Hoi,
Sinds enige tijd bouw ik olanzapine af. Twee weken na de start van de afbouw kreeg ik last van angst en lichamelijke ongemakken.
Hoe weet je het verschil tussen ontwenningsverschijnselen en terugkeer van klachten?
Bedankt!
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hoe herken je het verschil tussen ontwenning en terugkeer van klachten?
Vraag
Antwoord
Hey N., dank voor je vraag!
Ja goeie, en ook een heel herkenbare. Want dat is precies het lastige aan afbouwen van olanzapine (en trouwens ook andere psychofarmaca): je krijgt klachten — en dan komt de twijfel. Is dit nou ontwenningsellende of ben ik gewoon weer ‘ziek’ aan het worden?
Nou, ik zal je alvast dit zeggen: als die klachten pas na een week of twee beginnen, en vooral bestaan uit lichamelijke sensaties en een soort rauwe overprikkeling (alsof alles ineens te hard binnenkomt), dan is de kans groot dat je te maken hebt met ontwenningsverschijnselen. Dat zijn dus géén terugkerende symptomen van een of andere stoornis, maar je brein dat als het ware ‘wakker schrikt’ nu de demping van de olanzapine afneemt.
Die angst en onrust, die worden dan niet veroorzaakt door een onderliggende ziekte, maar door een brein dat moet herkalibreren. En dat kan pittig zijn, zeker als je jong bent en het brein nog volop in ontwikkeling is. Het is dan dus niet: oh help, het gaat weer mis met mij. Het is meer: m’n systeem probeert zich aan te passen, en dat kost tijd. Je zou kunnen zeggen: dit is geen relapse, maar een reset.
En wat dan helpt? Nou ja, je kent ‘m inmiddels: langzaam, langzaam, langzaam afbouwen. Echt in kruimeltjes, met hyperbool-doseringen. Liefst met taperingstrips (die kun je vergoed krijgen via je zorgverzekeraar — al moet je daar soms wel even wat duw- en trekwerk voor doen). Bij de Regenboog Apotheek kun je ook een afbouwadvies krijgen.
En je bent niet de enige hoor. Dit soort vragen krijg ik dagelijks. Dus voel je niet gek of zwak. Het betekent juist dat je superalert bent op wat er met je lijf en geest gebeurt — en dat is belangrijk.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 17 juni 2025
