Wim Veling is psychiater en hoogleraar psychiatrie bij het UMC Groningen. Hij werkt met jongeren en hun naasten die te maken hebben met psychose of bijzondere ervaringen.
Ik heb begrepen dat er antipsychotica zijn (zoals olanzapine en quetiapine) die direct werken, en antipsychotica (zoals aripiprazol) die pas na enkele weken (4 tot 6) werken. Klopt dit?
Zijn de snelwerkende antipsychotica effectiever?
Zijn de eerste generatie antipsychotica zoals Haldol ook effectief?
Hebben de tweede generatie antipsychotica eerder gewichtstoename als bijwerking?
Alvast bedankt!
Beste S.,
Het effect van antipsychotica op psychotische klachten is bij de meeste medicijnen ongeveer even snel. Het eerste effect is na een paar dagen te merken, waarna het tot enkele weken verder doorzet.
Dit geldt voor medicijnen die als tablet worden ingenomen. Als het medicijn per maandelijkse injectie wordt toegediend (depot) duurt het enkele weken voordat een goed effect te verwachten is; bij sommige depots, zoals aripiprazol, moeten er daarom tijdelijk tabletten worden bij gegeven.
De snelle werking die je noemt betreft niet de psychotische klachten, maar opwinding, boosheid, slapeloosheid, angst. Hierbij hebben antipsychotica vaak binnen enkele uren effect. Het geldt vooral voor antipsychotica die slaperig maken, bijvoorbeeld olanzapine en (in mindere mate) quetiapine. In acute heftige situaties wordt daarom vaak voor olanzapine gekozen.
Bijwerkingen verschillen sterk per antipsychoticum, omdat ze op verschillende stofjes inwerken. De oudere antipsychotica zoals Haldol geven relatief vaker bewegingsstoornissen (trillen, stijve spieren, kramp, innerlijke onrust), de tweede generatie antipsychotica wat meer hongergevoel en gewichtstoename.
Groet,
Wim
