Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Sinds ik amisulpride slik verveel ik me erg. Bij quetiapine had ik dat niet, maar dit middel werkte dan ook niet goed. Ik heb gelezen dat dit door minder dopamine kan komen?
Wat kan ik hieraan doen? Medicatie verlagen, andere medicatie nemen of misschien zijn er nog andere mogelijkheden?
Groeten,
P.
Hey P., dank voor je vraag!
Wat een goeie en herkenbare kwestie breng je in. Die verveling die jij beschrijft is iets wat je vaker ziet bij mensen die antipsychotica zoals amisulpride gebruiken. En ja, je hebt helemaal gelijk: dat kan zeker te maken hebben met het feit dat je dopamine in bepaalde delen van je brein wordt afgeremd.
Dopamine is namelijk niet alleen maar dat enge stofje dat we in de psychiatrie willen onderdrukken omdat het psychosegevoeligheid kan triggeren. Dopamine is óók je drive, je nieuwsgierigheid, je plezier in kleine dingen, je verlangen om iets te ondernemen. Het is, zeg maar, de saus over het leven die ervoor zorgt dat het niet als karton smaakt.
Dus wat jij nu ervaart – die verveling, het vlakke gevoel – is eigenlijk een soort “bijwerking” van de demping van dat dopaminesysteem. En echt waar, je bent niet de enige. Heel veel mensen die amisulpride slikken (of andere antipsychotica die flink op dopamine werken) lopen hiertegenaan.
Dan de vraag: wat kun je doen? Nou, je suggereert zelf al een paar richtingen en die zijn supergoed doordacht. Soms helpt het inderdaad om de medicatie wat te verlagen naar een minimale effectieve dosis (MED). Dat wil zeggen: genoeg om de psychosegevoeligheid in toom te houden, maar zo min mogelijk om je levendigheid te sparen. Alleen… verlagen moet je natuurlijk voorzichtig doen en het liefst onder begeleiding, want anders kun je ook weer rebound-verschijnselen krijgen, of dat je gevoeligheid even opspeelt.
Er is ook de optie om een ander medicament te proberen dat wat minder zwaar op dopamine duwt. Sommige mensen ervaren bijvoorbeeld dat aripiprazol iets “activerender” werkt (het is een partiële dopamine-agonist, klinkt ingewikkeld maar betekent gewoon: het geeft een beetje gas en een beetje rem tegelijk), hoewel dat ook niet voor iedereen fijn is natuurlijk. Het is een beetje uitproberen en kijken wat jouw systeem verdraagt en prettig vindt.
En… heel belangrijk: naast medicatie kun je ook proberen je dopamine op natuurlijke manieren een beetje te kietelen. Bewegen helpt, vooral dingen als wandelen in de natuur, dansen (al is het maar stiekem in je woonkamer), yoga, noem maar op. Ook kleine dingen die je blij maken: een fijne hobby, lekker koken, muziek luisteren, creatieve dingen doen. Dat soort dingen kunnen je eigen dopamine weer een beetje naar boven trekken zonder dat je meteen je medicatie hoeft aan te passen.
Wat ook nog goed is om te weten: langdurig gebruik van antipsychotica kan leiden tot iets dat we noemen dopamine supersensitivity. Dit betekent dat je brein, doordat dopamine zo lang is afgeremd, extra gevoelig wordt voor kleine schommelingen. En als je dan te snel afbouwt, kun je een soort psychotische rebound krijgen die niet per se betekent dat je “ziek” bent, maar meer dat je brein even in de war is van de nieuwe balans. Daarom: als je iets met afbouwen zou willen, kijk dan zeker eens naar hyperbolische afbouw met hele kleine stapjes (zie de 33 tips). Je kunt ook een afbouwadvies aanvragen bij de Regenboog Apotheek.
En echt, als je je afvraagt waarom het soms zo’n gevecht is om je “gewoon weer jezelf” te voelen: het is omdat medicatie én herstelwerk allebei tijd vragen, en omdat jouw brein geen machine is maar een prachtig levend organisme dat altijd onderweg is naar evenwicht. Alleen soms gaat dat in slow motion.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je meer intensief contact wil, ga dan naar onze chat. Plus als je over je ervaring een blog wil schrijven voor PsychoseNet dan kan dat ook.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
