicatie in ruil voor gebed. Minderen of stoppen met medicatie is soms echt wel mogelijk maar dat doe je liefst altijd in overleg met je behandelaar.
In de traditionele GGZ is het wel lastig dat veel behandelaren heel kritisch staan tegenover geloof en gebed. Zij hebben soms op hun eigen manier weer dogmatische overtuigingen: het vaste geloof dat de wetenschap alles weet en kan verklaren.
Hierover praten is in de GGZ soms taboe of kan worden opgevat als teken dat je psychisch niet helemaal in orde zou zijn. Dat is een slechte zaak want geloof en (medische) wetenschap hoeven elkaar absoluut niet uit te sluiten.
Als je een evenwicht hebt gevonden in je spirituele weg en als je medicatiegebruik geen onnodige of ernstige bijwerkingen geeft, kun je met gebed veel positiefs en vertrouwen toevoegen. Dan bid je zonder dat je genezing of een te verkrijgen gunst van God in de weegschaal legt.
Hartelijke groet,
Timo
