Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik heb een aantal keer een psychose gehad. Een van de problemen hierbij is uitleg geven aan mijn naasten, en dan met name mijn partner.
Wat ze vaak zeggen zijn dingen zoals “maar je weet toch dat het niet waar is?” of nog erger “denk jij soms dat je in het middelpunt van de wereld staat en dat iedereen over je praat?”…
Ik kan niet goed uitleggen wat voor mij op dat moment wél de werkelijkheid is, ze begrijpen het gewoon niet.
Hoe kan ik aan hen het een en ander duidelijk toelichten?
Hey P., dank voor je vraag!
Ja, dit is een klassiek probleem. Jij zit midden in de storm van een psychose, en voor jou voelt dat echt als werkelijkheid. En dan komt iemand uit je omgeving met een nuchtere opmerking als: “je weet toch dat dit niet echt is”. Dat voelt dan niet alleen onbegripvol, maar ook een beetje alsof je niet serieus genomen wordt. Terwijl wat jij beleeft op dat moment jouw volle werkelijkheid is – en daar kun je niet zomaar uitstappen door even logisch na te denken.
Het moeilijke is dat voor buitenstaanders een psychose vaak klinkt als een soort raar verzinsel of grootheidsfantasie. Terwijl het in feite gaat over betekenisgeving die uit de hand is gelopen. Je brein probeert grip te krijgen op spanning of stress, en geeft er een verhaal aan dat extreem overtuigend voelt. Het is dus niet dat je denkt dat je in het middelpunt van de wereld staat omdat je zo ego-gericht bent, maar omdat je systeem tijdelijk zo werkt. En dat is iets heel anders.
Misschien helpt het om je partner en naasten uit te leggen dat een psychose te vergelijken is met dromen. Als je droomt dat je achtervolgd wordt, dan voelt dat op dat moment ook echt, en je lijf reageert er ook op. Pas als je wakker wordt zie je: oh, het was maar een droom. Tijdens een psychose kun je er niet zomaar uit ontwaken, dus voor jou is het net zo echt als die droom die nog aanhoudt. Het verschil is alleen dat je er overdag middenin zit.
Wat vaak helpt is om je omgeving te laten lezen of luisteren naar ervaringsverhalen. Op PsychoseNet staan veel blogs en uitlegvideo’s die heel toegankelijk zijn voor naasten. En er bestaan ook stemmenhoordersgroepen en familie-initiatieven waar partners leren snappen dat psychose niet gaat over “raar doen”, maar over een andere staat van bewustzijn waar iemand even doorheen moet.
Dus misschien is je beste kans niet dat jij steeds moet uitleggen wat er gebeurt – dat kost enorm veel energie – maar dat je partner het via andere kanalen meekrijgt. Soms werkt een ervaringsdeskundige die met jullie beiden praat beter dan honderd discussies aan de keukentafel.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
