Kunnen te veel prikkels wanen en hallucinaties triggeren?

Antwoord

Hey C., dank voor je vraag!

Voor veel mensen met psychosegevoeligheid is overprikkeling dé brandstof van onrust: te veel woorden, te lang praten, te fel licht, meerdere mensen tegelijk, zorgelijke toon, informatie in bulk. Het brein staat dan al op half alarm en krijgt er nog een vracht aan input bij. Dan zie je precies wat jij beschrijft: terugtrekken, mompelen, oude bedreigende verhalen worden weer actiever. Dat is geen onwil, dat is neurobiologie die zegt: even minder, graag. Dus dat heb je goed gezien!

Wat jij intuïtief doet is eigenlijk heel goed: korter, rustiger, en soms later verder. Denk in microdoseren van contact. Liever drie keer tien minuten met veel pauze dan één lang gesprek. Begin luchtig, check heel kort wat zij nu nodig heeft, en maak mini-contractjes: zullen we tien minuten zitten, daarna even thee en vijf minuten stilte. Gebruik eenvoudige taal, één vraag tegelijk, en vat samen in gewone-mensen-woorden. Als je merkt dat ze onrustig wordt, zet dan de omgeving mee op kalm: zachte stem, lagere prikkels, eventueel samen een stukje lopen of iets simpels doen met de handen. Het lijf kalmeren helpt het hoofd kalmeren. En voorkom debat over de inhoud van wanen en herbelevingen; je wint het nooit van iemands betekenismachine. Wat wel helpt is aansluiten, erkenning geven en dan samen naar veiligheid bewegen. Zie ook de LEAP-methode.

Je terugblik op opnames en dubbeldiagnose raakt ook iets belangrijks. We dachten lang: eerst beperken en stabiliseren, dan pas herstel. Maar isoleren in zorgmilieus kan de eenzaamheid vergroten en maakt dat iemand zich buiten de maatschappij gezet voelt. Dat helpt achterdocht niet bepaald. Het menselijk tegenwicht is social holding: een kleine resourcegroep om haar heen die samen met haar afspreekt wat helpt in stress, wie belt wie wanneer, hoe prikkels worden gedoseerd, en hoe je stapjes naar buiten organiseert. Dat kan met familie, een ervaringsdeskundige en één professional, het hoeft niet groot of officieel te zijn.

Concreet met je zus kun je denken in drie sporen tegelijk. Eén: prikkelregie. Rustige setting, korte zinnen, duidelijk begin en eind, liever naast elkaar wandelen dan tegenover elkaar praten, en maximaal één thema per contact. Twee: betekenis geven zonder strijd. Je kunt zinnen gebruiken als: ik hoor dat die oude vrienden veel spanning oproepen, het is logisch dat je brein dan in de overdrive gaat, wat zou nu het kleinste stapje richting rust zijn? Drie: actief herstel-gedrag klein maken. Samen iets kleins plannen dat voorspelbaar en niet-overvragend is, bijvoorbeeld op vaste tijden buitenlicht, korte klusjes, of een hobby die haar oprecht boeit. Lifestyle klinkt saai, maar is een medicijn: slaap, dag-nachtritme, geen of minimale cannabis en alcohol, regelmaat in eten en bewegen. Medicatie kan helpen of hinderen, maar het werkt pas echt in combinatie met opportunity, dus de dagelijkse bouwsteentjes.

Mocht ze hulp afhouden of wisselend wilsbekwaam lijken, dan kun je als naaste ook buiten de behandelkamer schakelen. Zorgbemiddeling via de verzekeraar kan soms helpen als het vastloopt. En als je merkt dat de onrust groeit richting gevaar of zelfverwaarlozing, vraag dan laagdrempelig om een crisisbeoordeling via de huisarts of huisartsenpost. Jij hoeft het niet alleen te dragen.

Tot slot, over die termen van vroeger. Schizofrenie en dubbeldiagnose zijn labels voor clusters van verschijnselen, geen verklaringen. Ik spreek liever over psychosegevoeligheid met bijkomende middelenkwetsbaarheid. Dat haalt de scherpe rand eraf en zet de deur open naar leren kennen wat haar prikkelt en wat juist helpt. Jij bent daarin al heel ver door te zien wat overprikkeling doet en door te doseren. Kleine bewegingen, vaak herhaald, winnen het op de lange termijn van grote plannen.

Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.

Greetz Jim

Meer informatie