Antwoord
Hey B., dank voor je vraag!
Wat goed dat je dat opmerkt, want er wordt inderdaad vooral gesproken over ‘afbouwen’, terwijl ‘opbouwen’ minstens zo cruciaal is. Het brein houdt niet van plotselinge veranderingen, ook niet als het gaat om iets wat bedoeld is om te helpen. Dus ja – een trage opbouw is absoluut iets wat kan en soms ook veel prettiger verloopt, zeker bij mensen die eerder gevoelig reageerden op antidepressiva.
Escitalopram is een krachtig middel, ook al lijkt 5 mg weinig. De eerste dagen – dat neerslachtige en angstige gevoel dat je beschrijft – zijn eigenlijk het gevolg van het feit dat serotonine zich op allerlei plekken in het lichaam aanpast, onder andere in het limbisch systeem (emoties) en de darmen. Dat geeft tijdelijk een soort disbalans, alsof je motor wordt bijgesteld maar het stationair toerental nog niet klopt. Veel mensen voelen zich daardoor de eerste week emotioneler, gejaagd of somberder, waarna het meestal vanzelf stabiliseert.
Wat je zou kunnen bespreken met je voorschrijver, is om nóg rustiger te starten – dus niet 5 mg, maar bijvoorbeeld 2.5 mg (door de tablet te halveren of via druppels). Dat is geen officiële “regel”, maar wel iets wat in de praktijk vaak goed werkt bij gevoelige breinen. Je bouwt dan langzamer serotonine op in het systeem, waardoor de bijwerkingen minder heftig zijn. Na een week of twee kun je kijken of je rustig naar 5 mg kunt, daarna pas 10 mg. Dat is geen exacte wetenschap, maar wel een manier om het lichaam mee te laten bewegen in plaats van eroverheen te denderen.
Die benzodiazepine waar je het over hebt wordt vaak ingezet om die eerste dagen door te komen, maar liever kort en tijdelijk, omdat je daarmee soms juist het natuurlijke aanpassingsproces onderdrukt. Liever iets meer tijd nemen met kleine stapjes, goede slaap, beweging, magnesium, en eventueel ontspanningsoefeningen – dat helpt vaak net zo goed, zonder de afhankelijkheidsval van de benzo.
Het idee is een beetje hetzelfde als bij afbouwen: laat de hersenen wennen in microstapjes. Je zou het hyperbool opbouwen kunnen noemen, in analogie met hyperbool afbouwen. Het is gewoon gezond verstand – niet te veel tegelijk.
Belangrijk om te weten: als je eerder een nare start hebt gehad met een bepaald middel, is je brein vaak extra waakzaam bij een nieuwe poging. Dus begin kalm, geef jezelf ruimte om te kijken hoe het voelt, en houd contact met je arts als het te heftig wordt.
En misschien nog dit: probeer in dat opbouwproces niet te veel te focussen op “werkt het al?”. De werking van antidepressiva komt traag, maar de bijwerkingen zijn er vaak eerst. Dat kan ontmoedigend zijn, maar zegt niets over of het middel uiteindelijk zal helpen.
Kortom: ja, langzaam opbouwen is verstandig, zeker via druppels of kleine stukjes tablet. Denk niet in weken, maar in je eigen tempo – het is jouw zenuwstelsel, niet dat van de fabrikant.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 2 november 2025
